Τον Μάιο του 1981 ο νεοεκλεγείς τότε πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Φρανσουά Μιτεράν, ο πρώτος πρόεδρος της Αριστεράς, αναλάμβανε τα καθήκοντά του με μια μικρή πλην άκρως συμβολική τελετή, η οποία έμελλε να προκαλέσει πλήθος συζητήσεων και αναλύσεων για την επικοινωνιακή της ευφυΐα. Ακολουθούμενος από τηλεοπτικές κάμερες περπάτησε μέχρι το Πάνθεον, όπου κατέθεσε ένα μπουκέτο κόκκινα τριαντάφυλλα στη μνήμη των πολιτικών του προγόνων Ζαν Ζορές και Ζαν Μουλέν.
Ζήτησε ωστόσο σε μια στιγμή να μείνουν σε απόσταση, τόσο οι κάμερες όσο και το πλήθος των δημοσιογράφων που τον ακολουθούσε, για να εισέλθει μόνος του εντός του ιστορικού μνημείου, προκειμένου να διαλογιστεί και να έρθει κοντά στο πνεύμα δύο πρωτοπόρων του σοσιαλισμού, οι οποίοι πάντως τιμώνται από τους Γάλλους, ανεξαρτήτως πολιτικού χρώματος, για την ποιότητα του δημοκρατικού ήθους και των αγώνων τους. Ο Μιτεράν παρέμεινε επί δεκάλεπτο περίπου εντός του χώρου και κατόπιν εξήλθε με άκρα θεατρικότητα.
Αυτή υπήρξε η πρώτη, μεγάλη επικοινωνιακή φιέστα, που συμβόλιζε το πνεύμα με το οποίο θα πορευτεί η νέα κυβέρνηση, πιστή στις αξίες της γαλλικής δημοκρατίας, στις έννοιες της ελευθερίας και της αδελφοσύνης. Θεμελίωσε τη νέα αφήγηση της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας. Λίγο αργότερα θα ολοκλήρωνε τον κύκλο των συμβολικών της κινήσεων δίνοντας τη γαλλική υπηκοότητα σε δύο εμιγκρέδες συγγραφείς, τον Μίλαν Κούντερα και τον Χούλιο Κορτάσαρ.
Η στιγμή, όμως, που ο Μιτεράν ζήτησε να εισέλθει μόνος στο εσωτερικό του γαλλικού μνημείου, σε ένδειξη σεβασμού, αλλά και μιας επίδειξης κάπως μεταφυσικού πνεύματος περί επικοινωνίας με το πνεύμα σπουδαίων πολιτικών του προγόνων, στηλιτεύτηκε από πολλούς ως «λαϊκισμός», ως περιττή επικοινωνιακή υπερβολή.
Ηταν η εποχή που έπνεε ούριος και ελπιδοφόρος ο άνεμος του σοσιαλισμού σε όλη την Ευρώπη. Οι αντιλήψεις μιας σκουριασμένης Δεξιάς παραμερίζονταν και η νέα πολιτική κατάσταση δεν έχανε ευκαιρία να δώσει το στίγμα της μεγάλης αλλαγής που ευαγγελιζόταν για την κοινωνία. Οσο για τους νέους σοσιαλιστές ηγέτες της Ευρώπης, έδειχναν ήδη το μεγάλο επικοινωνιακό τους ταλέντο και ο λαϊκισμός, καταχωρισμένος ώς τότε στο οπλοστάσιο μιας Δεξιάς που εκφυλιζόταν από τη μακρά παραμονή στην εξουσία, δεχόταν το απενοχοποιητικό φρεσκάρισμα του σοσιαλισμού.
Τα θυμηθήκαμε όλα αυτά διαβάζοντας ότι κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στο Αγιον Ορος, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Αλέξης Τσίπρας, εντυπωσιάστηκε από την εικόνα του «Αξιον Εστί», τη θαυματουργή για τους πιστούς εικόνα της Παναγίας, και ζήτησε να μείνει μόνος μαζί της για λίγο. Αυτό θα είχε μικρή σημασία εάν ο κ. Τσίπρας δεν ήταν αρχηγός κόμματος της Αριστεράς και ο ίδιος δεν είχε επιδείξει μέχρι σήμερα απόλυτη συνέπεια στις αρχές της σχετικώς με τη θρησκεία.
Πώς να αποφύγουμε τη σύγκριση των δύο περιπτώσεων, καθώς έχουν μεν κοινά χαρακτηριστικά, αλλά και ισχυρότατες τις διαφορές τους και ως προς τη σαφήνεια των πολιτικών τους μηνυμάτων.
Κατ’ αρχάς, ο Φρανσουά Μιτεράν είχε ήδη εκλεγεί πρώτος πρόεδρος από τον χώρο της Αριστεράς στη Γαλλία και ως εκ τούτου δεν κυνηγούσε ψηφαλάκια, ώστε να θεωρηθεί ότι το σόου στο Πάνθεον είχε στόχο να παραπλανήσει με οποιονδήποτε τρόπο τους εύπιστους ψηφοφόρους. Και φυσικά, η στιγμή της «προσευχής» δεν απευθυνόταν στο θρησκευτικό αίσθημα των Γάλλων, αλλά είχε τον συμβολισμό της «θρησκευτικής προσήλωσης» στις αρχές της Γαλλικής Δημοκρατίας και του σοσιαλισμού. Ο Φρανσουά Μιτεράν ήταν ένας Ευρωπαίος ηγέτης και ακριβώς αυτές του τις ιδέες αποσαφήνιζε με την επικοινωνιακή του τελετή.
Σε πλήρη αντίθεση, Ελληνες πολιτικοί, και εν προκειμένω ο κ. Τσίπρας, σπεύδουν συχνά και ιδίως σε περιόδους ισχυρής διεκδίκησης πλειοψηφικού ρεύματος είτε να επιδείξουν με αμεσότητα τη θρησκευτική τους πίστη ως προσόν εκλογικώς αξιοποιήσιμο είτε να κλείσουν το μάτι σε συμβολισμούς της, αναγνωρίζοντας την εκλογική σημασία της συγκίνησης που θα προκαλέσουν. Ηδη πέραν κάθε ευρωπαϊκής αφήγησης για τη δημοκρατία αυτού του είδους, η επικοινωνιακή θρησκευτικότητα.
Είναι προφανής η σύγχυση πίστης, απολύτως σεβαστής, πλην όμως πολύ προσωπικής υπόθεσης και δημόσιας αναπαράστασής της, οπότε μετατρέπεται σε πολιτικό προϊόν.
Οσο κι αν η επίσκεψη ενός αρχηγού της αξιωματικής
αντιπολίτευσης της χώρας στο Αγιον Ορος είναι και επιβεβλημένη, με όλες
τις πολιτικές διαστάσεις μιας τέτοιας συνάντησης, η λεπτομέρεια με την
εκδήλωση ενός πολύ προσωπικού αιτήματος –σύμφωνα με τις αρχές ιδίως της
Αριστεράς–, όπως είναι η απομόνωση μπροστά σε ένα σύμβολο της ορθόδοξης
πίστης, δεν μπορεί να μην αποκτήσει σοβαρότατους πολιτικούς
συμβολισμούς.
Συμβολισμούς που αφορούν όχι μόνον την πίστη και τη θρησκεία, που η
Αριστερά (εκείνη πάντως που ουδέποτε απέκλινε των αξιών της δημοκρατίας
και της αυτοδιάθεσης) απολύτως σέβεται ως προσωπικές επιλογές. Αλλά
συμβολισμούς οι οποίοι αφορούν ένα πολύ σοβαρότερο για τον τόπο ζήτημα,
αιτία της καθυστέρησής του σε πολλούς τομείς, αυτό της σύγχυσης
θρησκείας και κοσμικής εξουσίας, η οποία συντηρεί την εκτός ευρωπαϊκού
πνεύματος σύνδεση κράτους και Εκκλησίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου