Του Γιάννη Λούλη
Η διεθνής συζήτηση για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης
φουντώνει. Σε έντυπα από τους Financial Times, έως το Bloomberg
Businessweek, συζητείται η δοσολογία ανάμεσα στην αναγκαία δημοσιονομική
πειθαρχία και το βάθος της, ώστε να μη βαθαίνει υπέρμετρα η ύφεση και
να υπονομεύεται έτσι η όποια προσπάθεια ανάπτυξης. Κατά βάση,
αντιπαρατίθενται σε τεχνοκρατικό και πολιτικό επίπεδο τρεις
προσεγγίσεις:
Οι δυο πρώτες προσεγγίσεις έχουν έντονα στοιχεία
ιδεοληψίας: Είτε αριστερόστροφες, είτε δεξιόστροφες.
Η τρίτη προσέγγιση
εκφράζει την οπτική των πραγματιστών. Αυτοί αποφεύγουν μονοδιάστατες
συνταγές. Δεν λειτουργούν με δόγματα και θέσφατα. Ενώ τολμούν να
αναπροσαρμόζουν, όταν χρειαστεί, τις απόψεις τους.
Στα αριστερά
τοποθετούνται διάσημοι οικονομολόγοι όπως ο Krugman και ο Stiglitz, που
τα τελευταία χρόνια δαιμονολογούν ισοπεδωτικά κατά της δημοσιονομικής
πειθαρχίας, με εξωπραγματικές συνθηματολογικές προσεγγίσεις. Ταυτόχρονα,
οι γενικεύσεις τους τείνουν να αγνοούν εξειδικευμένους τοπικούς
παράγοντες ξεχωριστών κρίσεων.
Από την άλλη πλευρά, το δόγμα της
δημοσιονομικής πειθαρχίας εκφράζουν λ.χ διάσημοι οικονομολόγοι όπως οι
Rogoff και Reinhart του Harvard. Όμως το διαβόητο οικονομικό μοντέλο
τους, που έδειχνε πως εάν το χρέος υπερβεί το 90% ο ρυθμός ανάπτυξης
μιας χώρας καταρρέει, απεδείχθη στατιστικά αναξιόπιστο.
Γενικά οι
οικονομολόγοι των «θέσφατων» αξιοποιούνται από πολιτικούς με εδραιωμένες
προκαταλήψεις, όπως λ.χ. ο Όλι Ρεν, που «υιοθέτησε» άκριτα τις θεωρίες
Rogoff-Reinhart, ως πρότυπο για ολόκληρη την Ευρωζώνη!
Όμως η
επιρροή των πραγματιστών, που αναζητούν διάφορους συνδυασμούς
δημοσιονομικής πειθαρχίας και κινήτρων ανάπτυξης, μεγαλώνει διαρκώς. Το
ΔΝΤ, για παράδειγμα, έχει απορρίψει δικά του θέσφατα και διά του
επικεφαλής οικονομολόγου του Blanchard, ασκεί κριτική σε ΗΠΑ, Γερμανία
και Βρετανία ότι οι περικοπές των δαπανών τους είναι βαθύτερες από ό,τι
επιβάλλεται. Βεβαίως, ο ίδιος έχει επισημάνει και την ανάγκη να υπάρχει
αυστηρή δημοσιονομική προσαρμογή όταν το επιβάλλουν συγκεκριμένες
τοπικές συνθήκες (π.χ. όταν υπάρχει ένας άρρωστος και υπερμεγέθης
δημόσιος τομέας). Οι πραγματιστές επίσης διαχωρίζουν κρατικές δαπάνες
που όντως ωθούν την ανάπτυξη, από άλλες που την πνίγουν. Οι πραγματιστές
κατανοούν επίσης πως ενώ διαφορετικές οικονομίες μπορεί να διδαχτούν
από συγκεκριμένες εμπειρίες άλλων, καμιά οικονομία δεν μπορεί να είναι
συνολικό πρότυπο για όλους.
Την ουσία των παραπάνω συνοψίζει ο
Adam Poser (FT 21-4-13) προτρέποντας κυβερνήσεις που χειρίζονται κρίσεις
(και ως δανειστές) να λειτουργούν πραγματιστικά και όχι ιδεοληπτικά, να
σταθμίζουν κυρίως τα τοπικά προβλήματα, να διδάσκονται από ανάλογες
διεθνείς εμπειρίες. Η οικονομική στρατηγική που προτείνει είναι «ο
μεσαίος χώρος της μετριοπάθειας, δηλαδή αυτός που βρίσκεται μεταξύ της
πανικόβλητης λιτότητας και των ανεξέλεγκτων δαπανών».
Και η χώρα
μας;
Πού θα έπρεπε να γίνουν
αυτές;
Προφανώς στην πληγή που πυορροούσε και μόλυνε κοινωνία και
οικονομία: Δηλαδή στον δημόσιο τομέα. Αν γίνονταν άμεσα οι αλλαγές
αυτές, η ύφεση θα ήταν πιο ήπια και η ανάπτυξη θα ερχόταν πιο γρήγορα.
(Τα σχετικά αμείλικτα στοιχεία του Μπάμπη Παπαδημητρίου βρίσκονται στην
«Καθημερινή» 28-4-13).
Όμως το κομματικό σύστημα που χρεοκόπησε
τη χώρα θώπευσε τον δημόσιο τομέα και άφησε να ξεχυθεί μια
λιτότητα-οδοστρωτήρας που συνέθλιψε τον ιδιωτικό τομέα. Ο θύτης
προστατεύτηκε. Το θύμα ισοπεδώθηκε. Με αποτέλεσμα, συντρίμμια για όλη
την κοινωνία. Έχουμε, άραγε, διδαχτεί από όλα αυτά; Είναι αμφίβολο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου