ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ - ΜΟΝΟ ΣΤΟ ΜΠΟΥΡΔΕΛΟ: Ενα ακίνητο, έξι διαφορετικές αξίες!!!

Του ΘΑΝΟΥ ΤΣΙΡΟΥ

Στο ερώτημα «πόσο κάνει ένα ακίνητο», η σωστή απάντηση είναι «εξαρτάται γιατί ρωτάς».

 Διότι το ίδιο ακίνητο, με βάση την ελληνική νομοθεσία μπορεί να έχει... πέντε ή και έξι διαφορετικές αξίες.  

Ειδικά μετά τη θέσπιση του φόρου υπεραξίας (έναν φόρο τον οποίο πληρώνει ο πωλητής) και του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων, η κατάσταση έχει μπλέξει ακόμη περισσότερο, με αποτέλεσμα οι ιδιοκτήτες να έρχονται αντιμέτωποι με κωμικοτραγικές καταστάσεις. 

Σε μια αγοραπωλησία, ο πωλητής φορολογείται επί διαφορετικής αξίας από ό,τι ο αγοραστής, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για το ίδιο ακίνητο που αλλάζει χέρια. Ενας αγοραστής καλείται να δικαιολογήσει στην εφορία πού βρήκε τα χρήματα για να αποκτήσει ένα ακίνητο, αλλά το ποσό του πόθεν έσχες είναι πλέον υψηλότερο από αυτό που πληρώνει στην πραγματικότητα.  

Μια απόπειρα κωδικοποίησης των αξιών που χρησιμοποιούνται κατά περίπτωση, αναδεικνύει την εξής εικόνα:

-  Αγοραπωλησία ακινήτου:  
Πλέον σε μια μεταβίβαση ακινήτου επιβάλλονται δύο φόροι: ο φόρος μεταβίβασης τον οποίο πληρώνει ο αγοραστής (υπολογίζεται με συντελεστή 3%) και ο φόρος υπεραξίας ο οποίος επιβάλλεται επί της διαφοράς «τιμή πώλησης μείον τιμή αγοράς» και τον καταβάλλει ο πωλητής. Ο αγοραστής θα πληρώσει φόρο επί της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου εκτός και αν αυτή είναι χαμηλότερη από το αναγραφόμενο τίμημα στο συμβόλαιο, κάτι όμως που στην πράξη δεν παρατηρείται πλέον. Από την άλλη, ως τιμή πώλησης για να υπολογιστεί ο φόρος υπεραξίας του πωλητή, λαμβάνεται πάντοτε υπόψη η αναγραφόμενη αξία στο συμβόλαιο. Σε όσα συμβόλαια γίνονται αυτό το διάστημα, είναι ο κανόνας η αξία για τον πωλητή και για τον αγοραστή να είναι διαφορετική.

-  «Πόθεν έσχες»: 
Και πάλι υπάρχει διαφορετική μεταχείριση για τον αγοραστή και τον πωλητή. Ας υποθέσουμε ότι ένα ακίνητο με αντικειμενική αξία 150.000 πωλείται προς 100.000 ευρώ. Ο αγοραστής θα πρέπει να δικαιολογήσει την προέλευση των 150.000 ευρώ και ας είναι σε θέση να αποδείξει ότι πλήρωσε 100.000 ευρώ. Αν δεν δικαιολογήσει την προέλευση των χρημάτων, θα πληρώσει φόρο βάσει της κλίμακας φορολογίας εισοδήματος και τελικώς θα φορολογηθεί με συντελεστή που φτάνει και στο 46% (42% φόρο εισοδήματος συν 4% εισφορά αλληλεγγύης). Ο πωλητής από την πλευρά του, έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει το προϊόν της πώλησης για να καταπολεμήσει τεκμήρια ή να δικαιολογήσει δικές του αγορές. Γι’ αυτόν, δεν θα ληφθεί υπόψη η αντικειμενική αξία αλλά το πραγματικό ποσό που αναγράφεται στο συμβόλαιο.

- Για να υπολογιστεί ο ΦΑΠ των ετών 2010-2013 αλλά και ο ΕΝΦΙΑ δεν ελήφθησαν υπόψη οι αντικειμενικές αξίες των κτισμάτων αλλά μια ειδική διαδικασία υπολογισμού της αξίας που καθορίστηκε με νόμο το 2010 όπου «απουσιάζουν» συντελεστές που ρίχνουν την αξία των ακινήτων ακόμη και πάνω από 20%. Ενδεικτικά, δεν λαμβάνεται υπόψη για τον ΕΝΦΙΑ αν ένα διαμέρισμα έχει κεντρική θέρμανση ή όχι, αν είναι σε πολυκατοικία η οποία δεν έχει ασανσέρ κ.λπ. Τυχαίνει λοιπόν στην πράξη, ο ιδιοκτήτης ενός ακινήτου να μεταβιβάζει ένα ακίνητο με γονική παροχή στο παιδί του και να διαπιστώνει ότι η αξία επί της οποίας υπολογίζεται ο φόρος γονικής παροχής είναι εντελώς διαφορετική από αυτή που έχει αποτυπωθεί στο εκκαθαριστικό του ΦΑΠ ή το εκκαθαριστικό του ΕΝΦΙΑ.

-  Η ΔΕΗ εξακολουθεί και υπολογίζει αξίες ακινήτων επειδή εισπράττει το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας. Αυτό υπολογίζεται ως ποσοστό επί ενός γινομένου το οποίο επηρεάζεται από την τιμή ζώνης, τον συντελεστή παλαιότητας και την επιφάνεια. Αυτή η αξία δεν έχει καμία σχέση με την αντικειμενική, καθώς στη μία περίπτωση χρησιμοποιείται η επιφάνεια όπως αποτυπώνεται στο Ε9 και στην άλλη περίπτωση η επιφάνεια όπως αποτυπώνεται στα αρχεία της ΔΕΗ. Η μια επιφάνεια δεν έχει καμία σχέση με την άλλη, καθώς η ΔΕΗ καταγράφει ηλεκτροδοτούμενους χώρους και το Ε9 κύριους και βοηθητικούς χώρους.
 
- Για τις ανάγκες του νόμου Κατσέλη, λαμβάνονται υπόψη οι αντικειμενικές αξίες ως βάση αλλά υπάρχει συντελεστής απομείωσης. Προβλέπεται ότι ο δανειολήπτης που θέλει να διατηρήσει ένα ακίνητο στην κατοχή του, θα πρέπει να αποπληρώσει δάνειο που να αντιστοιχεί στο 80% της αντικειμενικής αξίας. Οι τράπεζες έχουν εκδηλώσει επιθυμία αυτό το ποσοστό να αυξηθεί στο 100%, παρά το γεγονός ότι οι αντικειμενικές αξίες είναι πολύ χαμηλότερες από τις πραγματικές.

-  Ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας προβλέπει ότι κανένας πλειστηριασμός δεν ολοκληρώνεται (τουλάχιστον κατά τον 1ο και τον 2ο γύρο) αν το τίμημα δεν αντιστοιχεί στο 100% της αντικειμενικής αξίας. Βάσει του Μνημονίου, θα πρέπει να επιτραπεί η ολοκλήρωση πλειστηριασμού ακόμη και αν το τίμημα διαμορφωθεί κάτω από την αντικειμενική αξία. Ως εύλογο ποσοστό συζητείται το 75%.

Φθηνή αγορά, ακριβή φορολόγηση- Ο τραγέλαφος με ένα συγκεκριμένο παράδειγμα:

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Οι αρκούδες και τα «κόκκινα δάνεια»

Toυ ΒΑΣΙΛΗ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Οικονομολόγου

Οι αρκούδες, αυτά τα συμπαθητικά τετράποδα, όταν ταλαιπωρούνται από τους πολλούς ψύλλους, παίρνουν στο στόμα τους ένα ματσάκι πευκοβελόνες και κατευθύνονται προς το ποτάμι.
Σε αντίθεση με ό,τι θα αναμενόταν, για να ξεφορτωθούν τους ψύλλους, οι αρκούδες δεν βουτούν αμέσως στο νερό, αλλά προχωρούν αργά προς τα βαθιά και με συχνές στάσεις δίνουν χρόνο στους ψύλλους για να ανεβούν προς το κεφάλι τους και κατ’ επέκταση προς το ματσάκι με τις πευκοβελόνες. Επειτα από πολλή ώρα σταδιακής βύθισης στο νερό κι αφού οι περισσότεροι ψύλλοι έχουν φτάσει στο ματσάκι με τις πευκοβελόνες, οι αρκούδες βουλιάζουν και το κεφάλι τους στο νερό, αφήνοντας το ματσάκι με τους ψύλλους να παρασυρθεί από το ρεύμα του ποταμού. 

Γιατί το κάνουν αυτό; 

Για να μην πονέσουν…
 

Γιατί θα πονέσουν εάν βουτήξουν γρήγορα στα βαθιά, επειδή οι ψύλλοι, μη έχοντας τον χρόνο, εγκλωβίζονται από το νερό και, στην προσπάθειά τους να μην πνιγούν, επιδιώκουν να μπουν μέσα στο δέρμα των αρκούδων. Και με αυτόν τον τρόπο, οι ψύλλοι προκαλούν πόνο στις αρκούδες.
 

Κάτι ανάλογο θα πρέπει να δούμε και για την περίπτωση των «κόκκινων δανείων». 

Ομως, τι σημαίνει «κούρεμα» δανείου κατά 50.000 ευρώ; 

Σημαίνει σε γενικές γραμμές ότι θα έχουμε την πρόκληση οικονομικής ζημίας 50.000 ευρώ στην τράπεζα και την αποτροπή δανεισμού μιας υγιούς οικονομικά επιχείρησης ή πολίτη με δάνειο 50.000 ευρώ ή την ένταση της πίεσης για μια νέα αύξηση κεφαλαίου ύψους 50.000 ευρώ (άρα νέα χρήματα ιδιωτών επενδυτών ή φορολογουμένων).

 Τέλος, στο χειρότερο σενάριο, της κατάρρευσης της τράπεζας λόγω ενός εκτεταμένου «κουρέματος» που δεν μπορεί να καλυφθεί από αύξηση κεφαλαίου, ενδεχομένως να σημαίνει και «κούρεμα» καταθέσεων.
Αυτό που κυριαρχεί στην ελληνική κοινή γνώμη είναι ότι οι ελληνικές τράπεζες μπορούν μέσω των μεγάλων κερδών τους να καλύψουν άνετα ένα οριζόντιο και σε ευρεία κλίμακα «κούρεμα» δανείων. 

Αυτό αποτελεί έναν μύθο γιατί οι τράπεζες, στα τέλη της περσινής χρονιάς, κατέγραψαν μικρά κέρδη, και για να φτάσουν σε αυτό το σημείο έπειτα από πολλά χρόνια, έπρεπε να συγκεντρωθούν σε 4 συστημικές, να κλείσουν οι περισσότερες και να μειώσουν σημαντικά το λειτουργικό κόστος απολύοντας δεκάδες χιλιάδες υπαλλήλους.
 

Θα είμαι πολύ συγκεκριμένος και κάθετος. 

Με βάση το σημαντικό μέγεθος του χαρτοφυλακίου των «κόκκινων δανείων», ένα οριζόντιο «κούρεμα» των δανείων δεν μπορεί να καλυφθεί από την υφιστάμενη κερδοφορία των τραπεζών, πράγμα που σημαίνει ότι θα απαιτηθεί αύξηση κεφαλαίου των τραπεζών, είτε μέσω του δανεισμού του Δημοσίου είτε μέσω ιδιωτικών κεφαλαίων. 

Επειδή αυτό δεν είναι εφικτό, ένα οριζόντιο «κούρεμα» των «κόκκινων δανείων» αποτελεί ανέφικτη επιλογή.
Ξεκινάμε με την παραδοχή ότι οι τράπεζες δεν είναι κάτι έξω από εμάς και την οικονομία. Οι τράπεζες είμαστε εμείς, οι οποίοι καταθέτουμε τα χρήματά μας σε αυτές και τις καταθέσεις μας χρησιμοποιούν οι τράπεζες για να δανείσουν πολίτες και επιχειρήσεις. Αρα κάθε επέμβαση στα δάνεια επηρεάζει άμεσα: 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Πιο σίγουρο είναι ότι μπορεί να βρεθεί ο Μέγας Αλέξανδρος στην Αμφίπολη και να αναστηθεί παρά να διασωθούν τα πτώματα του ναυαγίου της μεταπολίτευσης - Όχι χάρες με τα κόκκινα δάνεια

Του ΘΑΝΑΣΗ ΜΑΥΡΙΔΗ

Πόσο κάνει ένα κι ένα; 

Έχουν χυθεί τόνοι μελάνης για το αν στο χώρο της Οικονομίας ισχύει το ένα κι ένα ίσον δύο της πρακτικής αριθμητικής. Αυτό για το οποίο μπορούμε να διαβεβαιώσουμε τους ενδιαφερόμενους είναι ότι αν ενώσουμε έναν άρρωστο οργανισμό με έναν επίσης άρρωστο, το αποτέλεσμα δεν θα είναι ένας υγιής οργανισμός. Πιο σίγουρο είναι ότι μπορεί να βρεθεί ο Μέγας Αλέξανδρος στην Αμφίπολη και να αναστηθεί παρά να διασωθούν τα πτώματα του ναυαγίου της μεταπολίτευσης. 
 

Κάποιοι ονειρεύονται κουρέματα, χάρες και αναχρηματοδοτήσεις, χρησιμοποιώντας ως άλλοθι την ρύθμιση των κόκκινων δανείων. Απειλούν να τινάξουν στον αέρα τις φιλότιμες προσπάθειες που καταβάλλονται για να δημιουργηθεί ένα διαφανές πλαίσιο για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Κι επιπλέον δηλητηριάζουν την κοινωνία, καθώς δημιουργούν την αίσθηση της αναξιοκρατίας. 
 

Έχουμε κτυπήσει πολλές φορές το καμπανάκι. Το λέμε όσο πιο καθαρά γίνεται: Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα των τελευταίων δεκαετιών, σε περίπτωση που η αναγκαία για την οικονομία ρύθμιση των κόκκινων δανείων δεν γίνει με όρους αγοράς. 
 

Τα διαθέσιμα κεφάλαια των τραπεζών είναι περιορισμένα για να σπαταληθούν σε πολιτικά ρουσφέτια. Καλό είναι να μην επαναλάβουμε αυτά που έγιναν μετά τον εμφύλιο στην Ελλάδα, όταν η πολιτική εξουσία καθόρισε ποιες θα ήσαν οι οικονομικά ισχυρές οικογένειες των Αθηνών των επόμενων δεκαετιών. Επίσης, η μνήμη δεν είναι τόσο ασθενής που να έχουν όλοι ξεχάσει τι ακριβώς σήμαινε η πολιτική των εθνικών πρωταθλητών.  

Θέλουμε δικαιοσύνη, διότι αυτή είναι η μοναδικά βιώσιμη πρόταση. Όσο ενισχύουμε τον παρασιτισμό, τόσο στερούμε πόρους που θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν υγιείς δυνάμεις και ταυτόχρονα προκαλούμε προβλήματα νοθεύοντας τον ανταγωνισμό.
 

Δεν μπορούν οι τράπεζες να αρχίσουν τα κουρέματα δίχως αντίστοιχα οι επιχειρηματίες να βάλουν βαθιά το χέρι τους στην τσέπη. 

Οι προτάσεις Δένδια κινούνται στη σωστή κατεύθυνση, αρκεί να μην υπάρξουν εξαιρέσεις. 

Όποιος ήταν συνεπής ή προσπάθησε να είναι συνεπής θα πρέπει να βοηθηθεί.
 

Δεν καταλαβαίνουμε τον λόγο γιατί θα βοηθήσουμε ως κοινωνία επιχειρήσεις που οι ιδιοκτήτες τους προτίμησαν να βγάλουν τα χρήματά τους στο εξωτερικό από το να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. 

ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Πώς φορολογείται η ακίνητη περιουσία στην Ευρώπη

Του ΤΑΣΟΥ ΤΕΛΛΟΓΛΟΥ

Σε όλη την Ευρώπη τα προβλήματα του υπέρογκου χρέους έχουν τροφοδοτήσει τα 6 τελευταία χρόνια με νέα επιχειρήματα την συζήτηση για αλλαγές στη φορολογία για την κατοχή ακινήτων αλλά και την ανάγκη να συνυπολογίζεται σε έναν φόρο επί της περιουσίας. 
 

Γερμανία:
Πριν από μερικές μέρες ένας αναγνώστης της εφημερίδας Sueddeutsche Zeitung έγραψε στην συντάκτρια ενός ρεπορτάζ για τις υπερβολές του ΕΝΦΙΑ στην Ελλάδα, ότι δεν θα πρέπει οι Ελληνες να διαμαρτύρονται για τον φόρο αλλά να τον πληρώσουν «όπως εγώ πληρώνω τον δικό του φόρο κατοχής ακινήτων». Ομως ο πρόεδρος του γερμανικού συνδικάτου εφοριακών Τόμας Αϊγκεντάλερ είπε  ότι οι «συγκρίσεις χωρών με διαφορετική φορολογική παράδοση είναι εντελώς λανθασμένη πρακτική». O γερμανικός ΕΝΦΙΑ ισχύει από το 1938. Ομως όπως μας θύμισε ο κ. Αϊγκεντάλερ υπολογίζεται σε αξίες τις οποίες είχε καθορίσει το γερμανικό κράτος το 1964 στη δυτική και το 1935 στα κρατίδια της πρώην ανατολικής Γερμανίας!
«Βεβαίως» πρόσθεσε «οι πολύ παλιές αυτές και ξεπερασμένες αξίες εξισορροπούνται από τους συντελεστές που καθορίζουν οι ΟΤΑ και με τους οποίους πολλαπλασιάζεται η αξία του τετραγωνικού όπως είχε καθορισθεί πριν από 50 στη δυτική και πριν από 80 χρόνια στην πρώην ανατολική Γερμανία». Τα ακίνητα για γεωργική εκμετάλλευση φορολογούνται λιγότερο από τα ακίνητα όπου επιτρέπονται οι κατασκευές. Το πλήθος των ακινήτων, η συνολική τους αξία αθροιστικά δεν έχει επίδραση στο ύψος του φόρου. Το 2010 εισπράχθηκαν 11,3 δισ. ευρώ από τον φόρο ακινήτων και λιγότερο από το 10% αφορούσε αγροτικές εκτάσεις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Γκερτ Λάντσμπεργκ εκπρόσωπος της αντίστοιχης ΚΕΔΚΕ της Γερμανίας κάλεσε την κεντρική κυβέρνηση να αναπροσαρμόσει τις τιμές βάσης για τον υπολογισμό του φόρου κατοχής ακινήτων. Το γερμανικό σύνταγμα προέβλεπε στο άρθρο 106 φόρο περιουσίας που εισέπραττε μέχρι το 1997 (σ.σ. ο φόρος είναι διαφορετικός από τον φόρο ακινήτων αλλά περιλαμβάνει την αξία των ακινήτων). Τότε το συνταγματικό δικαστήριο απεφάνθη ότι χωρίς τη συνεχή αναπροσαρμογή των τιμών, ο φόρος περιουσίας είναι αντισυνταγματικός, καθώς αντίκειται στην αρχή της ισότητας των πολιτών.
Ετσι χωρίς να καταργηθεί ο νόμος, σταμάτησε να εισπράττεται. Πριν από τις βουλευτικές εκλογές του 2013 οι σοσιαλδημοκράτες επανέφεραν το θέμα ενός νέου φόρου περιουσίας αλλά στις διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης η κ. Μέρκελ και το κόμμα της το «έπνιξαν».
- Αυστρία:  
Και στη γειτονική Αυστρία η κρίση του 2007-2008 οδήγησε σε έντονη πολιτική αντιπαράθεση. Πέρυσι, Λαϊκό Κόμμα (κεντροδεξιά) και σοσιαλδημοκράτες, που συγκυβερνούν, συμφώνησαν ότι δεν είναι δυνατή η πρόσθετη άντληση φόρων από το εισόδημα ή από την κατανάλωση. Ο αντικαγκελάριος Μίχαελ Σπιντελμπέργκερ του Λαϊκού Κόμματος διαφωνούσε με την επιβολή νέων φόρων στα ακίνητα και εξαναγκάσθηκε από το κόμμα του σε παραίτηση μόλις την περασμένη Τρίτη. Ο φόρος κατοχής ακινήτων στην Αυστρία κυμαίνεται από 0,1-0,2% της αξίας των ακινήτων (690 εκατ. ευρώ τον χρόνο συνολικά), ενώ η κυβέρνηση στοχεύει να πάρει άλλα 500 εκατ. είτε με την αύξηση των συντελεστών φορολόγησης του τετραγωνικού είτε με την αναπροσαρμογή των τιμών υπολογισμού του τετραγωνικού που για τα αστικά ακίνητα έχουν καθορισθεί το 1973. 

Ενα άλλο «μοντέλο» που προτείνουν οι σοσιαλδημοκράτες είναι να επιβληθεί φόρος περιουσίας 1% για όσους έχουν περιουσία (τίτλους, μετρητά, ακίνητα) αξίας άνω του 1 εκατ. ευρώ. 

Ο Βέρνερ Ντόραλτ από το ινστιτούτο φορολογικού δικαίου του Πανεπιστημίου της Βιέννης θεωρεί την ιδέα πολύπλοκη και ελάχιστα αποτελεσματική. «Θα συνυπολογισθεί η αξία κοσμημάτων και ενός αυτοκινήτου 5 ετών και ποιος θα το κάνει αυτό; Με τι κριτήρια;» Γι’ αυτό η πρότασή του είναι να αναπροσαρμοσθούν οι αξίες της γης του 1973 στα σημερινά δεδομένα. Οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι αντιδρούν σε αντίθεση με τους βιομηχάνους της χώρας που συμφωνούν. Ο Ντόραλτ υπογραμμίζει ότι μία τέτοια λύση έχει και τις περισσότερες πιθανότητες να γίνει «πολιτικά αποδεκτή», καθώς θα εφαρμοσθεί από τους δήμους και τις κοινότητες που εισπράττουν τώρα τον φόρο.
- Κύπρος:  
Οι τιμές για τη φορολόγηση της κατοχής ακίνητης περιουσίας στην Κύπρο βασίζονταν μέχρι εφέτος σε αξίες του κτηματολογίου του νησιού του 1980. Αλλά η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί ότι μετά το 2014 θα τις αναθεωρεί κάθε χρόνο κατά το βρετανικό πρότυπο. Οι νέες αξίες που ισχύουν εφέτος αφορούν τιμές 1η Ιανουαρίου του 2013, αλλά επικριτές της ρύθμισης λένε ότι μετά τις αποφάσεις για τη διάσωση της Κύπρου οι τιμές αυτές «δεν υπάρχουν πλέον». Παρ’ όλα αυτά η κυβέρνηση εξαίρεσε με τη ρύθμιση τις ιδιοκτησίες αξίας κάτω των 200.000 ευρώ της επιβολής του φόρου, με αποτέλεσμα να εξαιρείται το 54% των υπόχρεων έναντι 40% πέρυσι. Για όσους πληρώνουν ο φόρος είναι το 0,1% της αξίας των ακινήτων, συνολικά θα συγκεντρωθούν 140 εκατ. ευρώ σε ακίνητα αξίας 155 δισ. ευρώ. Οπως και στην Ελλάδα ο φόρος συλλέγεται από την κεντρική κυβέρνηση, αφορά το σύνολο των ακινήτων ενός φυσικού προσώπου (αντίθετα από το αυστριακό και το γερμανικό μοντέλο που φορολογείται κάθε ακίνητο χωριστά) και περιλαμβάνει και υπό ανέγερση ακίνητα που έχουν χωρισθεί π.χ. σε διαμερίσματα. Αυτό δημιουργεί πρόβλημα στους επενδυτές, καθώς πληρώνουν «ολόκληρο» τον φόρο ενός μεγάλου ακινήτου χωρίς να είναι σε θέση να τον επιμερίσουν με ακρίβεια στη συνέχεια σε κάθε αγοραστή. Ο αγοραστής του ακινήτου ωστόσο μπορεί στη συνέχεια να συμψηφίσει τον επιπλέον φόρο από την εφορία που του/της τον επιστρέφει.

- Ισπανία:

ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Δύσης σύγχυση

Του Γ. Κ. ΣΤΕΦΑΝΑΚΗ

Ο βαθμός απασχόλησης της Δύσης με την ομοφυλοφιλία, εκπλήσσει. Η κοινωνική ένταξη ανθρώπων με  αποκλίνουσες ερωτικές βλέψεις δεν συνιστά ζήτημα κρίσιμο. Αντιθέτως, τέτοιο ζήτημα είναι η διαρκώς συρρικνούμενη συμμετοχή της Δύσης στην παραγωγή του παγκοσμίου πλούτου.

 

            Κορεσμός των αναγκών της μεταπολεμικής ανασυγκρότησης σημειώνεται περί τα τέλη της δεκαετίας του 60. Αντιστοίχως, περιορίζονται και οι μέχρι τότε φρενήρεις αναπτυξιακοί ρυθμοί. Συγχρόνως, ο Πρόεδρος Nixon αποφασίζει άνοιγμα προς την (μέχρι τότε) Ερυθρά Κίνα. Η σκέψη ήταν ότι τα εκατοντάδες  εκατομμύρια των εκεί κατοίκων αναδείκνυαν εξαιρετική αναπτυξιακή ευκαιρία, πρωτίστως παραγωγής χαμηλού κόστους.

             

Προϊόντα έντασης εργασίας άρχισαν να κατακλύζουν την Δύση. Μαζί, όμως, εισήγετο (εδώ) και η “μιζέρια” του τόπου παραγωγής ως εξής: Αντίστοιχες επιχειρήσεις, δυτικές, υπέκυπταν στον ανταγωνισμό. Υπήρξε, κοινωνικώς, αδύνατη η προσαρμογή του εδώ εργασιακού κόστους προς το κινεζικό. Οδυνηρώς και παγκοσμίως επιβεβαιώθηκε δόγμα αριστοτελικό. Ότι, δηλαδή, “ομοίως τέμνονται (μόνον) τα όμοια”.

Η ασιατική “εισβολή” προκάλεσε τελικά, εδώ, ανεργία. Και αυτή παγιώθηκε. Δικαιώματα κοινωνικού χαρακτήρα, φερ’ ειπείν κατωτάτων ορίων αμοιβής ή σύνταξης, παιδείας κ.ο.κ. θεωρήθηκαν αμετακλήτως κεκτημένα. Τα κράτη αντιμετώπισαν το αντίστοιχο κόστος με δανεισμό. Και αυτός έγινε, εν πολλοίς, υπερβολικός. Στις ΗΠΑ διαρκής είναι η τριβή για την αύξηση του ορίου του κρατικού δανεισμού. Η Ιαπωνία βαρύνεται με υποχρεώσεις υπερακοντίζουσες το 200% του ΑΕΠ της. Η Νότια Ευρώπη είναι, ομοίως, κατάχρεη. Η άλλοτε κραταιά Γαλλία διαρκώς υπόσχεται και μονίμως  αθετεί υποχρεώσεις της για μείωση του δημοσίου της χρέους. Οι κατάχρεες χώρες  αντιμετωπίζουν κόστος εξυπηρετήσεως χρέους. Έτσι καταλήγουν σε μειωμένη ανταγωνιστικότητα. Επομένως και, γενικώς,  σε ψηλή ανεργία.

Η μεταπολεμική Δύση έχει οικουμενικώς  εξασθενήσει έναντι του λοιπού κόσμου. 

Οι ΗΠΑ, την 11.9.01, δέχθηκαν πρωτοφανή τρομοκρατική επίθεση. Κηρύχθηκε αγώνας κατά του μαύρου χρήματος της τρομοκρατίας. Εξελίχθηκε  σε κυνήγι φοροδιαφυγής.  Παγκοσμίως οι τράπεζες  υποχρεώθηκαν να ελέγχουν την φορολογική νομιμότητα των καταθετών τους. Επίσης και τις κινήσεις  κεφαλαίων εκ μέρους τους. Ό,τι όμως δεν έχει προσεχθεί είναι το εξής: οι φορολογικοί περιορισμοί στην ροή κεφαλαίων δεν αφορούν τους νέους πλουσίους της Οικουμένης. Περί τις είκοσι χιλιάδες  δισεκατομμυριούχοι Κινέζοι είναι εκτός συστήματος ελέγχων. Τα ανάλογα ισχύουν για Ινδούς, Νοτιαμερικάνους, Αφρικανούς, Ρώσους κ.ο.κ. Παρέχεται έτσι (και) εξήγηση της ενδοτικότητας παραδοσιακών τραπεζικών καταφυγίων. Αλλάζει η εθνικότης των πελατών τους. Για τους νέους πελάτες  το παραδοσιακό σύστημα, της ανωνυμίας, τηρείται αναλλοίωτο (!!!).

Συμπερασματικά, η “ηθικοποίηση” των χρηματοροών, όπου κατέφυγε η Δύση προς αντιμετώπιση εγγενών της δυσχερειών, στρέφεται σε βάρος της. Αναδεικνύει συγκριτικό πλεονέκτημα υπέρ των μη δυτικών παγκοσμίων ανταγωνιστών της. Δεν είναι νοητή οικουμενική ηθικοποίηση χωρίς αντίστοιχο (οικουμενικό) συντονισμό (!!!).

ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Οι BRICS ετοιμάζονται να αμφισβητήσουν τους κανόνες της Δύσης

Πριν από δύο μήνες, οι δείκτες του ρολογιού στο κτίριο του Κογκρέσου στη Βολιβία άρχισαν να κινούνται αριστερόστροφα.

Δεν επρόκειτο για δυσλειτουργία. Το ρολόι έχει σχεδιαστεί ως διαμαρτυρία απέναντι στην κυριαρχία της Δύσης στις παγκόσμιες υποθέσεις. Η κυβέρνηση της Βολιβίας, η οποία εγκατέστησε το ρολόι τον Ιούνιο, επισημαίνει ότι τα σύγχρονα ρολόγια εξελίχθηκαν από τα ηλιακά ρολόγια και ότι ο ήλιος κινείται σε διαφορετική κατεύθυνση στο νότιο ημισφαίριο του πλανήτη. Ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Νταβίντ Τσοκουνεχουάκα, παρατήρησε: «Ποιος λέει ότι οι δείκτες του ρολογιού πρέπει να κινούνται πάντα προς την ίδια κατεύθυνση; Γιατί πρέπει πάντα να υπακούμε;». 

Η παράξενη περίπτωση του βολιβιανού ρολογιού δεν θα πρέπει να απορριφθεί ως απλή εκκεντρικότητα.

Μια εξέγερση ενάντια στους παγκόσμιους κανόνες που σχεδιάστηκαν σε ΗΠΑ και Ευρώπη είναι καθ' οδόν. Και οι συνέπειές της θα γίνουν αισθητές πολύ πέρα από την πόλη Λα Παζ της Βολιβίας. 

Πριν από περίπου 15 μέρες, οι χώρες BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) ανακοίνωσαν τη δημιουργία μιας αναπτυξιακής τράπεζας με κεφάλαια 50 δισ. δολάρια και δεξαμενή συναλλαγματικών διαθεσίμων ύψους 100 δισ. δολαρίων. Η τράπεζα αυτή αντανακλά την αγανάκτηση για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα, τους δύο οργανισμούς που εδρεύουν στην Ουάσιγκτον και πάντα διευθύνονται από έναν Ευρωπαίο και έναν Αμερικανό. Παρά το γεγονός ότι οι BRICS αντιπροσωπεύουν σήμερα περίπου το 20% της παγκόσμιας παραγωγής, παίρνουν μόνο το 10,3% των ψήφων στο ΔΝΤ. Η τράπεζά τους θα έχει την έδρα της στη Σανγκάη.

Η επιθυμία των χωρών BRICS και των Βολιβιανών να ξαναγραφτεί το βιβλίο των παγκόσμιων κανόνων προέρχεται από την ολοένα αυξανόμενη ισχύ των δυτικών θεσμών για τη διαμόρφωση του κόσμου και την επιβολή αυστηρών ποινών σε όσους παραβιάζουν τους κανόνες.  

Την τελευταία εβδομάδα η Αργεντινή οδηγήθηκε σε νέα χρεοκοπία, ύστερα από μια δυσμενή απόφαση αμερικανικού δικαστηρίου. Εν τω μεταξύ, δυσοίωνο διαγράφεται το μέλλον των μεγαλύτερων τραπεζών της Ρωσίας μετά την επιβολή αυστηρών κυρώσεων από την ΕΕ και τις ΗΠΑ με τις οποίες περιορίζεται η πρόσβασή τους στις δυτικές αγορές κεφαλαίων. Την ίδια εβδομάδα, επίσης, η Ινδία απέρριψε μια νέα εμπορική συμφωνία διευκόλυνσης στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, υποστηρίζοντας ότι οι πλούσιες χώρες της Δύσης την είχαν προσαρμόσει στα δικά τους συμφέροντα. «Φουντώνει» λοιπόν πλέον η συζήτηση για τον προκλητικό τρόπο με τον οποίο οι Αμερικανοί θέλουν να ασκούν τον έλεγχο στα πάντα, από το Διαδίκτυο μέχρι το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Οι αλλαγές στην παγκόσμια οικονομική επιρροή δείχνουν ότι οι αλλαγές στη θεσμική εξουσία είναι λογικές ή ακόμη και αναπόφευκτες. 

 Γιατί πρέπει να καθορίζουν οι Αμερικανοί τους κανόνες για το Διαδίκτυο, όταν η μεγαλύτερη κυκλοφορία στο Ιντερνετ πραγματοποιείται εκτός ΗΠΑ; 

Γιατί θα πρέπει το δολάριο να είναι το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, όταν δεν αποτελούν πλέον οι ΗΠΑ τον αδιαμφισβήτητο πυρήνα της παγκόσμιας οικονομίας; 

ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Το "παραθυράκι" με το οποίο η Αργεντινή θα μπορούσε ίσως να έχει αποφύγει έξυπνα τη χρεοκοπία (αν δεν την κυβερνούσαν οι χαβαλέδες-ινδάλματα της Κουμουνδούρου που προφανώς δεν είχαν διαβάσει τους όρους των ομολόγων όπως κάποιοι άλλοι χαβαλέδες δεν είχαν διαβάσει το μνημόνιο ...)

Της Sheelah Kolhatkar / Bloomberg
 

«Χρεοκοπία σημαίνει να μην πληρώνεις», δήλωσε την προηγούμενη εβδομάδα η πρόεδρος της Αργεντινής, Cristina Fernández de Kirchner σε μια δραματική συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στο Μπουένος Άιρες. «Οι προϋποθέσεις μιας χρεοκοπίας ορίζονται στη σύμβαση χρέους και η απαγόρευση της πληρωμής του δεν περιλαμβάνεται σε αυτές». 

Η Kirchner αναφερόταν στην απόφαση ενός ομοσπονδιακού δικαστή του Μανχάταν, ονόματι Thomas Griesa, να απαγορεύσει στην Bank of New York Mellon, την τράπεζα στην οποία η Αργεντινή είχε καταθέσει 539 εκατ. δολάρια για την αποπληρωμή ομολόγων που έληγαν στις 30 Ιουλίου, τη διανομή αυτών των κεφαλαίων στους κατόχους των ομολόγων μέχρις ότου η Αργεντινή να διευθετήσει τις διαφορές της με μια μικρή ομάδα hedge funds. Εξαιτίας του "παγώματος" της πληρωμής, η χώρα κήρυξε στάση πληρωμών, προκαλώντας αναταραχή στις αγορές και ενεργοποιώντας την πληρωμή ασφαλίστρων κινδύνου (CDS) ύψους περίπου 1 δισ. δολαρίων.
 



Μια προσεκτική ματιά στους όρους των ομολόγων ωστόσο, αποκαλύπτει ότι η Αργεντινή θα μπορούσε ίσως να έχει αποφύγει έξυπνα τους πάντες.

Υπήρχε τρόπος η χώρα να αποφύγει την χρεοκοπία χωρίς να προβεί σε διακανονισμό με τον Paul Singer, επικεφαλής του hedge fund Elliott Management και τα άλλα hedge funds: 

ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Από ποιες χώρες προέρχονται οι... δισεκατομμυριούχοι!

Toυ ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΕΛΑΣΤΙΚ

Η κατάλληλη τράπεζα έκανε την κατάλληλη μελέτη: η ελβετική UBS, η τράπεζα που για να σε δεχτεί ως πελάτη της πρέπει να είσαι ζάπλουτος, έκανε μελέτη για τους... δισεκατομμυριούχους! 

Δισεκατομμυριούχους σε δολάρια, οφείλουμε να επισημάνουμε, όχι δισεκατομμυριούχους σε ευρώ! Εστω και σε δολάρια, οι δισεκατομμυριούχοι στον πλανήτη δεν είναι πολλοί - μόλις 2.170 άτομα μέτρησε η UBS. Η συνολική περιουσία αυτών των δύο χιλιάδων ανθρώπων δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητη - περίπου 6,5 τρισεκατομμύρια δολάρια! 

Η UBS μάς πληροφορεί και από ποιες χώρες προέρχονται οι περισσότεροι δισεκατομμυριούχοι. 

Πρώτη χώρα προέλευσης οι ΗΠΑ, όπως θα περίμενε κανείς. Από τις ΗΠΑ λοιπόν προέρχεται σχεδόν το ένα τέταρτο των δισεκατομμυριούχων του πλανήτη - για την ακρίβεια 515 από αυτούς με συνολική περιουσία 2,064 τρισεκατομμύρια δολάρια. Κανείς όμως δεν θα φανταζόταν ότι στη δεύτερη θέση προέλευσης των δισεκατομμυριούχων βρίσκεται η... Κίνα! Μάλιστα, η Κίνα, με 157 δισεκατομμυριούχους που διαθέτουν περιουσία ύψους 384 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Στην τρίτη θέση η Γερμανία με 148 άτομα και αθροιστική περιουσία 432 δισ., στην τέταρτη θέση η Βρετανία (135 δισεκατομμυριούχοι με 420 δισ. δολάρια) και στην πέμπτη θέση η Ρωσία με 108 δισεκατομμυριούχους που κατέχουν περιουσία 342 δισ. δολαρίων.

Νέα έκπληξη μας περιμένει στη θέση νούμερο έξι: 103 δισεκατομμυριούχοι από την... πάμπτωχη Ινδία, με περιουσία 180 δισεκατομμύρια. Στην έβδομη θέση το... Χονγκ Κονγκ (75 άτομα με 224 δισ.) και μετά βίας στην όγδοη θέση εμφανίζεται η Γαλλία, με 64 δισεκατομμυριούχους με περιουσία 202 δισεκατομμύρια. Στην ένατη θέση η Σαουδική Αραβία (64 με 204 δισ.) και την πρώτη δεκάδα κλείνει η Ελβετία με 61 δισεκατομμυριούχους, των οποίων αθροιστικά η περιουσία ανέρχεται σε 128 δισεκατομμύρια δολάρια. Βάσει δηλαδή του αριθμού των δισεκατομμυριούχων, οι χώρες προέλευσης τους κατατάσσονται ως εξής: ΗΠΑ, Κίνα, Γερμανία, Βρετανία, Ρωσία, Ινδία, Χονγκ Κονγκ, Γαλλία, Σαουδική Αραβία, Ελβετία.

Από τις 10 αυτές χώρες προέρχονται δηλαδή οι 1.430 από τους 2.170 δισεκατομμυριούχους που έχουν συνολική περιουσία τα 4,58 τρισεκατομμύρια δολάρια από τα 6,5 που έχουν όλοι οι δισεκατομμυριούχοι του πλανήτη. 

Μια απλή διαίρεση όμως της προαναφερθείσης περιουσίας των δισεκατομμυριούχων ανά χώρα διά του αριθμού των δισεκατομμυριούχων κάθε χώρας ώστε να δούμε πόσο... πάμπλουτοι είναι οι ζάπλουτοι κάθε χώρας κατά μέσο όρο, αλλάζει εντελώς τη σειρά. Μόνο οι ΗΠΑ παραμένουν και πάλι πρώτες, με τους πιο πλούσιους δισεκατομμυριούχους! Ο κάθε Αμερικανός δισεκατομμυριούχος έχει κατά μέσο όρο περιουσία 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αντιθέτως, η ένατη σε αριθμό δισεκατομμυριούχων Σαουδική Αραβία εκτινάσσεται στη δεύτερη θέση, με τον κάθε δισεκατομμυριούχο της να έχει κατά μέσο όρο περιουσία 3,19 δισεκατομμυρίων. Περιουσία 3,17 δισ. δολαρίων έχει ο κάθε Ρώσος δισεκατομμυριούχος και 3,16 ο κάθε Γάλλος ομόλογός του, ενώ ο κάθε Βρετανός 3,11. Σφαγή δηλαδή στις θέσεις 2 έως 5! Δέκα έως πενήντα... "ψωροεκατομμύρια" δολάρια καθορίζουν τη σειρά κατάταξης των δισεκατομμυριούχων. Αν είναι δυνατόν!  

Αντιθέτως, οι δισεκατομμυριούχοι της Ινδίας και της Κίνας αποδεικνύονται... "μπατίρηδες", καθώς με μέση περιουσία 1,75 και 2,45 δισ. δολαρίων αντιστοίχως καταβαραθρώνονται στη δέκατη και την όγδοη θέση αντιστοίχως. "Μπατίρηδες" και οι Γερμανοί δισεκατομμυριούχοι, στην έβδομη μόλις θέση με μέση περιουσία 2,9 δισ. δολαρίων, πίσω από το Χονγκ Κονγκ (3 δισ. δολ.). 

Πολύ πιο... "εξαθλιωμένοι" οι Ελβετοί δισεκατομμυριούχοι, με περιουσία μόλις 2,1 δισεκατομμυριούχων, στην ένατη θέση! Είναι να αυτοκτονούν! Βάσει λοιπόν του μέσου πλούτου, εντελώς άλλη η σειρά κατάταξης των δισεκατομμυριούχων από αυτές τις δέκα χώρες: ΗΠΑ, Σαουδαραβία, Ρωσία, Γαλλία, Βρετανία, Χονγκ Κονγκ, Γερμανία, Κίνα, Ελβετία, Ινδία.

Η UBS μας πληροφορεί και για το πώς προτιμούν σήμερα να ξοδεύουν τα λεφτά τους οι δισεκατομμυριούχοι: 

ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Οταν οι μεγάλες συμφωνίες αποτυγχάνουν

The Economist

Κάποτε η βασίλισσα Βικτωρία είχε αποφανθεί: «Δεν μας ενδιαφέρουν οι πιθανότητες μιας ήττας». Για όσους οικοδομούν αυτοκρατορίες στο πεδίο των επιχειρήσεων, η αποτυχία είναι πολύ συχνό φαινόμενο. 

Στις 5 Aυγούστου ο 80χρονος Ρούπερτ Μέρντοχ απέσυρε τη μονομερή προσφορά του ομίλου του, 21st Century Fox, για την εξαγορά της Τime Warner. H συμφωνία θα αποτιμάτο τουλάχιστον στα 70 δισεκατομμύρια δολάρια και θα είχε δημιουργήσει έναν ογκόλιθο στα μίντια. Λίγες ώρες αργότερα ο ιαπωνικός κολοσσός της Softbank, o οποίος ελέγχει την αμερικανική τηλεπικοινωνιακή Sprint, εγκατέλειψε την προσπάθεια να αγοράσει έναν άλλο αμερικανικό τηλεπικοινωνιακό όμιλο, εκείνον της Τ-Μοbile. Η αξία της τελευταίας υπερβαίνει τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια.
Μέσα στη χρονιά είχαν προηγηθεί και άλλες δύο αποτυχίες, το ναυάγιο της Pfizer, η οποία ήθελε να αγοράσει την ανταγωνίστριά της AstraZeneca, αξίας 125 δισ. δολαρίων, και εκείνο της παρ’ ολίγον συνένωσης Publiclis και Omnicom. Οι δύο διαφημιστικές εταιρείες θεωρητικά είχαν δεσμευθεί να υλοποιήσουν κάτι λογικά αδύνατο, μια φιλική γαλλο-αμερικανική συγχώνευση μεταξύ ίσων. Στην πραγματικότητα, οι διευθύνοντες σύμβουλοί τους παλεύουν όπως τα ποντίκια σε ένα σακί.
 

Συνολικά μιλώντας, συμφωνίες αξίας 390 δισεκατομμυρίων δολαρίων έχουν εγκαταλειφθεί ή ακυρωθεί από τις αρχές του 2014 και μέχρι σήμερα. Αυτό το ποσό είναι τεράστιο σε απόλυτους όρους, αν και αποτυπώνει την αύξηση συγχωνεύσεων και εξαγορών το τρέχον έτος. Τυπικά το 10% - 20% των προτεινόμενων συμφωνιών καταλήγει σε κλάματα και η φετινή χρονιά δεν αποτελεί εξαίρεση. 

Συνήθως οι επιχειρήσεις υπερβάλλουν κατά δύο τρόπους: είτε προτείνουν συνεργασίες που προβληματίζουν τις ρυθμιστικές αρχές είτε άλλες, που φέρνουν στα όριά τους τους ισολογισμούς τους και την υπομονή των επενδυτών τους. 

Παρά τις παθιασμένες εκκλήσεις του Μασαγιόσι Σον, του ιδρυτή της Softbank, oι αμερικανικές αρχές έμειναν ασυγκίνητες στα σχέδιά του να περιορίσει τον αριθμό των μεγάλων αμερικανικών παρόχων κινητής τηλεφωνίας από τέσσερις σε τρεις. Ο Ρούπερτ Μέρντοχ προσέφερε για την Τime Warner επιπλέον τίμημα σχεδόν 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων, δηλαδή ποσό υψηλότερο από την κεφαλαιοποιημένη αξία της εξοικονόμησης κόστους, που θα μπορούσε να επιτευχθεί. Αυτό υποδήλωνε ότι η συμφωνία θα κατέστρεφε την αξία για τους επενδυτές.  

Παραδοσιακά, όταν μία συμφωνία αποτυγχάνει, όλοι υποδύονται πως δεν έχει πραγματικά αλλάξει κάτι.
Στην πραγματικότητα, τέτοια ναυάγια έχουν παρατεταμένες συνέπειες. Οι εταιρείες - στόχοι, οι οποίες συχνά μαγειρεύουν μεγαλόπνοες προβλέψεις στο πλαίσιο της άμυνάς τους στην εξαγορά, καλούνται μετά να ανταποκριθούν σε αυτές. 

ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Το παράδειγμα της Γλασκώβης

Του ΠΑΣΧΟΥ ΜΑΝΔΡΑΒΕΛΗ

Αν περπατήσει κάποιος στους δρόμους της Γλασκώβης θα δει παντού τα σημάδια από τα περασμένα μεγαλεία της. 

Μέχρι τη δεκαετία του ’70 η πρωτεύουσα της Σκωτίας ήταν ένα από τα σημαντικότερα βιομηχανικά κέντρα του Ηνωμένου Βασίλειου. Αυτό αποτυπώνεται στα πολλά κτίρια της βικτωριανής εποχής, που τώρα έχουν άλλη χρήση. Εκεί που κάποτε αγκομαχούσαν οι μηχανές της βιομηχανικής επανάστασης, τώρα υπάρχουν μπαράκια, πολυχώροι πολιτισμού, γραφεία μικρών ή μεγαλύτερων εταιρειών κ.λπ. Ακόμη κι εκκλησίες, (που δεν έχουν πια εκκλησίασμα αφού ο πληθυσμός της πόλης μειώθηκε κατά 50%), έγιναν υπέροχα ρεστοράν, στα οποία με μια αλμυρούτσικη τιμή μπορείς να γευθείς παραδοσιακή κουζίνα της Σκωτίας.
 

Με την αποβιομηχάνιση κατά τη δεκαετία του ’80 η Γλασκώβη ξανάχτισε την εικόνα της και τη στρατηγική της. Το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε να αναδείξει όλα τα κτίρια που χτίστηκαν την εποχή της ακμής της και η περιοχή από βιομηχανικό κέντρο έγινε κέντρο υπηρεσιών. Σήμερα οι 12.000 επιχειρήσεις της δίνουν δουλειά σε 410.000 ανθρώπους και οι πολίτες της έχουν το τρίτο υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα στη Βρετανία, μετά το Λονδίνο και το Εδιμβούργο.
 

Η Γλασκώβη έγινε χρηματοοικονομικό κέντρο, αλλά δημιούργησε κι ένα μεγάλο τομέα τουριστικών υπηρεσιών. Στο φυλλάδιο που εξέδωσε ο δήμος της Γλασκώβης για την τουριστική στρατηγική μέχρι το 2016 (!) ο τότε πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Steven Purcell υπολόγιζε ότι τα 3 εκατ. τουρίστες που θα περνούν από την πόλη κάθε χρόνο θα αφήνουν περί το 1,2 δισ. ευρώ ετησίως. Αυτό με τη σειρά του θα δημιουργήσει 9.000 επιπλέον θέσεις εργασίας στις υπηρεσίες τουρισμού· «γκαρσόνια της Ευρώπης», που θα λέγαμε κι εμείς.  

Οι παραπάνω εκτιμήσεις δεν είναι αστήρικτες ευχές. Η αρμόδια «δημοτική επιχείρηση Μάρκετινγκ» της Γλασκώβης έκλεισε (το 2012) 347 συνέδρια μέχρι το 2020 που θα φέρουν 140.000 νέους τουρίστες και εισόδημα 150 εκατομμύρια ευρώ μόνο από συνεδριακό τουρισμό. Ηδη το 1/5 των δωματίων στα ξενοδοχεία της πόλης είναι κλεισμένα μέχρι το 2020.
 

Το μεγάλο τουριστικό πλεονέκτημα της Γλασκώβης δεν είναι η πόλη, παρά το γεγονός ότι χαίρεσαι να περπατάς, να ψωνίζεις· ακόμη και τις Κυριακές. Είναι ότι έγινε κέντρο τουρισμού για τα αποκαλούμενα «Χάιλαντς». Γι’ αυτό δραστηριοποιούνται στην πόλη εκατοντάδες μικρές επιχειρήσεις και πουλούν εξειδικευμένα προγράμματα εκδρομών μιας, δύο, πέντε ημερών στα βουνά της Σκωτίας. Νοικιάζουν αυτοκίνητα, μικρά και μεγάλα· μικρά βαν με ή χωρίς οδηγό, με ή χωρίς ξεναγό κ.λπ. Οι επιλογές είναι άπειρες, διότι δόθηκε η ευκαιρία στον ιδιωτικό τομέα να τις φτιάξει.
 

Υπάρχουν προγράμματα επίσκεψης στα ναυπηγεία της περιοχής αναδεικνύοντας το βιομηχανικό παρελθόν της πόλης, επισκέψεις σε αποστακτήρια ουίσκι κ.λπ. Ακόμη και τα νεκροταφεία της περιοχής θεωρούνται μέρος της κληρονομιάς τους και οι τουρίστες ενθαρρύνονται να τα επισκεφθούν.

"Eπίγεια σοφία"

Η νοσταλγία είναι μια λίμα που αφαιρεί τις κοφτερές άκρες από τις παλιές καλές μέρες.

Doug Larson, Αμερικανός αρθρογράφος

Οι ωραίες στιγμές είναι πάντα μελαγχολικές. Ξέρεις ότι είναι φευγαλέες, θέλεις να τις κρατήσεις, δεν μπορείς.

André Maurois, 1885-1967, Γάλλος συγγραφέας

Η ευτυχία δεν είναι κάτι που βιώνεις, αλλά κάτι που θυμάσαι.

Oscar Levant, 1906-1972, Αμερικανός πιανίστας

Σαν σήμερα (31/8/ΧΧΧΧ)

1923: Οι Ιταλοί βομβαρδίζουν και καταλαμβάνουν την Κέρκυρα.

1932: Με υπουργική απόφαση, εγκαταλείπεται στην Ελλάδα η θερινή ώρα.

1976: Ο Τζορτζ Χάρισον καταδικάζεται για λογοκλοπή. Δικαστήριο αποφαίνεται ότι τμήμα της μεγάλης του επιτυχίας «My Sweet Lord» είναι αντιγραφή του τραγουδιού των Chiffon, «He's so fine». Η υπόθεση κοστίζει στο πρώην «σκαθάρι» πάνω από 500.000 δολάρια.

1980: Ιδρύεται το πολωνικό συνδικάτο «Αλληλεγγύη», το οποίο υπό την ηγεσία του ηλεκτρολόγου Λεχ Βαλέσα συνέβαλε καθοριστικά στην πτώση του κομμουνισμού στη χώρα.

1984: Αποχαιρετιστήριο παιχνίδι του Μίμη Δομάζου με τον Παναθηναϊκό, εναντίον της Μπόκα Τζούνιορς. Ο αγώνας διεξάγεται στο Ολυμπιακό Στάδιο, παρουσία 50.000 θεατών και η ομάδα της Αργεντινής νικά με 3-2.

12: Γεννιέται ο Γάιος Καίσαρ, ρωμαίος αυτοκράτορας. Έμεινε στην ιστορία με το παιδικό του προσωνύμιο Καλιγούλας (Μποτούλες στα λατινικά) και για την εξαιρετική αγριότητα και φαυλότητά του.

1949: Γεννιέται ο Ρίτσαρντ Γκιρ

1997: Χάνει τη ζωή της σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα στο Παρίσι, με τον φίλο της Ντόντι Αλ Φαγιεντ η Λαίδη Ναϊάνα Σπένσερ, πρώην σύζυγος του πρίγκιπα Καρόλου.

ΙΣΛΑΜΟΦΑΣΙΣΜΟΣ - ΘΡΗΣΚΕΙΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Θεός σφαγών και βιασμών

Του ΘΑΝΟΥ ΤΖΗΜΕΡΟΥ

Είμαι απόλυτα ανεξίθρησκος – περισσότερο δεν γίνεται. Μπορείς να πιστεύεις ό,τι θες, με όποιον τρόπο θες. Δεν πρόκειται αυτό να επηρεάσει ούτε την άποψή μου για σένα, ούτε τη στάση μου, ούτε τη σχέση μας. Κι αν ρωτάς για μένα: δεν ξέρω για ποιον λόγο είμαστε στη γη, δεν ξέρω πώς και γιατί προέκυψε η ζωή, τι δημιούργησε το Σύμπαν. Δεν ξέρω αν η σχέση αιτίου - αιτιατού στην οποία εδράζονται αυτά τα ερωτήματα είναι συμπαντικός νόμος ή ένα εργαλείο που έφτιαξε το μυαλό μας για να επιβιώσει ερμηνεύοντας τον περίγυρό του. Δεν ξέρω ούτε πώς το μυαλό φτιάχνει εργαλεία. Όμως, σέβομαι όλες τις ερμηνείες. 

Σέβομαι την προσήλωση του πιστού, τη θαρραλέα απελπισία του άθεου, τον πνευματικό μόχθο του αγνωστικιστή. Σέβομαι την κοινή ανθρώπινη μοίρα και νιώθω δέος μπροστά στην προσπάθεια του ανθρώπου να προσεγγίσει το «επέκεινα», να ζήσει και να δημιουργήσει, συμβιώνοντας με μια εκ γενετής καταδίκη σε θάνατο.

Γι’ αυτό ποτέ δεν ένιωσα, ούτε εξέφρασα υποτίμηση για οποιαδήποτε θρησκεία. Ο δικός μου τρόπος προσέγγισης του μυστηρίου της ύπαρξης δεν είναι η θρησκεία αλλά η φιλοσοφία. Η οντολογική συζήτηση περί Θεού δεν έχει κανένα απολύτως νόημα. Δεν μπορείς ούτε να επιβεβαιώσεις επιστημονικά ούτε να διαψεύσεις καμία εκδοχή. Το θέμα είναι μόνο ηθικό. Εκεί αρχίζουν τα δύσκολα: οι αντιφάσεις, η επινόηση του διαβόλου, το χάσμα ανάμεσα στις διδαχές και στην εφαρμογή τους, στον Θεό και τους εκπροσώπους του. Αναρωτιέσαι τι ψάχνει το μυαλό: μια γωνιά για να προφυλαχτεί από την καταιγίδα ή το μάτι του κυκλώνα για να ξεγυμνώσει τα μυστικά του;  

Δεν ψάχνουν όλα τα μυαλά το ίδιο πράγμα. Μπορούν όμως να το ψάχνουν με το ίδιο ήθος. Γι’ αυτό έχω αγαπημένους φίλους και στενούς συνεργάτες, βαθειά πιστούς, με τους οποίους κάνω δύσκολες αλλά ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Δεν με εκφράζει λοιπόν καμία θρησκεία, όμως δέχομαι και τον λόγο ύπαρξης και τη χρησιμότητά της – της κάθε θρησκείας.

Με μία θεμελιώδη προϋπόθεση: να πρόκειται μόνο για θρησκεία, όπως την αντιλαμβάνεται ο δυτικός άνθρωπος του 21ου αιώνα. Δηλαδή, η πίστη σου να αφορά εσένα και τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεσαι το Μεγάλο Άγνωστο. Οι δεσμεύσεις της θρησκείας σου να είναι δικές σου εσωτερικές ηθικές δεσμεύσεις και να μην θες να γίνουν νόμος του κράτους. Να αποδέχεσαι ότι οι άλλοι έχουν τα ίδια ακριβώς δικαιώματα με σένα. Να μην επιδιώκεις να τους σώσεις, φέρνοντάς τους ντε και καλά στη δική σου πίστη. Θα νηστέψεις τη Σαρακοστή, τη Μεγάλη Εβδομάδα, τη Μεγάλη Παρασκευή, το Ραμαζάνι; Νήστεψε όποτε θες αλλά τα σουβλατζίδικα θα είναι ανοιχτά, το ίδιο και οι κάβες. Και δεν θα κοιτάς με μισό μάτι όποιον παραγγέλνει κεμπάπ με μπύρα.

Είναι εύκολο ένας θρησκευόμενος να υιοθετήσει αυτή την άποψη; 

Όχι! Διότι καθώς η θρησκεία έχει ως στόχο τη σωτηρία του πιστού με την κατάκτηση της αιώνιας ζωής στον Παράδεισο, και αυτός επιτυγχάνεται αν ακολουθήσεις στην εδώ ζωή σου τις επιταγές της, είναι επόμενο ότι όποιος δεν τις ακολουθεί δεν πρόκειται να σωθεί! Θα πάει στην κόλαση, θα καίγεται με αιώνιο πυρ και θείον, θα σφαγιαστεί στη μάχη του Αρμαγεδδώνα! Ήδη, δηλαδή, στο μυαλό του πιστού, η προοπτική της ζωής του «απίστου» έχει υποβαθμιστεί. Είναι καταδικασμένος σε αιώνιο θάνατο κι απλώς περιμένει την εκτέλεση της ποινής. Από αυτό το σημείο μέχρι τη σκέψη «αφού ο Θεός τον άπιστο τον προορίζει για θάνατο, γιατί εγώ, ως… στρατιώτης του, να μην τον επιταχύνω;» η απόσταση εξαρτάται από το γενικότερο επίπεδο του πολιτισμού στο οποίο βρίσκεται η θρησκευόμενη κοινωνία. Μπορεί, κάτω από κάποιες συνθήκες, να μικρύνει πολύ επικίνδυνα.

Γι’ αυτό υπογραμμίζω την έννοια «δυτικός άνθρωπος του 21ου αιώνα» διότι η θρησκεία δεν βρίσκεται στα «Ιερά Βιβλία». Βρίσκεται στο μυαλό των ανθρώπων. «Ιερά Βιβλία» χωρίς πιστούς είναι μουγγά. Όπως μια παρτιτούρα. Μουσική γίνεται αν περάσει από το μυαλό του ερμηνευτή και από το όργανό του. Ό,τι αισθάνεται, αυτό θα «ερμηνεύσει». Μερικές φορές η ερμηνεία είναι διασκευή, τόσο ελεύθερη, που ελάχιστα θυμίζει την παρτιτούρα. Αυτό έκαναν οι δυτικές κοινωνίες: διασκεύασαν τη θρησκεία. Την έκαναν πιο «τζαζ», ας πούμε. Απενεργοποίησαν εντελώς τις κανονιστικές διατάξεις της καθερινότητας. Η Παλαιά Διαθήκη είναι γεμάτη από τέτοιες. Φαντάζεσαι να απαγορευόταν να ντύνεσαι με σύμμικτα υφάσματα από μαλλί και λινάρι και να ήσουν υποχρεωμένος τα ρούχα σου να έχουν… κρόσσια; (Δευτερονόμιον κβ΄11-12)

Αποσιώπησαν τις αιμοβόρες διαταγές. Γνωρίζεις π.χ. τι πρέπει να κάνεις αν ο αδελφός σου, το παιδί σου, η γυναίκα σου ή ο κολλητός σου («ο φίλος όστις είναι ως η ψυχή σου») σε παρακινήσει να πιστέψεις σε άλλους θεούς από αυτούς των πατέρων σου; Δεν θα τον ακούσεις, δεν θα τον λυπηθείς. «Εξάπαντος θέλεις θανατώσει αυτόν, η χειρ σου θέλει είσθαι πρώτη επ’ αυτόν διά να θανατώσεις αυτόν και η χειρ παντός του λαού έπειτα. Και θέλεις λιθοβολήσει αυτόν με λίθους ώστε να αποθάνει» (Δευτερονόμιον ιγ΄9-10). Και τι κάνεις όταν κατακτάς πόλη απίστων; «Εξάπαντος θέλεις πατάξει τους κατοίκους της πόλεως εκείνης εν στόματι μαχαίρας, εξολοθρεύων αυτήν και πάντας τους εν αυτή και τα κτήνη αυτής εν στόματι μαχαίρας» (Δευτερονόμιον ιγ΄15). 

Το έχεις ακούσει πολλές φορές αυτό μέχρι σήμερα;

 Όχι, διότι χαλάει το image του Θεού της αγάπης! Αλλά η εντολή αυτή είναι! Κι αυτή εφαρμόζεται στα φριχτά βίντεο των τζιχαντιστών.

Η θέση της γυναίκας της Βίβλου δεν απέχει πολύ από αυτή του Κορανίου. Σεξ εκτός γάμου τιμωρείται με θάνατο δια λιθοβολισμού (Δευτερονόμιον κβ΄ 24). Η κατωτερότητα της γυναίκας είναι χριστιανική επιταγή. Να πώς περιγράφει την… παγκόσμια ιεραρχία ο Απόστολος Παύλος (Α΄ προς Κορινθίους ια΄ 3): «Θέλω δε να εξεύρητε, ότι η κεφαλή παντός ανδρός είναι ο Χριστός, κεφαλή δε της γυναικός ο ανήρ, κεφαλή δε του Χριστού ο Θεός».

Η μαντίλα είναι χριστιανικό αξεσουάρ (Α΄προς Κορινθίους ια΄ 6-9): «Επειδή αν δεν καλύπτηται η γυνή, ας κουρεύση και τα μαλλία αυτής· αλλ' εάν ήναι αισχρόν εις γυναίκα να κουρεύη τα μαλλία αυτής ή να ξυρίζηται, ας καλύπτηται. Διότι ο μεν ανήρ δεν χρεωστεί να καλύπτη την κεφαλήν αυτού, επειδή είναι εικών και δόξα του Θεού· η δε γυνή είναι δόξα του ανδρός. Διότι ο ανήρ δεν είναι εκ της γυναικός, αλλ' η γυνή εκ του ανδρός· επειδή δεν εκτίσθη ο ανήρ διά την γυναίκα, αλλ' η γυνή διά τον άνδρα». Και για όποια δεν κατάλαβε: «αι γυναίκες ας υποτάσσωνται εις τους άνδρας αυτών κατά πάντα» (προς Εφεσίους ε΄24). Στην Αποκάλυψη του Ιωάννη, οι εκλεκτοί του «Αρνίου» είναι 144.000 άντρες «οι μη μολυνθέντες με γυναίκας, διότι παρθένοι είναι» (Αποκάλυψη ιδ΄4). Γυναίκα ίσον μόλυνση.

Όμως, μετά από αιώνες προσπάθειας και μυριάδες νεκρούς θρησκευτικών συγκρούσεων, οι Δυτικοί κατάφεραν ο Χριστιανισμός να είναι για τους περισσότερους μια «εσωτερική» θρησκεία. Και είναι πια οι ίδιες οι χριστιανικές εκκλησίες που προσπαθούν να μεταλλάξουν αυτές τις εντολές τοποθετώντας τες σε ένα πλαίσιο αγάπης, αποσυνδέοντας τον χριστιανισμό από το αυστηρό δογματικό πλαίσιο των πρωτοχριστιανικών χρόνων και προβάλλοντας την εν σπέρματι έννοια της ισότητας που είναι αλήθεια ότι αχνοφέγγει στα αποστολικά κείμενα, τουλάχιστον ως προς τη θέση των δύο φύλων απέναντι στον Χριστό. Ο διαχωρισμός εκκλησίας και κράτους ακόμα και εκεί που δεν έχει ολοκληρωθεί νομικά, έχει επισυμβεί στο μυαλό του «μέσου χριστιανού». 

Όσο κι αν αυτός ο όρος είναι ασαφής, ένας μέσος χριστιανός σήμερα πηγαίνει στην εκκλησία το Πάσχα, τα Χριστούγεννα, σε γάμους και σε βαφτίσια. Δεν έχει διαβάσει ποτέ τη Βίβλο, από το «Πιστεύω» ξέρει τις πρώτες δύο σειρές και από το «Πάτερ ημών» τις πρώτες τέσσερις. Αν του πεις ότι οι προγαμιαίες σχέσεις είναι πορνεία θα βάλει τα γέλια κι αν τον ρωτήσεις πώς φαντάζεται την κόλαση θα σου πει «έλα τώρα, χαζομάρες…» Δεν στέλνει το παιδί του στο κατηχητικό κι αν ακούσει ότι η κόρη του θα κλειστεί σε μοναστήρι πέφτει σε μαύρη απελπισία και κάνει τα πάντα για να τη μεταπείσει. Ακόμα και ο πιο υστερικά φανατικός δεν σκέφτεται να ανατινάξει χριστιανική εκκλησία άλλου δόγματος, όπως κάνουν με τα τζαμιά των σιιτών οι σουνίτες. Η ζωή των χριστιανικού κόσμου σήμερα, ελάχιστη έως μηδαμινή σχέση έχει με τους «ιερούς» κανόνες. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες οι άθρησκοι είναι πλέον η πλειονότητα.

Τι υπάρχει στο μυαλό του μέσου μουσουλμάνου σήμερα; (Επαναλαμβάνω το αυτονόητο «σήμερα» διότι η μόνη συζήτηση που έχει πολιτικό νόημα είναι η σύγκριση ανάμεσα στον Χριστιανισμό και το Ισλάμ του σήμερα. Ούτε της Βαγδάτης του 10ου αιώνα, ούτε της νύχτας του Αγίου Βαρθολομαίου.) 

Η θρησκεία έχει ποτίσει κάθε γωνιά της σκέψης του και της καθημερινότητάς του. Προσεύχεται 5 φορές τη μέρα σταματώντας τη δουλειά του, νηστεύει έναν μήνα στο Ραμαζάνι, ξέρει το Κοράνι απ’ έξω, στέλνει τα παιδιά του σε θρησκευτικά σχολεία, θεωρεί τη γυναίκα κατώτερη, τον γάμο σε παιδική ηλικία φυσιολογικό, ονειρεύεται παρθένες που θα τον (εξ)υπηρετούν στην άλλη ζωή και αποκαλεί τους μη μουσουλμάνους απίστους με όποια συνειδητή ή υποσυνείδητη απαξίωση αυτό συνεπάγεται. Δεν προσπαθεί να απομονώσει τους φανατικούς ομοθρήσκους του, γιατί έχει μαζί τους κοινό «ιδεολογικό» υπόβαθρο: την παγκόσμια επικράτηση του Ισλάμ. Στα ιεροδιδασκαλεία γίνεται ανάλυση του Κορανίου ως πολιτικού νόμου, όχι ως θρησκευτικού, μόνο, κειμένου. Η ευκολία με την οποία ο ρόλος του φανατικού περνάει πότε στους σουνίτες, πότε στους σιίτες και πότε στους σαλαφιστές δείχνει ότι δεν υπάρχει «μετριοπαθής τάση» στο Ισλάμ. Ο φανατισμός είναι η ρίζα του. Μετριοπαθής μουσουλμάνος είναι ο σχεδόν καθόλου μουσουλμάνος, ο κοσμικός, ο δυτικοποιημένος, που πηγαίνει στο τζαμί όσο και ο μέσος χριστιανός στην εκκλησία. Αυτός όμως ούτε ενδιαφέρεται, ούτε πολύ περισσότερο μάχεται για τα θρησκευτικά του δικαιώματα. Το Ισλάμ που διεκδικεί δικαιώματα στη Δύση είναι ο φερετζές ενός ακραία φασιστικού συστήματος που εξουσιάζει απολυταρχικά τα πάντα: στη ζωή, στην κοινωνία, στην οικονομία, στην επιστήμη, στην τέχνη.

Τι δυνατότητες έχει ένας φανατικός χριστιανός σήμερα; 

Το πολύ-πολύ να διαδηλώσει έξω από έναν κινηματογράφο ή μια γκαλερί, να σκίσει καναδυό αφίσες, να βγάλει έναν λόγο από άμβωνος, να στείλει μια επιστολή ή να δημοσιεύσει ένα άρθρο. Θα ήθελε να κάνει περισσότερα; Πολύ πιθανόν, αλλά δεν τον παίρνει! Διότι τους φανατικούς χριστιανούς τους απομονώνουν, τους διακωμωδούν, τους αφοπλίζουν, τους περιθωριοποιούν οι μη φανατικοί χριστιανοί. Ακόμα και το αίσχος της Σρεμπρένιτσα, χριστιανοί το σταμάτησαν, χριστιανοί το κατάγγειλαν, χριστιανοί το δίκασαν.

Τι δυνατότητες έχει ένας φανατικός μουσουλμάνος σήμερα; 

ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Ουτοπία και παγκοσμιοποίηση

Του ΔΗΜΗΤΡΗ Χ. ΠΑΞΙΝΟΥ

Πρώην προέδρου ΔΣΑ.

Μ​​ετά την κατάρρευση των τειχών το 1989 η έννοια της παγκοσμιοποίησης ήλθε να συμπληρώσει την έννοια του παγκόσμιου χωριού, που από το 1968 χαρακτήριζε το φαινόμενο της διεθνοποίησης της σύγχρονης κοινωνίας.
 

Παγκοσμιοποίηση: μια έννοια ελκυστική στη ρομαντική εκδοχή της, καθώς έμοιαζε να επαγγέλλεται τη συναδέλφωση των λαών, των πολιτών όλου του κόσμου. Μια παγκόσμια Δημοκρατία, με ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις των μελών της, με προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, με απόλαυση των αγαθών της ελευθερίας, της γνώμης και της συμμετοχής των ατόμων και των κοινωνικών ομάδων στη λήψη των αποφάσεων.
 

Παγκόσμιο χωριό: μια έννοια που δείχνει ότι ολόκληρος ο κόσμος είναι σαν μια γειτονιά που κυριαρχείται από επικοινωνιακούς, οικονομικούς και τεχνολογικούς κανόνες.
 

Αυτό το παγκόσμιο χωριό μ’ έκανε να αναπολήσω το δικό μου χωριό, τη δική μου πατρώα γη.
Ενα χωριό μερικά χιλιόμετρα έξω από τη Λευκάδα, αντιπροσωπευτικό δείγμα όλων των απλών χωριών της μεταπολεμικής Ελλάδας. Με μια κοινωνική σύνθεση που την αποτελούσαν οι δυο-τρεις οικονομικά προνομιούχοι, οι προύχοντες, όπως λέγονταν επί Τουρκοκρατίας, και οι υπόλοιποι, η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων της καθημερινής βιοπάλης, που αποζούσαν είτε από την καλλιέργεια των μικρών χωραφιών τους είτε από τα λίγα πρόβατά τους.
 

Μια ζωή ήσυχη, στωική, χωρίς εξάρσεις, αλλά διαποτισμένη με την ελπίδα για κάτι καλύτερο.
Αυτή είναι η μοίρα του απλού ανθρώπου, που υπομένει τις δυσκολίες και με τη βοήθεια του Θεού βρίσκει το κουράγιο και να επιβιώνει και να ονειρεύεται.
 

Ονειρο των μεγαλυτέρων ανθρώπων του χωριού μου ήταν να πάνε στη Λευκάδα, στη Χώρα, όπου μετά την επιστροφή στο χωριό διηγούνταν όσα είδαν, ποιους συγχωριανούς συνάντησαν, τι είπαν και τι ρουχαλάκια αγόρασαν για τα παιδιά, πουλώντας την πραμάτεια τους.
 

Και τα παιδιά, τα αθώα παιδιά της ελληνικής επαρχίας, είχαν κι αυτά το δικό τους όνειρο. Να πάνε στη Λευκάδα, να σπουδάσουν εκεί κι ύστερα να βρουν εκεί κάποια δουλειά και να ζήσουν καλύτερα. Αυτό το ταπεινό όνειρο είχαν τότε τα παιδιά του χωριού μου, που ωστόσο ήταν γι’ αυτά πνοή ζωής. Ούτε λόγος, βέβαια, για την Αθήνα, τη μακρινή Αθήνα, που έστεκε πέρα από κάθε προοπτική τους, σαν μάταιη σκέψη.
 

Το καλοκαίρι η παραγωγή του χωριού ήταν τα πεπόνια, τα καρπούζια ή τα κηπευτικά και τον χειμώνα τα λάχανα και τα αυγά. Και πόσο δύσκολη η μετακίνηση για τη Λευκάδα, αφού γινόταν μ’ ένα μονόξυλο, που λόγω καιρού κανείς δεν ήξερε πότε θα αποπλεύσει. Το χωριό μας είχε και την «εξουσία» του. Ο παπάς, ο δάσκαλος και ο αγροφύλακας, που στην παιδική μας αφέλεια έμοιαζε με χωροφύλακα που επέβαλλε την τάξη καθώς μας κυνηγούσε αν κλέβαμε κανένα τσαμπί σταφύλι ή κανένα σύκο από τις πολλές συκιές που υπήρχαν στα μονοπάτια.
 

Προανέφερα τους προύχοντες, που στα χωράφια τους απασχολούσαν κάμποσους χωριάτες, είχαν καλύτερα σπίτια και ρούχα, αλλά ήσαν άνθρωποι συνετοί, χωρίς δεσποτισμό και αλαζονεία. Υπερείχαν οικονομικά, χωρίς όμως να εκμεταλλεύονται την ανάγκη των συνανθρώπων τους.
 

Στο καφενείο του χωριού, την «Εκκλησία του Δήμου», μαζεύονταν όλοι για να συζητήσουν για τη σοδειά τους, τα οικογενειακά τους κι ακόμη και τα πολιτικά όταν είχε προηγηθεί η επίσκεψη κάποιου υποψήφιου βουλευτή που συνοδευόταν από πλήθος υποσχέσεων, χωρίς, πολλές φορές, πρακτικό αντίκρισμα, που θα τους επισκεπτόταν ξανά ύστερα από τέσσερα χρόνια, πάλι προεκλογικά…
 

Υπήρχε και η εκκλησία του χωριού. Το καταφύγιο της χριστιανικής ψυχής, ο ιερός χώρος, όπου η πίστη των φτωχών ανθρώπων γίνεται ενθάρρυνση και δύναμη αλλά και λύτρωση από τις καθημερινές μικροκακίες και ευτέλειες. Η εκκλησία του χωριού μας με το κήρυγμα της πανανθρώπινης αγάπης μάς ένωνε όλους τις Κυριακές, αυτές τις αλησμόνητες Κυριακές με τα καλά μας ρούχα και τη μέθεξη στη θεία Λειτουργία.
 

Ετσι περίπου ήταν η ζωή στο χωριό μας, όπως και στα άλλα χωριά, ήσυχη και με την ελπίδα για κάτι καλύτερο. Να ξεφύγουμε από τα ασφυκτικά πλαίσια του χωριού, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη, καλύτερες προοπτικές, καλύτερες συνθήκες. Πάντως όλοι επιβίωναν μέσα από στερήσεις, έστω, σε επίπεδο βιοτικό, κοινωνικό, πολιτικό, περιμένοντας όλοι το καλύτερο.  

Υπήρχε και ένα διπλανό χωριό, στο βουνό, πιο απομονωμένο, που ακόμη και τα παιδιά είχαν σουγιάδες (οι μεγαλύτεροι, όπλα) και τους φοβόντουσαν. Εκεί ήταν εγκατεστημένος και ένας χωροφύλακας κανονικός και όχι αγροφύλακας, όπως στο δικό μας ήσυχο χωριό. Κάπως έτσι, με τις βελτιώσεις και την προοπτική φανταζόμουν το παγκόσμιο χωριό. Ενα χωριό που η διαφορά των προυχόντων με τους υπόλοιπους θα σμίκραινε, που η δημοκρατία θα τους αγκάλιαζε όλους, με την πλούσια προσφορά της σε κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό, πολιτισμικό επίπεδο. Οπου όλοι θα απολάμβαναν ένα μικρό κομμάτι από την πίτα της Δημοκρατίας.
 

Μέχρι στιγμής, όμως, τι γίνεται; Το θετικό, μιλάω σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι ότι όλοι μπορούν να ελπίζουν. Δωρεάν είναι. Το αρνητικό, ότι οι προύχοντες περιορίσθηκαν σ’ έναν που έχει αγοράσει και κυριεύσει και τα κτήματα των μικροκαλλιεργητών, ότι και στο χωριό έχουν έρθει χωροφύλακες, χωρίς να τους ζητήσουμε, για να μας προστατεύσουν από το διπλανό και παραδιπλανό χωριό. Ο λόγος; Οτι αυτοί που έμειναν στο χωριό έχουν ανάγκη προστασίας από τους κακούς (έναν τρελό του χωριού είχαμε κι εμείς, που τον ονόμασαν κακό) και κάθε τόσο τους εφιστούσαν την προσοχή: Προσέξτε, γιατί είδατε τι έπαθε το διπλανό χωριό που είχε τον κακό άνθρωπο. Το ισοπεδώσαμε. Και γιατί δεν συλλαμβάνατε μόνο τον κακό, αφού είχατε χωροφύλακα; Γιατί και οι υπόλοιποι κάτοικοι ευθύνονταν για τον κακό. Αλλωστε στη θέση του χωριού θα χτίσουμε ένα άλλο, καλύτερο.
 

Βεβαίως, για να έλθουμε στην αισιόδοξη πλευρά, γιατί οφείλουμε να είμαστε αισιόδοξοι ή με ρομαντική διάθεση, αγωνιζόμαστε, πρέπει να αγωνιζόμαστε για έναν καλύτερο κόσμο. Αλλωστε, αυτή είναι η επιδίωξη του ανθρώπου από τότε που άρχισε να σκέφτεται.
 

Γιατί όλοι θέλουμε ένα παγκόσμιο χωριό όπου θα ζούμε με αξιοπρέπεια, με δημοκρατικούς κανόνες, με ισοπολιτεία. Με κατανομή του πλούτου και μερίδιο απ’ αυτόν σε τριτοκοσμικές χώρες, με λιγότερη εκμετάλλευση, με τις παραδόσεις μας, τον τεράστιο πολιτισμό μας. Ουτοπία; Ισως.
 

Οφείλουμε να προβληματιστούμε, να προβληματίσουμε, χωρίς να γίνουμε προβληματικοί. Αλλά πάντοτε μέσα από τις αξίες και τα ιδανικά που έχουν κατακτηθεί με αγώνες, σ’ αυτόν τον ματωμένο τόπο, στην υπέροχη πατρίδα μας και που οι αγώνες αυτοί ξεκινούσαν από τους λίγους που γονιμοποιούσαν το έδαφος, άνυδρο πολλές φορές, που όμως έπειτα από χρόνια απέδιδε τους ανάλογους καρπούς.