KOIΝΩΝΙΑ και ΠΟΛΙΤΙΚΗ στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Η γοητεία του ψεύδους

Του ΛΕΥΤΕΡΗ ΚΟΥΣΟΥΛΗ

Υπάρχει μια γοητεία του ψεύδους. Ονομάζουμε συνήθως ψεύδος αυτό που κινείται πέρα από την πραγματικότητα, κινείται συνειδητά και αποκτά την οντότητά του απέναντι στο δεδομένο της πραγματικότητας. Για αυτό και η αλήθεια είναι η αναγνώριση αυτής της πραγματικότητας και των ορίων της.

Η πολιτική σύγκρουση στην ιστορία αναπτύσσεται στην οριακή γραμμή μεταξύ αλήθειας και ψεύδους. Η γραμμή αυτή είναι η μεθόριος της ανθρώπινης ύπαρξης.  

Οι ομάδες που διεκδικούν την εξουσία κατά κανόνα αποφεύγουν τη συνάντηση με την αλήθεια. Αμφισβητούν δηλαδή την πραγματικότητα και τα όριά της, επιχειρώντας να κατασκευάσουν μία νέα πραγματικότητα που εξυπηρετεί το πολιτικό τους σχέδιο. Ο κατασκευασμένος κόσμος παρουσιάζεται ως πραγματικός κόσμος. Και οι άνθρωποι καλούνται να τον αποδεχτούν ως τέτοιο.

Η περιγραφή αυτού του κατασκευασμένου κόσμου γίνεται πάντα με ωραιοποιημένο τρόπο. Οι λέξεις επιστρατεύονται, οι σημασίες και τα νοήματα μπαίνουν στην υπηρεσία του σχεδίου εξουσίας. Μέσα από μια συναισθηματική υπερβολή και ένταση, όλα ενδύονται το μέλλον, που πάντα προβάλλεται ως μια γη της επαγγελίας. Έτσι κατασκευάζεται ένα πολιτικό ψεύδος. Μέσα από την περιγραφή του αποκτά ήδη μια γοητεία και, μέσα από την προσδοκία των ανθρώπων για το καλύτερο, υψώνεται σε «σταθερά» θεμέλια.

Το ψεύδος και η γοητεία του μετατρέπεται έτσι σε υλική δύναμη. Γίνεται πηγή έμπνευσης και κινητήριος μύθος. Κάποια στιγμή, η γοητεία αυτή κορυφώνεται και ξεδιπλώνεται ή στα πεδία της πολιτικής σύγκρουσης ή, ακόμη, και στα πεδία των πραγματικών πολεμικών μαχών. Πολλές φορές οι άνθρωποι έχουν σκοτωθεί –και φοβάμαι θα σκοτώνονται και στο μέλλον– μέσα από τη γοητεία ενός μεγάλου πολιτικού ψεύδους.

Ελλάδα, Απρίλιος 2015. Ένας παρόμοιος μηχανισμός βρίσκεται σε εξέλιξη:

Μέσα από την ψευδή διαίρεση μνημόνιο και αντιμνημόνιο, εγκαταστάθηκε ένα πολιτικό ψεύδος. Γοήτευσε, κινητοποίησε και απέφερε πολιτικούς καρπούς. Διαδοχικά σε όλους. Όμως, υπάρχει πάντα ένα όμως… Όπου υπάρχει γοητεία, υπάρχει και απο-γοήτευση. Και αυτή ενσταλάσσεται σιγά-σιγά στη σημερινή Ελλάδα. 

Κανένα ψεύδος δεν διαρκεί για πάντα. Και οι σύγχρονες σκιές της ιστορίας, που κυκλοφορούν στους δρόμους, στις πλατείες και στα τηλεπαράθυρα, ούτε αυτές δεν θα μπορέσουν να διασωθούν από το ψεύδος τους.