ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Η κατεπέιγουσα ανάγκη θέσπισης κανόνων στην χρηματοπιστωτική βιομηχανία

Tου Nicolas Baverez / Le monde 

Πέντε χρόνια μετά την εκδήλωση της κρίσης των subprime (9 Αυγούστου 2007) και τέσσερα χρόνια μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers (15 Σεπτεμβρίου 2008), η χρηματοπιστωτική βιομηχανία εξακολουθεί να μην έχει τους θεσμούς και τους κανόνες που θα μπορούσαν να περιορίσουν τους κινδύνους που δημιουργούνται. 

Είναι αρκετό να δει κανείς τα σκάνδαλα που έχουν αποκαλυφθεί τους τρεις τελευταίους μήνες. Η JP Morgan, που έχει πολύ καλή φήμη στο ζήτημα του ελέγχου των κινδύνων, έχασε πολλά δισεκατομμύρια στις αγορές παραγώγων. Η Barclays και άλλες τράπεζες κατηγορήθηκαν για χειραγώγηση του Libor και του Euribor. Η HSBC κατηγορήθηκε για ξέπλυμα χρήματος προς όφελος εγκληματικών ή τρομοκρατικών οργανώσεων. Η Knight Capital κόντεψε να χρεοκοπήσει ύστερα από ζημιά 440 εκατ. δολαρίων που οφείλεται στο λάθος ενός λογισμικού.

Η ανικανότητα ρύθμισης του χρηματοπιστωτικού συστήματος διατηρεί μια δομική αστάθεια που εμποδίζει οποιαδήποτε αξιόπιστη διέξοδο από την κρίση: οι τράπεζες παίζουν ρόλο-κλειδί στη δημιουργία χρήματος, στη χρηματοδότηση των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων και του παγκόσμιου εμπορίου, που αντιπροσωπεύει το 20% του παγκόσμιου ΑΕΠ έναντι 5,5% το 1950. Η αστάθεια αυτή τροφοδοτεί επίσης τους λαϊκισμούς που αποσταθεροποιούν τις δημοκρατίες.

Οι λόγοι της αποτυχίας είναι γνωστοί.:

Στο πνευματικό επίπεδο, είναι η δυσκολία εκτίμησης των συστημικών κινδύνων, τα διεθνή μεταδοτικά φαινόμενα, η σχέση ανάμεσα στα δημόσια χρέη και τους τραπεζικούς ισολογισμούς. 

Στο οικονομικό και χρηματοπιστωτικό επίπεδο, είναι η επανεθνικοποίηση των δανείων και ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα χρηματοπιστωτικά κέντρα, ιδιαίτερα τη Γουόλ Στριτ και το Σίτι. 

Στο νομικό επίπεδο, είναι η διαφορά των ελέγχων, ιδιαίτερα ανάμεσα στις ΗΠΑ με τους κανόνες Volcker και την Πράξη Dodd-Frank και τη Βρετανία με τις προτάσεις της έκθεσης Vickers. 

Στο πολιτικό επίπεδο, τέλος, είναι το κύμα του λαϊκισμού που εξαπολύεται εναντίον των δημοκρατιών και οδηγεί σε μια τυφλή χρηματοπιστωτική καταστολή.

Οι στόχοι που πρέπει να επιδιώξει το νέο σύστημα ελέγχου του χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι σαφείς: 

H εξασφάλιση της χρηματοδότησης της απασχόλησης και της ανάπτυξης, η εγγύηση των καταθέσεων, η βελτίωση της αντοχής των χρηματοοικονομικών θεσμών στους κραδασμούς και ο έλεγχος των κινδύνων και της χρηματοπιστωτικής αστάθειας. 

Σε παγκόσμια κλίμακα, πρέπει να οικοδομηθεί μια αρχιτεκτονική εποπτεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος γύρω από δύο πόλους: την ομάδα G20 και το δίκτυο των εξειδικευμένων θεσμών που αποτελείται από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες. 

Σε μικροοικονομική κλίμακα, οι προτεραιότητες πρέπει να είναι η προοδευτική ενίσχυση των πόρων των τραπεζών, ο περιορισμός του μεγέθους των χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων, ένας αποτελεσματικός ανταγωνισμός και η τροποποίηση προς το αυστηρότερο των αστικών και ποινικών ευθυνών των διοικητών. Παραλλήλως, ο έλεγχος δεν πρέπει να σταματά στις τράπεζες, αλλά να περιλαμβάνει όλα τα ιδρύματα που συμμετέχουν στην ενδιάμεση χρηματοδότηση και τον δανεισμό.