Varlik Vergisi: ο φόρος που εξόντωσε Ρωμιούς, Αρμένιους και Εβραίους

Της ΖΕΖΑΣ ΖΗΚΟΥ

Ομολογώ ότι συγκλονίστηκα. Το βιβλίο που έφθασε στο γραφείο μου ήταν διαφορετικό από τα δεκάδες βιβλία που μου έχουν στείλει οι εκδοτικοί οίκοι και οι φίλοι συγγραφείς τόσα χρόνια  και τους ευχαριστώ πολύ. 

Αυτό το εξαιρετικά πολύτιμο βιβλίο με τίτλο: «Γιώργος Χατζηδημητριάδης. Ημερολόγιο Εξορίας. Ερζερούμ 1943» (εκδόσεις Εστία) είναι η συγκλονιστική βιογραφία ενός Ελληνα που μαζί με άλλους περίπου 1.400 Ελληνες, Αρμένιους και Εβραίους της Κωνσταντινούπολης υπήρξαν θύματα του σατανικού φόρου περιουσίας (Varlik Vergisi).

Ευτυχώς, η δική μας οικογένεια δεν βίωσε αυτήν την τραγωδία, αλλά η μάνα μας και η γιαγιά μας περιέγραφαν ανείπωτες σκηνές απελπισίας και ταπείνωσης, με δυστυχείς που σέρνονταν στα στρατόπεδα εργασίας επειδή δεν είχαν να πληρώσουν τον φόρο περιουσίας. Οι πληγές αιμορραγούν ακόμη... Εγώ δεν ξεχνώ. Ευχαριστώ από καρδιάς την κυρία Νίκη Σταυρίδη που μου έστειλε το βιβλίο, η οποία επιμελήθηκε την έκδοση και συμμετείχε στη μετάφραση από τα τουρκικά με την κυρία Ανθή Καρά. 

Αξίζει να επισημανθεί ότι ο φόρος περιουσίας (Varlik Vergisi) του 1942-43 εξόντωσε όχι μόνο τους Ελληνες, αλλά κυρίως τους Εβραίους. Οσοι δεν είχαν να πληρώσουν τον σατανικό φόρο τούς έστελναν στη Σιβηρία. Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ένας εκ των πυλώνων της παραδοσιακής κεμαλικής ιδεολογίας και πρακτικής υπήρξε η μηδενική ανοχή, στα όρια της εξόντωσης, σε οποιαδήποτε ισχυρή παρουσία Ελλήνων και Εβραίων και γενικώς σε μη τουρκική οικονομική επιρροή στον οικονομικό βίο της Τουρκίας. Το οθωμανικό οικονομικό μοντέλο, το οποίο συνέτριψε ο Κεμάλ, είχε να επιδείξει ελληνικής καταγωγής κορυφές του χρηματοπιστωτικού συστήματος όπως ο Ζαρίφης, ο Συγγρός και ο Ζωγράφος.

Μικρασιατική τραγωδία, το τουρκικό πογκρόμ της 6ης - 7ης Σεπτεμβρίου 1955 και η απέλαση του 1964 που αφάνισαν τον ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης, η κατοχή της μισής Κύπρου από τον τουρκικό «Αττίλα». Tο ελληνικό κράτος δεν στάθηκε ποτέ ικανό μετά τον Eλευθέριο Bενιζέλο να προστατεύσει αποτελεσματικά τον ευρύτερο ελληνισμό και να αναστείλει τη συρρίκνωση ή τον αφανισμό του. Kαι ήδη, βαθμηδόν, φανερώνεται ανήμπορο να προστατεύσει σήμερα και το έθνος που βρίσκεται εντός των συνόρων του. Μετά τον βίαιο αφελληνισμό της Iμβρου, της Tενέδου, της Kωνσταντινούπολης, ορέγονται τον «ειρηνικό» ακρωτηριασμό του Αιγαίου και της Θράκης. Παράλληλα, ο κεμαλικός εξευρωπαϊσμός της Tουρκίας λειτούργησε με γενοκτονίες – Αρμενίων, Ελλήνων της Μικράς Ασίας και του Πόντου. Με την εφαρμογή του νόμου, ο Γιώργος Χατζηδημητριάδης στάλθηκε εξορία μαζί με τους 1.400 άντρες –η λίστα με τα ονόματα των Ελλήνων, των Αρμενίων και των Εβραίων αποκτά σημαντικό ιστορικό ενδιαφέρον– από τις μειονότητες της Κωνσταντινούπολης και άλλων πόλεων στα στρατόπεδα Ερζερούμ–Ασκαλε και Εσκίσεχιρ–Σιβρίχισαρ.

Εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι το Επίμετρο του βιβλίου, από τον σπουδαίο Τούρκο καθηγητή Αϋχάν Ακτάρ, που διδάσκει στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα Τουρκο–Ελληνικών Σπουδών του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Μπιλγκί της Κωνσταντινούπολης. Ο κ. Ακτάρ επισημαίνει ότι ο νόμος περί φόρου περιουσίας είναι ένα σημαντικό μέτρο όχι μόνο από οικονομική άποψη, αλλά και από πολιτική και πολιτιστική. Κυρίως, όμως, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα «αντιμειονοτικής πολιτικής». Τέλος, θα πρέπει να σημειωθούν και τα άρθρα του διάσημου Αμερικανού Σάιρους Λ. Σουλτσμπέργκερ στους New York Times από 9 έως 13 Σεπτεμβρίου του 1943, που ατόνησαν, πρόσκαιρα όμως, την εφαρμογή του απάνθρωπου αυτού νόμου.