Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός Pew Research Center υφίσταται από το
1990 και είναι μία πολύτιμη «δεξαμενή δεδομένων» (κατά το εξίσου άκομψο
«δεξαμενή σκέψης»). Ο οργανισμός, που ανήκει σε μία από τις παλαιότερες
φιλανθρωπικές ΜΚΟ των ΗΠΑ με δραστηριότητα από το 1948, δεν έχει
κομματικές διασυνδέσεις και ειδικεύεται στη συλλογή δεδομένων για
κοινωνικά ζητήματα, δημογραφικές τάσεις και μετρήσεις της κοινής γνώμης.
Χάρη στην επισήμανση φίλου, περιήλθε στην προσοχή μου πρόσφατη έρευνα
της Pew Research Center, με αντικείμενο τις κρατούσες στερεοτυπικές
πεποιθήσεις μεταξύ ευρωπαϊκών εθνικοτήτων, γύρω από τρία ερωτήματα:
ποιος είναι ο περισσότερο/λιγότερο αξιόπιστος, ποιος ο
περισσότερο/λιγότερο αλαζών και ποιος ο περισσότερο/λιγότερο
συμπονετικός.
Θα ήταν κουραστικό (για εσάς) αν παρέθετα όλα τα στοιχεία·
προκύπτει, όμως, από αυτά η βέβαια διαπίστωση ότι στην Ευρώπη κυριαρχεί
η τάση ο καθένας να αποδίδει τα θετικά στην εθνικότητα στην οποία
ανήκει. Οσο για τα αρνητικά, αυτά συγκεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό στους
Γερμανούς – προφανώς, επειδή η Γερμανία είναι η αναμφισβήτητη, αν και
απρόθυμη, ηγέτις της Ευρώπης. Από τις οκτώ εθνικότητες που συμμετείχαν
στην έρευνα, οι πέντε θεωρούν τους Γερμανούς ως τους πιο αλαζόνες και οι
έξι ως τους λιγότερο συμπονετικούς. (Τι να κάνουμε, φίλοι Γερμανοί;
Αυτά έχει η ηγεσία…)
Ωστόσο,
όλοι στην Ευρώπη αναγνωρίζουν ένα προτέρημα στους Γερμανούς: ότι είναι
οι περισσότερο αξιόπιστοι. Βρετανοί, Γάλλοι, Ιταλοί, Ισπανοί, Πολωνοί
και Τσέχοι δεν αποδίδουν ο καθένας στον εαυτό του το εύσημο του
περισσότερο αξιόπιστου, αλλά στους Γερμανούς.
Είναι η περίπτωση της «σοφίας των πολλών» ή της «σοφίας του πλήθους»,
που λένε στις κοινωνικές επιστήμες.
Τι είπα, όμως, όλοι; «Πλην
Λακεδαιμονίων»· δηλαδή, εκτός από εμάς.
Πώς μπορούμε εμείς να πάμε με τη
σοφία των πολλών, όταν είναι γνωστό ότι οι Ελληνες έχουμε την
αποκλειστική αντιπροσωπεία της σοφίας από την αρχαιότητα;
Οι Ελληνες,
λοιπόν, είμαστε οι μόνοι από τους ερωτηθέντες που όχι μόνον δεν θεωρούμε
τους Γερμανούς ως τους περισσότερο αξιόπιστους, αλλά (άκουσον,
άκουσον!) έχουμε και το θράσος να αποδίδουμε τη συγκεκριμένη ιδιότητα
στον εαυτό μας.
Θλιβερό και αστείο συγχρόνως, όσο και το πατροπαράδοτο
«Chypre, douze points» στον διαγωνισμό της Eurovision. Τόσο Ευρωπαίοι
νιώθουμε.
Επίσης ενδιαφέρον και εξίσου δυσάρεστο ότι οι Ελληνες είμαστε οι
μόνοι που...
με τις απαντήσεις μας στα ερωτήματα προβάλλουμε την αντίληψη
μιας ελληνογερμανικής αναμέτρησης.
Στις απαντήσεις των άλλων,
εμφανίζονται και τρίτες χώρες. Στις δικές μας, μόνο εμείς και οι
Γερμανοί υπάρχουμε – βεβαίως, με τα θετικά δικά μας και τα αρνητικά
εκείνων.
Οι έρευνες της κοινής γνώμης έχουν πάντα μια σχετικότητα και
δεν είναι ενδεδειγμένο να τις παίρνουμε τοις μετρητοίς. Ομως τις γενικές
τάσεις που καταγράφουν αξίζει να τις προσέχουμε. Αν δεχθούμε τα
στοιχεία της έρευνας, μπορούμε ίσως να τολμήσουμε και την υπόθεση μήπως ο
διάχυτος αντιευρωπαϊσμός στην Ελλάδα τείνει να μετασχηματιστεί σε
αντιγερμανισμό. Αν ίσχυε αυτό, θα ήταν σαν να απομακρυνόμαστε μόνοι μας
από την Ευρώπη ακόμη περισσότερο, καθώς την απλουστεύουμε στην αντίληψή
μας...
Αλλά γιατί παρασύρομαι σε «βαθυστόχαστα»;
Ας κάνει η Ευρώπη ό,τι
θέλει! Οι Ελληνες είμαστε οι πιο αξιόπιστοι. Δυστυχώς, μόνον για τους
Ελληνες και για κανέναν άλλον. Για όλους τους άλλους, είναι οι Γερμανοί.
«Για Λακεδαιμονίους να μιλούμε τώρα;»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου