ΚΟΣΜΟΣ: Η επανάσταση της πληροφορίας γίνεται πολιτική επανάσταση !

ΠΡΟΣΕΞΤΕ ΤΟ

Του Joseph S. Nye  / PROJECT SYNDICATE 

Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, πρώην υφυπουργού Αμυνας των ΗΠΑ και πρώην προεδρου του Εθνικού Συμβουλίου Πληροφοριών (NIC)

Η δεύτερη επέτειος της «αραβικής άνοιξης» στην Αίγυπτο αμαυρώθηκε από ταραχές στην Πλατεία Ταχρίρ και πολλοί φοβούνται ότι κατέρρευσαν οι αισιόδοξες προβλέψεις του 2011. Αν όμως αντί για «αραβική άνοιξη» είχαμε μιλήσει για «αραβικές επαναστάσεις», θα είχαμε ίσως πιο ρεαλιστικές προσδοκίες. Οι επαναστάσεις εκτυλίσσονται επί δεκαετίες, όχι χρόνια.

Και άλλες εκπλήξεις αναμένονται. Προς το παρόν, οι περισσότερες αραβικές μοναρχίες διαθέτουν αρκετή νομιμοποίηση, χρήματα και ισχύ για να επιβιώσουν από τα κύματα λαϊκής εξέγερσης που ανέτρεψαν τους κοσμικούς δικτάτορες, όπως τον Χόσνι Μουμπάρακ στην Αίγυπτο και τον Μουαμάρ Καντάφι στη Λιβύη.

Πίσω από τις αραβικές πολιτικές επαναστάσεις κείται μια βαθύτερη και πιο μακροχρόνια διαδικασία ριζικής αλλαγής που ενίοτε αποκαλείται επανάσταση της πληροφορίας.  

Δεν μπορούμε ακόμη να κατανοήσουμε πλήρως τις επιπτώσεις της, αλλά αλλάζει εκ βάθρων την φύση της δύναμης στον 21^ο αιώνα.

Η παρούσα παγκόσμια επανάσταση βασίζεται στις γρήγορες τεχνολογικές εξελίξεις που έχουν μειώσει κατακόρυφα το κόστος της δημιουργίας, εύρεσης και μετάδοσης της πληροφορίας. Ενας υπολογιστής κοστίζει σήμερα το ένα χιλιοστό της τιμής του στις αρχές της δεκαετίας του '70. Αν οι τιμές των αυτοκινήτων είχαν πέσει ανάλογα, ένα αυτοκίνητο σήμερα θα κόστιζε 3,70 ευρώ.

Ως αποτέλεσμα η παγκόσμια πολιτική δεν είναι πια μοναδικό προνόμιο των κυβερνήσεων. Ατομα και ιδιωτικοί οργανισμοί _ όπως η WikiLeaks, πολυεθνικές, ΜΚΟ, τρομοκράτες ή αυθόρμητα κοινωνικά κινήματα _ μπορούν να παίξουν άμεσο ρόλο.

Η εξάπλωση της πληροφορίας σημαίνει ότι τα ανεπίσημα δίκτυα υπονομεύουν το μονοπώλιο της παραδοσιακής γραφειοκρατίας και όλες οι κυβερνήσεις είναι λιγότερο ικανές να ελέγχουν την ατζέντα τους.

Θα ήταν όμως λάθος να «παραδιδαχθούμε» τα μαθήματα που μας έδωσαν οι αραβικές επαναστάσεις σχετικά με την πληροφορία, την τεχνολογία και την δύναμη. Ενώ η επανάσταση της πληροφορίας θα μπορούσε, επί της αρχής, να μειώσει την δύναμη των μεγάλων κρατών και να αυξήσει εκείνη των μικρότερων καθώς και των μη κρατικών παικτών, στην πράξη πολιτική και δύναμη είναι κάτι πιο περίπλοκο απ' όσο υπονοεί ένας τέτοιος τεχνολογικός ντετερμινισμός.

Στα μέσα του 20ού αιώνα, ο κόσμος φοβόταν ότι οι υπολογιστές και τα νέα μέσα επικοινωνίας θα δημιουργούσαν το είδος του κεντρικού κυβερνητικού ελέγχου που περιγράφει ο Τζορτζ Οργουελ στο «1984». Και είναι αλήθεια, αυταρχικές κυβερνήσεις στην Κίνα, στη Σαουδική Αραβία και αλλού έχουν μεταχειριστεί τις νέες τεχνολογίες για να ελέγξουν την πληροφορία. Αποτελεί ειρωνεία το γεγονός ότι τα ηλεκτρονικά ίχνη που αφήνουν τα κοινωνικά δίκτυα όπως το Twitter και το Facebook κάνουν καμιά φορά ευκολότερη την δουλειά των μυστικών υπηρεσιών.

Με άλλα λόγια, μερικές πλευρές της επανάστασης της πληροφορίας βοηθούν τους μικρούς ενώ άλλες τους ήδη μεγάλους και ισχυρούς. Το μέγεθος συνεχίζει να μετρά. Ενώ ένας χάκερ και μια κυβέρνηση μπορούν αμφότεροι να δημιουργήσουν πληροφορίες και να εκμεταλλευτούν το ίντερνετ, έχει σημασία ότι οι μεγάλες κυβερνήσεις διαθέτουν δεκάδες χιλιάδες ειδικών και έχουν πρόσβαση σε υπολογιστές μεγάλης ισχύος προκειμένου να σπάσουν κωδικούς ή να εισχωρήσουν σε άλλους οργανισμούς.

Ομοίως, ενώ είναι πλέον φθηνή η διάδοση μιας υπάρχουσας πληροφορίας, η συλλογή και η παραγωγή νέας πληροφορίας συχνά απαιτεί μεγάλες επενδύσεις και, σε πολλές περιπτώσεις, η νέα πληροφορία μετράει περισσότερο. Η συλλογή πληροφοριών από τις μυστικές υπηρεσίες αποτελεί καλό παράδειγμα, και ο περίπλοκος ιός Stuxnet που εξουδετέρωσε ιρανικούς πυρηνικούς αντιδραστήρες φαίνεται ότι είναι δημιούργημα κυβέρνησης.

Οι κυβερνήσεις και τα μεγάλα κράτη συνεχίζουν να διαθέτουν περισσότερους πόρους από τους ιδιώτες αλλά η σκηνή στην οποία παίζουν έχει πολύ περισσότερο κόσμο. 

Πώς θα εξελιχθεί η υπόθεση; Ποιος θα κερδίσει και ποιος θα χάσει;

Για να απαντηθούν τέτοιες ερωτήσεις απαιτούνται δεκαετίες και όχι λίγοι μήνες. Όπως έδειξαν τα γεγονότα στην Αίγυπτο και αλλού, μόλις που αρχίζουμε να κατανοούμε τις επιπτώσεις που έχει η επανάσταση της πληροφορίας στην δύναμη αυτό τον αιώνα.