ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Μελαγχολική δημοκρατία

Toυ ΗΛΙΑ ΚΑΝΕΛΛΗ

Δεν υπάρχει ιδανική κοινωνία και δεν υπάρχει απόλυτη αίσθηση της δικαιοσύνης. Δεν υπάρχει, δηλαδή, παράδεισος.

Η ζωή είναι εκ των πραγμάτων άδικη για πολλούς και ευνοϊκή για ορισμένους άλλους, ενδεχομένως λιγότερους. Γι' αυτό, άλλωστε, το ζήτημα είναι ο πραγματισμός. Πώς οι κοινωνίες θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις ώστε, πρώτον, να ανεβεί συνολικά το επίπεδο ζωής της κοινωνίας και, δεύτερον, να θωρακισθεί η κοινωνία με θεσμούς που θα προστατεύουν, θα ενισχύουν και θα ενθαρρύνουν όλους τους πολίτες.

Το επίτευγμα των δυτικών δημοκρατιών είναι ακριβώς αυτό: η θεσμική θωράκιση των κοινωνιών για να αντιμετωπίζονται οι πολίτες με τον ίδιο τρόπο και από το κράτος και από τους νόμους, να προστατεύονται τα στοιχειώδη δικαιώματα, να ενθαρρύνεται η αλληλεγγύη...

Τέτοιες κοινωνίες δεν χρειάζονται μεσσίες. Χρειάζονται κρατικές δομές που θα λειτουργούν ερήμην των κυβερνήσεων. Δομές αυτονόητες για τις δυτικές χώρες με δημοκρατική παράδοση, δομές που προσπαθεί να επιβάλει ο μηχανισμός των δανειστών μας στην Ελλάδα - και τις οποίες συστηματικά εμείς αρνούμαστε. Δομές που να περιορίζουν το πεδίο της διαφθοράς και να κάνουν όσο το δυνατόν πιο ευέλικτο και εξυπηρετικό για τον πολίτη το Δημόσιο.

Πριν από χρόνια, υπήρχε στην Ελλάδα μια Αριστερά, αντιδημοφιλής και μικρή αλλά υπήρχε, που παρά τις αντιφάσεις της διεκδικούσε τέτοιες δομές. Ηταν η Αριστερά του Κύρκου, του Παπαγιαννάκη, του Παπασπηλιόπουλου που είχε προωθήσει, κόντρα στο πνεύμα των καιρών, την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρώπη και στη συνέχεια τα στελέχη της δούλεψαν για τον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας. Η Αριστερά αυτή έχασε τις σημαίες της και τα σύμβολά της. Η στρατηγική ήττα της καθρεφτίζεται στη σημερινή πραγματικότητα της κρίσης αλλά κυρίως στην αδιαφορία των υπαρκτών πολιτικών δυνάμεων ακόμη και να την περιγράψουν. Προτιμούν τους αφορισμούς, τα συνθήματα, την ηθικολογία και την άρνηση. Είναι εύκολα και γοητευτικά. Και μαζεύουν και ψήφους.

Μια από τις αξίες των δυτικών κοινωνιών, σύμφυτη με τη θεσμική θωράκιση και τον προσανατολισμό τους στην προστασία των δικαιωμάτων και στην πρόοδο, είναι και η ελευθερία της έκφρασης. Ο πλουραλισμός των απόψεων, ο διάλογος, η σύνθεση. Ανάμεσα στα ελλείμματα της σύγχρονης Ελλάδας είναι η έλλειψη της κουλτούρας του διαλόγου. Κάτι που άρχισε στα πανεπιστήμια, όταν στο όνομα των προοδευτικών ιδεών διώκονταν όσοι είχαν διαφορετική άποψη από τη συνήθη, πέρασε στη συνέχεια στα ΜΜΕ, για να υιοθετηθεί, τελευταίως, απολύτως από όσους προωθούν τον μεσσιανισμό στην πολιτική:

Η διαφορετική άποψη, η κριτική, ο αντίλογος συκοφαντείται ως δωσιλογισμός, υπαγορευμένη γνώμη, κατευθυνόμενος λόγος από συμφέροντα που αντιστρατεύονται το (υποτίθεται υπέρτατο) λαϊκό συμφέρον.

Αποσαθρωμένη από πραγματική αλληλεγγύη, από πραγματική λογική, από πραγματική αίσθηση του δημόσιου συμφέροντος και από πραγματικό σεβασμό στη συμβολή των ατόμων στη συλλογική πρόοδο η μελαγχολική δημοκρατία μας απλώς διαχειρίζεται μια διαλυμένη κοινωνία.