ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Αποψυγμένα βιβλία

Του ΗΛΙΑ ΚΑΝΕΛΛΗ

 

Οταν το 2006 ο Αλέξης Τσίπρας πήρε απροσδόκητα μεγάλο ποσοστό ως υποψήφιος του ΣΥΝ στον Δήμο Αθηναίων, του είχα ζητήσει μια συνέντευξη για τον «Ταχυδρόμο». Ανάμεσα σε άλλα, τον ρώτησα και για τα διαβάσματά του. 

 

Μου απάντησε ότι στη βιβλιοθήκη του έχει τους κλασικούς. «Τον Μπαλζάκ;», τον ρώτησα, σκεπτόμενος ότι ο μεγάλος του κλασικού ρεαλιστικού μυθιστορήματος με τα κοινωνικά θέματα είναι υποδειγματικό ανάγνωσμα για έναν νέο αριστερό. Μου ανταπάντησε ότι αναφέρεται στους κλασικούς του μαρξισμού, πρόσθεσε ότι με την πολιτική οικονομία ασχολήθηκε στα 18 του, ότι στα 20 είχε διαβάσει τον Πουλαντζά. 

 

Σκέφτηκα τότε ότι, αφού είναι βυθισμένος στους κλασικούς του μαρξισμού, κάλλιστα θα μπορούσε να διαβάζει το «Αντι-Ντύρινγκ» του Ενγκελς. 

 

Μου απάντησε:

- Οχι, πιο κλασικά. «Κράτος και Επανάσταση» του Λένιν, «Κεφάλαιο» του Μαρξ, «Η καταγωγή της οικογένειας» του Ενγκελς -  αλλά, εντάξει, ας μη φορτώσουμε τον κόσμο με αυτά...

Διαβάζοντας τις προάλλες την εισήγηση του, αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης πλέον, Αλέξη Τσίπρα για τον Αντόνιο Γκράμσι στενοχωρήθηκα. Οχι γιατί πάει να φορτώσει τον κόσμο με πράγματα που καταλαβαίνει, αλλά γιατί φορτώνεται ο ίδιος με πράγματα που δεν μπορεί και δεν χρειάζεται να καταλάβει.

Στην περίπτωση του Γκράμσι, για παράδειγμα, παραπέμπει στις βασικές αναφορές της σκέψης του, όπως στην έννοια της ηγεμονίας. Συγχαρητήρια, αλλά προς τι; Αν αυτό που καταλαβαίνει συζητώντας περί ηγεμονίας είναι «πώς οι δυνάμεις της κοινωνικής απελευθέρωσης (σ.σ.:;) θα συγκροτήσουν έναν ευρύ συνασπισμό», ο οποίος «θα αναμετρηθεί με το Μνημόνιο και τους συσχετισμούς δύναμης», στην πραγματικότητα δεν κάνει τίποτα περισσότερο από το να μετατρέπει τον Γκράμσι σε εργαλείο των πολιτικών στόχων του. Οπως λέει και το τραγούδι: «Το 'χει πει και ο Σπινόζα, η ζωή δεν είναι πόζα».

Ο Γκράμσι, λέει σε άλλο σημείο της ομιλίας του ο κ. Τσίπρας, «συνδέει τον σοσιαλισμό με το όραμα μιας κοινωνίας με ένα ανώτερο επίπεδο πολιτισμού και κουλτούρας...». Τι θέλει να πει ο ποιητής; Ποιος θα ορίσει την ανωτερότητα; Τι τον συμβουλεύουν περί αυτού οι φίλοι του οι οργανικοί διανοούμενοι; Ο γκραμσιανός κ. Κιμούλης, π.χ., με ποια κριτήρια υπηρετεί το ανώτερο επίπεδο πολιτισμού; Και εμπίπτει στην ανωτερότητα αυτή, π.χ., ο μη γκραμσιανός Τσιτσάνης;

Πάντως, η πραγματεία του κ. Τσίπρα για τον Γκράμσι είναι πολλαπλά χρήσιμη. Η ξύλινη, κοινότοπη και, εντέλει, άσχετη περιδιάβαση πάνω από ένα γνωστικό εργαλείο πρακτικά άχρηστο στην ιστορική καμπή που περνάμε, αποδεικνύει ότι, όταν στα 18 σου δεν διαβάζεις τους κλασικούς που χρειάζεται, στα 38 απλώς ισορροπείς πάνω από δυσκολοχώνευτα τσιτάτα και σοβαροφανείς αερολογίες.

Μήπως ήταν καλύτερο να έχει αρχίσει με τα Κλασσικά Εικονογραφημένα;