ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ
Του ΘΑΝΑΣΗ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ
Μέχρι το τέλος του 20ου αιώνα, οι νέοι είχαν ως δεδομένο ότι οι άσχημες στιγμές, οι περίεργες συμπεριφορές και τα παραστρατήματα τους όταν μεγαλώσουν θα ξεχαστούν. Είτε μιλάμε για ένα ντροπιαστικό κούρεμα είτε για ένα άσχημο μεθύσι που αποτυπώθηκε σε μια φωτογραφία, στην αναλογική εποχή η πιθανότητα να αναπαραχθεί και να κυκλοφορεί ευρέως για χρόνια ήταν ελάχιστη. Μόλις μπαίναμε στο πανεπιστήμιο δεν υπήρχε κανένας λόγος να ανησυχούμε ότι οι «καγκουριές» που κάναμε στην πενταήμερη θα επανεμφανιστούν.
Αυτά όμως ανήκουν στο παρελθόν. Σήμερα, οι άνθρωποι μπαίνουν στην ενηλικίωση με την παιδική ηλικία και την εφηβεία τους να είναι ψηφιακά καταγεγραμμένες. Παγκοσμίως λαμβάνουμε περισσότερες από 1 τρισεκατομμύριο φωτογραφίες κάθε χρόνο με τους νέους να έχουν τη μερίδα του λέοντος. Υπάρχουν έφηβοι και εικοσάρηδες που λαμβάνουν περισσότερες από 300 εικόνες κάθε μέρα, από σέλφις μέχρι στημένες φωτογραφίες φίλων και screenshots από το FaceTime. Περίπου 1 δισεκατομμύριο φωτογραφίες την ημέρα ανεβαίνουν μόνο στο Facebook.
Αυτή η ασταμάτητη τεκμηρίωση δεν ξεκίνησε από τους σημερινούς νέους. Οι γονείς και οι παππούδες τους ξεκίνησαν να ανεβάζουν τις πρώτες στιγμές της ζωής τους στο διαδίκτυο. Οι σημερινοί μαθητές είναι επίσης η πιο εντατικά παρακολουθούμενη γενιά στο σχολείο. Εκατομμύρια νέοι παγκοσμίως είναι σε σχολεία που ηλεκτρονικά εργαλεία μάθησης παρακολουθούν την πρόοδό τους σε βασικές δεξιότητες μαθηματικών και ανάγνωσης παράλληλα με τις καθημερινές κοινωνικές τους αλληλεπιδράσεις. Εφαρμογές χρησιμοποιούνται από γονείς για λόγους ασφαλείας, παρακολουθώντας τα πάντα από τα μηνύματα των μαθητών, τα emails και τις αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα. Κάποιος που στέλνει μηνύματα σε έναν φίλο λέγοντας «σήμερα πέθανα στο γέλιο στο σχολείο» θα μπορούσε να θεωρηθεί από μια εφαρμογή ότι έχει αυτοκτονικές σκέψεις.
Σε έναν τέτοιο κόσμο, οι πιτσιρικάδες που θα κάνουν κάτι λάθος έχουν πολλά να χάσουν. Για παράδειγμα, η κοπέλα που τουίταρε τον Αύγουστο του 2018 «Βγάλτε όλοι τον σκασμό, με πήραν στη NASA», ενθουσιασμένη επειδή είχε καταφέρει να την πάρουν για πρακτική. Ένας πρώην μηχανικός της NASA το είδε και σχολίασε την απρεπή έκφραση και η NASA ακύρωσε τελικά την πρακτική της.
Μέχρι το τέλος του 20ου αιώνα, οι νέοι είχαν ως δεδομένο ότι οι άσχημες στιγμές, οι περίεργες συμπεριφορές και τα παραστρατήματα τους όταν μεγαλώσουν θα ξεχαστούν. Είτε μιλάμε για ένα ντροπιαστικό κούρεμα είτε για ένα άσχημο μεθύσι που αποτυπώθηκε σε μια φωτογραφία, στην αναλογική εποχή η πιθανότητα να αναπαραχθεί και να κυκλοφορεί ευρέως για χρόνια ήταν ελάχιστη. Μόλις μπαίναμε στο πανεπιστήμιο δεν υπήρχε κανένας λόγος να ανησυχούμε ότι οι «καγκουριές» που κάναμε στην πενταήμερη θα επανεμφανιστούν.
Αυτά όμως ανήκουν στο παρελθόν. Σήμερα, οι άνθρωποι μπαίνουν στην ενηλικίωση με την παιδική ηλικία και την εφηβεία τους να είναι ψηφιακά καταγεγραμμένες. Παγκοσμίως λαμβάνουμε περισσότερες από 1 τρισεκατομμύριο φωτογραφίες κάθε χρόνο με τους νέους να έχουν τη μερίδα του λέοντος. Υπάρχουν έφηβοι και εικοσάρηδες που λαμβάνουν περισσότερες από 300 εικόνες κάθε μέρα, από σέλφις μέχρι στημένες φωτογραφίες φίλων και screenshots από το FaceTime. Περίπου 1 δισεκατομμύριο φωτογραφίες την ημέρα ανεβαίνουν μόνο στο Facebook.
Αυτή η ασταμάτητη τεκμηρίωση δεν ξεκίνησε από τους σημερινούς νέους. Οι γονείς και οι παππούδες τους ξεκίνησαν να ανεβάζουν τις πρώτες στιγμές της ζωής τους στο διαδίκτυο. Οι σημερινοί μαθητές είναι επίσης η πιο εντατικά παρακολουθούμενη γενιά στο σχολείο. Εκατομμύρια νέοι παγκοσμίως είναι σε σχολεία που ηλεκτρονικά εργαλεία μάθησης παρακολουθούν την πρόοδό τους σε βασικές δεξιότητες μαθηματικών και ανάγνωσης παράλληλα με τις καθημερινές κοινωνικές τους αλληλεπιδράσεις. Εφαρμογές χρησιμοποιούνται από γονείς για λόγους ασφαλείας, παρακολουθώντας τα πάντα από τα μηνύματα των μαθητών, τα emails και τις αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα. Κάποιος που στέλνει μηνύματα σε έναν φίλο λέγοντας «σήμερα πέθανα στο γέλιο στο σχολείο» θα μπορούσε να θεωρηθεί από μια εφαρμογή ότι έχει αυτοκτονικές σκέψεις.
Σε έναν τέτοιο κόσμο, οι πιτσιρικάδες που θα κάνουν κάτι λάθος έχουν πολλά να χάσουν. Για παράδειγμα, η κοπέλα που τουίταρε τον Αύγουστο του 2018 «Βγάλτε όλοι τον σκασμό, με πήραν στη NASA», ενθουσιασμένη επειδή είχε καταφέρει να την πάρουν για πρακτική. Ένας πρώην μηχανικός της NASA το είδε και σχολίασε την απρεπή έκφραση και η NASA ακύρωσε τελικά την πρακτική της.
Υπάρχουν και πιο αστεία παραδείγματα. Το 2016, ο διευθυντής ενός γυμνασίου στο Κολοράντο τιμώρησε ένα μαθητή επειδή κορόιδεψε την χορωδία του σχολείου. Και σαν να μην έφτανε αυτό τιμώρησε και 12 συμμαθητές του επειδή απλώς έκαναν like στο τουίτ.
Ίσως οι παραπάνω νέοι να το παράκαναν λίγο. Αλλά αυτό όμως είναι ακριβώς το είδος της συμπεριφοράς που αναμένεται από τους εφήβους. Αν οι έφηβοι δεν μπορούν να είναι λίγο παράτολμοι και να κάνουν και ηλίθια λάθη μερικές φορές, τι έφηβοι είναι.
Ίσως οι παραπάνω νέοι να το παράκαναν λίγο. Αλλά αυτό όμως είναι ακριβώς το είδος της συμπεριφοράς που αναμένεται από τους εφήβους. Αν οι έφηβοι δεν μπορούν να είναι λίγο παράτολμοι και να κάνουν και ηλίθια λάθη μερικές φορές, τι έφηβοι είναι.
Η περίοδος μεταξύ της παιδικής ηλικίας και της ενηλικίωσης, είναι μια περίοδος που, τουλάχιστον τον περασμένο αιώνα, οι άνθρωποι μπορούσαν να ρισκάρουν, να παρεκτραπούν, ακόμη και να αποτύχουν χωρίς σημαντικές συνέπειες. Ο ψυχαναλυτής Erik Erikson, στο βιβλίο του «Childhood and Society» το 1950 έγραφε ότι το εφηβικό μυαλό βρίσκεται στο δύσκολο στάδιο «μεταξύ της ηθικής που έχει μάθει ως παιδί και της ηθικής που πρέπει να αναπτύξει ως ενήλικας». Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο έφηβος πρέπει να απολαμβάνει ένα «ψυχοκοινωνικό μορατόριουμ», όχι αποφεύγοντας όμως τις εμπειρίες αλλά τις συνέπειες των κακών αποφάσεων.
Τα παιδιά και οι έφηβοι θα πρέπει να είναι σε θέση να κάνουν λάθη και αυτά τα λάθη να είναι και ξεχασμένα και συγχωρεμένα. Αυτός είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο τα περισσότερα συστήματα δικαιοσύνης αντιμετωπίζουν τους ανήλικους παραβάτες με μεγαλύτερη επιείκεια από τους ενήλικες. Για τις ψηφιακές γενιές, η συνεχής καταγραφή ακόμη και των πιο μικρών λαθών τους βάζει αυτή τη συμφωνία σε κίνδυνο. Και αυτά δεν είναι άσχημα νέα μόνο γι 'αυτούς, αλλά για την κοινωνία γενικότερα.
Αν το παρελθόν καθορίζει το μέλλον με τέτοια δύναμη υπάρχει ο κίνδυνος...
οι νέοι που έχουν ακραίες απόψεις και συμπεριφορές ως έφηβοι να αισθάνονται ότι δεν υπάρχει καμία δυνατότητα μεγαλώνοντας να αλλάξουν την άποψη της κοινωνίας για αυτούς.
Οι ταυτότητες και οι πολιτικές πεποιθήσεις θα γίνουν μπετόν αρμέ όχι επειδή οι άνθρωποι δεν θα θέλουν την αλλαγή αλλά επειδή δεν θα τους επιτρέπεται να αποποιηθούν το παρελθόν τους.
Είναι πολύ δύσκολο να μεγαλώνεις σε έναν κόσμο που οι ακραίες θέσεις κερδίζουν συνέχεια έδαφος και να μην μπορείς να κρύψεις και να ξεχάσεις τίποτα.
Με πληροφορίες από technologyreview.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου