OIKONOMIA στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Οι επιτηδευματίες της πεντάρας

Του Ανδρεα Δρυμιωτη

Πριν από πολλά χρόνια κυκλοφορούσε σαν ανέκδοτο μια ιστορία σχετικά με τις συζητήσεις που είχαν ένας Ελληνας και ένας Τούρκος συνοριοφύλακας στον Εβρο. 

Ελεγε, λοιπόν, ο Ελληνας: «Ξέρεις, εμείς είμαστε ο εξυπνότερος λαός του Κόσμου». 

Και ο Τούρκος του απαντούσε: «Σύμφωνοι, είσαστε 10 εκατομμύρια ξύπνιοι που διαλέξατε 100 βλάκες να σας κυβερνάνε, ενώ εμείς είμαστε 75 εκατομμύρια βλάκες και αμόρφωτοι αλλά έχουμε βρει 100 ξύπνιους να μας κυβερνάνε». 

Νομίζω ότι το ανέκδοτο κυκλοφορούσε την εποχή της Δικτατορίας, όπου το ρήμα δεν ήταν «διαλέξατε» αλλά «έχετε». Δυστυχώς, φαίνεται ότι, ξαφνικά, πρέπει να το ξαναφέρουμε στην επικαιρότητα. Μόνο έτσι μπορούμε να εξηγήσουμε το σκεπτικό αυτών που συνέταξαν ορισμένες από τις διατάξεις των Νόμων 4172/13 και 4174/13.

Θα ξεκινήσω από τον 4174/13 και συγκεκριμένα το άρθρο 50. 

Ηδη έχει γίνει πλήρης αναφορά από τον Αρίστο Δοξιάδη , στο άρθρο του με τίτλο «Η καταστροφή ενός θεσμού» και αναφέρεται στον θεσμό της Ανώνυμης Εταιρείας. Δεν έχω την πρόθεση να επαναλάβω την επιχειρηματολογία του, με την οποία συμφωνώ απολύτως. Απλά θέλω να δώσω μια άλλη διάσταση στο θέμα και να το συνδέσω με ορισμένες διατάξεις του άλλου Νόμου 4172/13 για να αποδείξω ότι ενώ ξεκινάμε από σωστές θέσεις, τις περισσότερες φορές καταλήγουμε σε λάθος λύσεις, γιατί νομίζουμε ότι εμείς, σαν ο εξυπνότερος λαός του κόσμου, μπορούμε να τα κάνουμε όλα καλύτερα από ό,τι τα έχουν κάνει όλοι οι άλλοι, σε άλλες χώρες.

Το άρθρο 50, με απλά λόγια, λέει ότι αν μια υπό πτώχευση εταιρεία χρωστά στο Δημόσιο, τότε είναι υπεύθυνοι προσωπικά οι μέτοχοι (που έχουν ποσοστό μεγαλύτερο από 5%) και όσοι άσκησαν την εκτελεστική εξουσία τα τελευταία χρόνια. Ακόμα και οι εκκαθαριστές, σε περίπτωση πτώχευσης, θα είναι προσωπικά υπεύθυνοι έναντι του Δημοσίου. Δέχομαι ότι αυτοί που σκέφτηκαν αυτές τις διατάξεις είχαν τις καλύτερες των προθέσεων και το μόνο που επεδίωκαν ήταν να εξασφαλίσουν ότι το Δημόσιο δεν θα έχανε φόρους και άλλα χρωστούμενα, ενώ οι μέτοχοι και οι πρόεδροι θα απολάμβαναν τα πούρα τους στην Μύκονο ή αλλού εις βάρος των κορόιδων. Ακόμα, αν εξετάσει κανείς προσεκτικά τον κατάλογο με τους οφειλέτες του Δημοσίου (αυτά τα περίπου 60 δισεκατομμύρια ευρώ) θα διαπιστώσει ότι υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου εταιρείες έκλεισαν και φέσωσαν το Δημόσιο, αλλά τα φυσικά πρόσωπα που είχαν την εκτελεστική εξουσία ή συγγενικά τους πρόσωπα δημιούργησαν νέες εταιρείες με παρεμφερές αντικείμενο για να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους. Είμαι βέβαιος ότι αυτές τις περιπτώσεις ήθελε να αντιμετωπίσει ο Νόμος 4174/13 με το άρθρο 50.

Το ερώτημα είναι αν ο σκοπός αυτός επιτυγχάνεται και με ποιο κόστος. Προσωπικά πιστεύω ότι από τη μια μεριά ο σκοπός δεν επιτυγχάνεται, αλλά επιπλέον καταστρέφεται ένας σημαντικός θεσμός: Ο θεσμός της Ανώνυμης Εταιρείας.  

Ο μέτοχος, με τη συμμετοχή του στην Ανώνυμη Εταιρεία, γνωρίζει εκ των προτέρων ότι η μέγιστη ζημιά που μπορεί να υποστεί, είναι το ποσό της συμμετοχής του. Εδώ όμως τα δεδομένα αλλάζουν και μπορεί να είναι υπόλογος για πολύ μεγαλύτερα ποσά.

Το πόσο παράλογο είναι αυτό, φαίνεται ότι οι ίδιοι οι συντάκτες του Νόμου το αντελήφθησαν, γι’ αυτό και εξαιρούνται οι μέτοχοι των εισηγμένων εταιρειών στο Ελληνικό Χρηματιστήριο ή σε άλλο αναγνωρισμένο χρηματιστήριο κράτους της Ε.Ε. Κατάλαβαν, δηλαδή, ότι αν ίσχυε αυτή η διάταξη κανένας ξένος δεν θα ήταν διατεθειμένος να επενδύσει σοβαρά κεφάλαια σε οποιαδήποτε ελληνική εταιρεία και να είναι (εν δυνάμει) εσαεί μπλεγμένος με τις ελληνικές φορολογικές αρχές. Και έτσι δημιούργησαν μετόχους δύο ταχυτήτων.

Το πιο τρελό όμως είναι, ότι και ο εκκαθαριστής που θα αναλάβει την υπό πτώχευση εταιρεία είναι και αυτός «προσωπικά και αλληλέγγυα» υπεύθυνος για πράξεις που έγιναν στο παρελθόν όταν αυτός δεν είχε απολύτως καμία εξουσία στην υπό εκκαθάριση νομική οντότητα. Δεν γνωρίζω αν θα βρίσκουν πολλούς διατεθειμένους να αναλάβουν τον ρόλο του εκκαθαριστή, καθώς και τι αμοιβές και τι είδους εξασφαλίσεις θα ζητούν για να αναλάβουν τον «χωρίς κέρδος κέρατα» ρόλο αυτό.

Πάμε τώρα στον Νόμο 4172/13, ο οποίος έχει δημιουργήσει τεράστια αναταραχή σε όσους, ακόμα, αντέχουν να ασχολούνται με το ελληνικό χρηματιστήριο:

Με πολύ απλά λόγια στον νόμο αυτό, προβλέπεται ότι οποιοσδήποτε κάνει τρεις ομοειδείς συναλλαγές στο Χ.Α., σε διάστημα 6 μηνών, θεωρείται επιτηδευματίας και είναι υποχρεωμένος να τηρεί βιβλίο εσόδων-εξόδων και πρέπει να εγγραφεί στο Οργανισμό Απασχολήσεως Ελευθέρων Επαγγελματιών (ΟΑΕΕ), με ετήσιο κόστος μερικές χιλιάδες ευρώ. Με άλλα λόγια, «ο θάνατος του μικρομέτοχου». 

Εδώ η επιστήμη και η λογική όχι μόνο σηκώνουν τα χέρια ψηλά, αλλά εγκαταλείπουν τη χώρα για να γλιτώσουν τα χειρότερα!

Ομολογώ ότι δεν μπόρεσα να βρω το σκεπτικό πίσω από τη διάταξη αυτή. Με όσους το συζήτησα, κανένας δεν είχε πειστική απάντηση. Αλλοι μου είπαν ότι ήθελαν να ενισχύσουν τον ΟΑΕΕ, άλλοι ότι ήθελαν πρόσθετα φορολογικά έσοδα. Πάντως φαίνεται ότι βρήκαν μία ιδέα η οποία αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία και αν υπήρχε Νομπέλ Βλακείας θα έπρεπε να το διεκδικήσουν με πολύ σοβαρές πιθανότητες να το κερδίσουν.

Σε επιστολή της, με ημερομηνία 4 Νοεμβρίου 2013, προς το Capital.gr, η δικηγορική εταιρεία Ζέπος και Γιαννόπουλος, η οποία αντιπροσωπεύει στην Ελλάδα το δίκτυο Taxand, αναφέρει τα έξης: «Σε πρόσφατη πανευρωπαϊκή έρευνα που διενήργησε η Taxand (από τα μεγαλύτερα ανεξάρτητα δίκτυα φορολογικών συμβούλων στον κόσμο με παρουσία σε 50 χώρες) διερευνήθηκε κατά πόσο άλλα κράτη της Ενωσης διαθέτουν στην εσωτερική τους νομοθεσία, ανάλογο κριτήριο όπως αυτό με βάση το οποίο η πραγματοποίηση τριών ομοειδών συναλλαγών εντός ενός εξαμήνου αποτελεί επιχειρηματική συναλλαγή. Η σχετική έρευνα έγινε σε Αγγλία, Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ισπανία, Κύπρο, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Ολλανδία, Πολωνία, Ρουμανία και Σουηδία. Η απάντηση όλων κρατών ήταν αρνητική». 

Θα μπορούσε κάνεις να σταματήσει εδώ το θέμα, αλλά ο πειρασμός να το πάω λίγο παρακάτω είναι πολύ μεγάλος.

Το μέτρο αυτό σίγουρα θα έχει καταστροφικές συνέπειες, ιδιαίτερα στους μικρομετόχους. Το Χρηματιστήριο, ανεξάρτητα από την τραυματική εμπειρία του 2000, είναι ένας αναπτυξιακός θεσμός, ο οποίος μάλιστα βοηθά τους μικροεπενδυτές να συμμετέχουν στην επιχειρηματική ζωή του τόπου. Μπορεί πολλοί να έχασαν τα χρήματά τους στη «φούσκα» του 2000, αλλά αυτό δεν μπορεί με κανένα τρόπο να ακυρώσει τη λειτουργία του Χρηματιστηρίου. Σχεδόν σε όλα τα χρηματιστήρια του κόσμου έχουν κατά καιρούς παρατηρηθεί φαινόμενα «φούσκας» αλλά αυτό δεν σήμανε και το τέλος του θεσμού. Φούσκες είχαμε με τις τουλίπες, τους σιδηροδρόμους πριν από πολλά χρόνια και με την υψηλή τεχνολογία πρόσφατα, αλλά τα χρηματιστήρια όλου του κόσμου εξακολουθούν να λειτουργούν βελτιώνοντας συνεχώς τους κανόνες λειτουργίας τους.

Ο τρόπος που σκεφτόμαστε στο τόπο μας είναι μοναδικός. Είναι σαν να είμαστε μόνοι μας στον πλανήτη Γη, εντελώς απομονωμένοι από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Ο Νόμος είναι ευνόητο ότι ισχύει για τους φορολογικά κάτοικους της Ελλάδας. Δηλαδή, όλοι οι ξένοι που πραγματοποιούν συναλλαγές στο Χ.Α. δεν είναι δυνατόν να υποχρεωθούν να τηρούν βιβλία εσόδων–εξόδων. Μόνο οι κάτοικοι αυτής της έρημης χώρας επηρεάζονται. Παράλληλα, δημιουργούμε άλλη μια γραφειοκρατία. Διότι, θεσπίζουμε την τήρηση βιβλίου εσόδων–εξόδων οπότε δημιουργούμε ένα νέο στοιχείο ελέγχου από τους εφοριακούς. Αντί να απλοποιούμε τα πράγματα, τα περιπλέκουμε. Μήπως όμως αυτό επιδιώκουμε;