Από τον Σάββα Καλεντερίδη

Ο προεκλογικός πυρετός στην Τουρκία μέρα με τη μέρα ανεβαίνει - και σ’ αυτόν δεν συμπεριλαμβάνονται οι ελληνοτουρκικές σχέσεις ούτε το «θερμό επεισόδιο», που προανήγγελλαν ορισμένοι, συμπεριλαμβανομένων και ανώτατων κυβερνητικών στελεχών που έχουν την ευθύνη χάραξης της πολιτικής εθνικής ασφάλειας, άμυνας και εξωτερικών.

Να ξαναθυμίσουμε δε ότι χώρα που δεν έχει σωστή ανάλυση των καταστάσεων, σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον, είναι καταδικασμένη να χαθεί, να διαλυθεί, χωρίς να το καταλάβει. Ας το έχουν υπ’ όψιν τους αυτό οι διπλωμάτες, οι αναλυτές και οι στρατηγικοί σύμβουλοι του ΥΠΕΞ, του ΥΠΑΜ και του πρωθυπουργού.

Ο Ερντογάν, όταν ανήγγειλε τη διεξαγωγή των πρόωρων εκλογών, επικαλέστηκε δύο σοβαρά ζητήματα, τα οποία δεν μπορούσαν να περιμένουν το φθινόπωρο του 2019, οπότε ήταν προγραμματισμένο να γίνουν κανονικά οι εκλογές. Ετσι, ορίστηκε η 24η Ιουνίου.

Τα δύο σοβαρά προβλήματα είναι:

Πρώτον, οι κρίσιμες αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν για να αντιμετωπιστούν οι δυσάρεστες για την Τουρκία εξελίξεις στο Βόρειο Ιράκ και στη βόρεια Συρία -με άλλα λόγια, στο Κουρδικό-

Δεύτερον, οι εξελίξεις στην οικονομία.

Θα αρχιζουμε από το δεύτερο .

Ο Ερντογάν, για να «ξορκίσει» την κακοδαιμονία της παλιάς τουρκικής λίρας, που ήταν απαξιωμένη και έχανε σχεδόν καθημερινά αξία λόγω της οικονομικής αστάθειας και του μεγάλου πληθωρισμού, πήρε τη μεγάλη απόφαση να τη στείλει στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας και να μπει η Τουρκία στην περίοδο της νέας λίρας Τουρκίας. Ετσι, από τη 1/1/2015, έξι μηδενικά από τα παλιά χαρτονομίσματα «έκαναν φτερά» και το 1.000.000 τουρκικές λίρες έγινε μία νέα λίρα Τουρκίας. Τότε, με ένα δολάριο ΗΠΑ μπορούσες να αγοράσεις 1,33630 λ.τ. Αυτή ήταν η ισοτιμία.

Ενδεικτικά, η ισοτιμία δολαρίου/λίρας τα τελευταία χρόνια είχε τις εξής διακυμάνσεις: 1/1/2015 - 1/2,34, 1/1/2016 - 1/2,94, 1/1/2017 - 1/3,54.

Στα τέλη του 2017, ο πληθωρισμός στην Τουρκία σημείωσε αύξηση-ρεκόρ των τελευταίων 14 χρόνων, τρέχοντας με ρυθμό 12,98% σε ετήσια βάση, ενώ από τις αρχές του νέου έτους άρχισε να παρατηρείται ραγδαία πτώση της αξίας της τουρκικής λίρας, η οποία από 1/3,77, που είχε τη 1/1/2018, μέσα σε τέσσερις μήνες έχασε το 22,22% της αξίας της, αφού στη 1 Μαΐου με ένα δολάριο αγοράζεις 4,12 λίρες Τουρκίας. Μάλιστα, την ίδια στιγμή που το δολάριο σκαρφαλώνει και η λίρα κατακρημνίζεται, ο Standard & Poor’s, με μια κίνηση που δεν ήταν αναμενόμενη, υποβάθμισε την Τουρκία στέλνοντας τα ομόλογά της κάπου εκεί, στα «σκουπίδια».

Ως αιτιολογία, ο S&P επικαλέστηκε τις ανησυχίες που υπάρχουν από την αυξητική πορεία του πληθωρισμού, ενώ σημείωσε ότι η υποβάθμιση (σε BB-/B από BB/B) δεν αποτελούσε μέρος των προγραμματισμένων αξιολογήσεων του τουρκικού κρατικού αξιόχρεου και ότι έλαβε την απόφαση λόγω των εντεινόμενων «ανησυχιών» του. Συγκεκριμένα, στην ανακοίνωσή του ο διεθνής οίκος αναφέρει ότι «η υποβάθμιση αντανακλά τις ανησυχίες μας για την επιδεινούμενη προοπτική του πληθωρισμού και τη μακροπρόθεσμη υποτίμηση και αστάθεια ως προς τη διαμόρφωση της συναλλαγματικής ισοτιμίας (του νομίσματος) της Τουρκίας». Επίσης, η υποβάθμιση αντανακλά τις «ανησυχίες» για την επιδεινούμενη θέση της Τουρκίας στον τομέα των εξαγωγών και για τα συναφή προβλήματα που παρατηρούνται στον ιδιωτικό τομέα.

Μπορεί για εμάς όλα αυτά να είναι απλοί αριθμοί, αφού εδώ και χρόνια έχουμε αποχαιρετήσει την περίοδο της διολίσθησης της δραχμής και του υψηλού πληθωρισμού, όμως για τους Τούρκους εργαζομένους σημαίνουν πολλά, πολύ περισσότερα από τις «θριαμβολογίες» του Ερντογάν για την Αφρίν, τους λεονταρισμούς για τη σύγκρουσή του με τους ιμπεριαλιστές και τις ΗΠΑ, και τις μουσουλμανικές προσευχές με τις οποίες αρχίζει και τελειώνει τις ομιλίες του.

Ο Τούρκος εργαζόμενος στον δημόσιο -και, πολύ περισσότερο, στον ιδιωτικό- τομέα είδε τις αποδοχές του να μειώνονται σε ποσοστό 25%, δηλαδή να χάνει το ένα τέταρτο των εισοδημάτων του! Την ίδια στιγμή, μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι, που αποτελούν σημαντικό κομμάτι της τουρκικής οικονομίας, είναι σε αδιέξοδο και ζητούν ρύθμιση των χρεών τους, που ανέρχονται σε αρκετές δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια.

Αυτός είναι ο ένας λόγος που οδήγησε τον Ερντογάν στην απόφαση των πρόωρων εκλογών και, δεδομένου ότι τα δισεκατομμύρια δολάρια από το Ιράν, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία έρρεαν σαν νερό στην τουρκική οικονομία, έχουν στερέψει, λόγω των γενικών εξελίξεων αλλά και των επιλογών του Ερντογάν, σε συνδυασμό με το αρνητικό κλίμα που υπάρχει στις διεθνείς αγορές λόγω της στροφής του σε Ρωσία και Ιράν, το μέλλον της τουρκικής οικονομίας μάλλον δεν διαγράφεται ευοίωνο για μετά τις εκλογές.

Μεγάλος ο καημός του Ερντογάν

Ο πρώτος λόγος -και ο σπουδαιότερος- είναι οι εξελίξεις στο Κουρδικό, που επίσης προοιωνίζονται κακά μαντάτα για την Τουρκία του Ερντογάν, ο οποίος ξέθαψε το γενοκτονικό δόγμα «ένα έθνος, ένα κράτος, μία γλώσσα, μία θρησκεία» για να αντιμετωπίσει με «παραδοσιακό» τρόπο τη λεγόμενη «κουρδική απειλή»!

Σε τι συνίσταται αυτή;

Σε εσωτερικό επίπεδο, το πρόβλημα είναι κυρίως πληθυσμιακό και σχετίζεται με τους ρυθμούς αύξησης των Κούρδων, που είναι πενταπλάσιοι σε σχέση με αυτούς των λοιπών εθνικών και θρησκευτικών ομάδων. Σημειωτέον, οι περιοχές κοντά στα δυτικά παράλια και οι αστικοί πληθυσμοί στην Τουρκία έχουν δείκτες ανάλογους με αυτούς της Ελλάδας, που σημαίνει ότι οι Κούρδοι σε 15-20 χρόνια θα είναι πλειονότητα στην Τουρκία.

Παρεπόμενα αυτού είναι η πολιτική δύναμη των Κούρδων και η στρατιωτική δύναμη του Κουρδικού Απελευθερωτικού Κινήματος στην Τουρκία. Αυτός είναι ο λόγος που έκανε τον Ερντογάν πριν από δύο χρόνια να απευθύνει έκκληση στις Τουρκάλες να κάνουν τρία και τέσσερα παιδιά. Του έδειξαν το διάγραμμα της αύξησης των Κούρδων και τρομοκρατήθηκε.

Ομως, παρότι το εσωτερικό πρόβλημα είναι πιο μεγάλο -εξ ου και ο νόμος περί κατάστασης έκτακτης ανάγκης, που ισχύει εδώ και τρία χρόνια, από τότε που εκδηλώθηκε το πραξικόπημα και ανανεώνεται κάθε τρεις μήνες-, αυτό που έκανε τον Ερντογάν να φέρει τις εκλογές πιο κοντά είναι οι εξελίξεις στο Β. Ιράκ και στη Β. Συρία. Σύμφωνα με δική του δήλωση, μετά τις εκλογές θα χρειαστεί να πάρει σοβαρές αποφάσεις για το θέμα.

Τι συμβαίνει, λοιπόν, και τι πρόκειται να συμβεί στο θέμα αυτό.

Οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι κατασκευάζουν στην Ερμπίλ, την πρωτεύουσα της Αυτόνομης Διοίκησης του Κουρδιστάν, όπως ονομάζεται επίσημα το αυτόνομο κουρδικό κράτος που λειτουργεί στο Β. Ιράκ, το μεγαλύτερο κτιριακό συγκρότημα που θα στεγάσει προξενείο των ΗΠΑ στον κόσμο. Επειδή όλα αυτά τα ζητήματα έχουν τον συμβολισμό τους, αντιλαμβάνεται καθείς ότι η κατασκευή ενός τέτοιου κτιρίου για διπλωματική Αρχή δείχνει και την πολιτική βαρύτητα που δίνει η Ουάσινγκτον στο θέμα.

Οσον αφορά τη Β. Συρία, εκεί οι ΗΠΑ, παρότι ο πρόεδρος Τραμπ δήλωσε ότι οι ΗΠΑ θα αποχωρήσουν, συνεχίζουν να εξοπλίζουν, να εκπαιδεύουν, να χρηματοδοτούν και να συνεργάζονται με τις πολιτικές και στρατιωτικές οργανώσεις των Κούρδων, τις οποίες η Τουρκία θεωρεί τρομοκρατικές.

Και μάλιστα, οι ΗΠΑ συνεχίζουν την πολιτική τους αυτή, τη στιγμή που η Τουρκία κάνει πράξη την εκβιαστική απειλή της προς το ΝΑΤΟ και την Ουάσινγκτον, ότι δηλαδή θα προσανατολιστεί γεωπολιτικά προς τη Ρωσία και θα εντείνει τη συνεργασία της με το Ιράν.

Και όχι μόνο συνεχίζουν την πολιτική τους, αλλά βάζουν στο παιχνίδι και τη Γαλλία, η οποία -σημειωτέον- είναι η χώρα που ίδρυσε το κράτος το οποίο λέγεται Συρία, ως προτεκτοράτο, το 1920.

Να σημειωθεί, δε, ότι ΗΠΑ και Γαλλία έχουν κοινή παρουσία και στην κυπριακή ΑΟΖ, με ενεργειακούς γίγαντες, αλλά και στα οικόπεδα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης!

Εδώ, λοιπόν, διαγράφεται ένας νέος χάρτης επιρροών και ισορροπιών, και η Τουρκία φαίνεται ότι προς το παρόν επέλεξε, όπως στον Α’ Π.Π., να πάει με τους αντιπάλους των λεγόμενων «ναυτικών δυνάμεων».

Και λέμε «προς το παρόν», γιατί...

μάλλον τις τελικές αποφάσεις θα τις λάβει μετά τις εκλογές. Εως τότε θα μετρά τα «συν» και τα «πλην» της πολιτικής του και, κυρίως, θα μετρά τις ψήφους που θα πάρει από τους Κούρδους, τους οποίους δυσαρέστησε με τη στάση που τήρησε στο δημοψήφισμα της Αυτόνομης Διοίκησης του Κουρδιστάν και με την εισβολή στην Αφρίν, αλλά θα μετρά επίσης και τις απώλειες στη λίρα και την οικονομία γενικώς, που οφείλονται σε κάποιον βαθμό στη σύγκρουσή του με τη Δύση.

Οντως, οι εκλογές στην Τουρκία αυτή τη φορά έχουν μεγάλο ενδιαφέρον, εκτός των άλλων, και για την Κύπρο και για την Ελλάδα.