ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Σκάβοντας δεν βγαίνεις απ’ την τρύπα

Του ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟΥ

Η έκθεση έχει τον ευφάνταστο τίτλο «Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος», υπότιτλο «Πώς αντιμετωπίζονται οι υπερβάσεις του δημοσίου χρέους τα τελευταία 100 χρόνια» και μόλις δόθηκε στη δημοσιότητα με την υπογραφή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. 

Οι συντάκτες μελετούν τους τρόπους με τους οποίους ξεπέρασαν τον τελευταίο αιώνα την κρίση οι ανεπτυγμένες χώρες που το χρέος τους υπερέβη το 100% του ΑΕΠ. Και όπως σημειώνει ο Χοσέ Ιγκνάθιο Τορεμπλάνκα στην «Ελ Παΐς», τα συμπεράσματα είναι συντριπτικά για όσους επιμένουν στον δρόμο της λιτότητας. 

1. Η πολιτική δημοσιονομικής προσαρμογής - λέει το ΔΝΤ - φέρνει αποτελέσματα μόνο όταν συνοδεύεται από μέτρα που τονώνουν την ανάπτυξη ή δημιουργεί ένα περιβάλλον που την ευνοεί. Αυτό αφορά τόσο τα μέτρα τραπεζικής εξυγίανσης όσο και τα χαμηλά επιτόκια για τις επιχειρήσεις.

2. Οι χώρες που σημειώνουν τις καλύτερες επιδόσεις είναι αυτές που πραγματοποιούν μακροπρόθεσμες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, όχι εκείνες που λαμβάνουν βραχυπρόθεσμα μέτρα για τη μείωση του ελλείμματος και την εκπλήρωση συγκεκριμένων αριθμητικών στόχων. 

3. Η δημοσιονομική προσαρμογή απαιτεί χρόνο. Η ιστορία έχει αποδείξει ότι οι χώρες που το χρέος τους φτάνει το 100% του ΑΕΠ χρειάζονται 15 χρόνια για να το μειώσουν κατά 10 μόλις μονάδες. Αυτό οφείλεται σε διάφορους λόγους: 

Πρώτον, ένα χρέος που ξεπερνά το 90% του ΑΕΠ «κλέβει» μία μονάδα ανάπτυξης από την οικονομία, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η οικονομική ανάκαμψη. 

Δεύτερον, η μείωση του χρέους προϋποθέτει ένα πρωτογενές πλεόνασμα που για να επιτευχθεί χρειάζεται έναν συνδυασμό μέτρων (αύξηση φόρων, μείωση δαπανών, αύξηση των εξαγωγών), τα οποία με τη σειρά τους δεν φέρνουν άμεσα αποτελέσματα.  

Με άλλα λόγια, οποιαδήποτε προσπάθεια να μειωθεί το έλλειμμα πάνω από μία μονάδα τον χρόνο δεν είναι βιώσιμη.

Αυτό που μας λέει το ΔΝΤ - γράφει ο Τορεμπλάνκα - είναι ότι οι χώρες που ξεπερνούν ένα συγκεκριμένο κατώφλι του χρέους πέφτουν σε μια παγίδα από την οποία δεν είναι εύκολο να βγουν αν δεν υπάρχουν εξωτερικά στηρίγματα όπως χαμηλά επιτόκια και εξωτερική ζήτηση. Οταν απουσιάζουν αυτά τα στηρίγματα, οι μεταρρυθμίσεις δεν μπορούν να αποδώσουν. Για να το πούμε αλλιώς, σκάβοντας δεν βγαίνεις απ' την τρύπα. 

Και τότε γιατί ο κ. Τόμσεν μας πιέζει να σκάβουμε όλο και πιο βαθιά;

Υπάρχουν αρκετές πιθανές απαντήσεις. 

Ισως να υπάρχει ΔΝΤ εσωτερικού και ΔΝΤ εξωτερικού. 

Ισως ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ στην τρόικα να θέλει κατά βάθος να σκάψουμε τον τάφο μας. 

Ισως πάλι - το πιθανότερο - να πιστεύει ότι δεν σκάβουμε πραγματικά, μόνο προσποιούμαστε, ή εν πάση περιπτώσει αρχίσαμε να σκάβουμε μόνο τελευταία.  Γιατί αν είναι αλήθεια ότι οι μεταρρυθμίσεις χρειάζονται στηρίγματα, εξίσου αλήθεια είναι ότι όταν δεν υπάρχουν καθόλου μεταρρυθμίσεις δεν χρειάζονται και τα στηρίγματα. 

Οι στόχοι που μας θέτουν είναι ανέφικτοι. Για να το αποδείξουμε, όμως, δεν φτάνουν οι κραυγές.