Του Νίκου Μελέτη
Τα χαράματα της 20ης Ιουλίου 1974 που έτυχε να είναι και τότε Σάββατο, ο πρώτος Αττίλας έβαλε την «μπότα» του στο νησί, αλλάζοντας την Ιστορία στην Ανατολική Μεσόγειο υπονομεύοντας στο διηνεκές την ομαλή συμβίωση των δυο κοινοτήτων στο νησί, αλλά και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και βάζοντας την ίδια την Τουρκία στην κατηγορία των χωρών που ελάχιστα υπολογίζουν την διεθνή νομιμότητα.
Αφορμή έδωσε το προδοτικό πραξικόπημα της Ελληνικής χούντας εναντίον της συνταγματικής κυβέρνησης της Κύπρου και του προέδρου Μακαρίου, καθώς έτσι η Τουρκία θεώρησε ότι μπορεί να αξιοποιήσει τα Εγγυητικά δικαιώματα της, προκειμένου να εισβάλει στο νησί και να επιβάλει έτσι ένα νέο καθεστώς, το οποίο εξελίχθηκε στην συνεχιζόμενη μέχρι και σήμερα κατοχή του βόρειου τμήματος του νησιού και μετατροπή της τουρκοκυπριακής κοινότητας σε υποτελή της Τουρκίας…
Αφορμή έδωσε το προδοτικό πραξικόπημα της Ελληνικής χούντας εναντίον της συνταγματικής κυβέρνησης της Κύπρου και του προέδρου Μακαρίου, καθώς έτσι η Τουρκία θεώρησε ότι μπορεί να αξιοποιήσει τα Εγγυητικά δικαιώματα της, προκειμένου να εισβάλει στο νησί και να επιβάλει έτσι ένα νέο καθεστώς, το οποίο εξελίχθηκε στην συνεχιζόμενη μέχρι και σήμερα κατοχή του βόρειου τμήματος του νησιού και μετατροπή της τουρκοκυπριακής κοινότητας σε υποτελή της Τουρκίας…
Ο ρόλος των Αμερικανών στην στήριξη της ελληνικής χούντας στην ανοχή και στην μεθόδευση της παρέμβασης του Ιωαννίδη εναντίον του Μακαρίου, γνωρίζοντας ποια θα ήταν η αντίδραση της Τουρκίας, η απάθεια των Αμερικανών να εμποδίσουν και την πρώτη και την δεύτερη εισβολή, σφράγισαν την Ιστορία της Κυπριακής Τραγωδίας και ακόμη και σήμερα 45 χρόνια μετά, αναζητούνται απαντήσεις.
Η έρευνα στα Αρχεία της CIA και του Στειτ Ντιπαρτμεντ όλο και φέρνει στο φως αρχεία και τηλεγραφήματα που αποκαλύπτουν τις ψηφίδες στην τραγωδία της Κύπρου. Και καθώς η Έρευνα ποτέ δεν σταματά, παρουσιάζουμε δυο έγγραφα:
Το πρώτο είναι το τηλεγράφημα του Αμερικανού πρεσβευτή στην Άγκυρα που καταγράφει τις συζητήσεις που είχε με τον πρωθυπουργό Ετσεβίτ και ενημερώνει για το περιεχόμενο τους την Ουάσιγκτον στις 17 Ιουλίου την προπαραμονή της εισβολής
Το δεύτερο είναι η καταγεγραμμένη συνάντηση του Υπουργού Εξωτερικών Χένρι Κίσινγκερ με τον Υπουργό Άμυνας Σλέσιτζερ την 19η Ιουλίου, όπου αποδεικνύεται ότι οι Αμερικανοί είχαν πλέον συμβιβασθεί με την ιδέα της προετοιμαζόμενης τουρκικής εισβολής και απλώς αναζητούσαν τρόπους διαχείρισης της επόμενης ημέρας αλλά και το εάν οι Αμερικανοί πολίτες θα απομακρυνθούν με …αυτοκίνητο ή ελικόπτερο από την Κύπρο…
Θα ακολουθήσουν και άλλα απόρρητα μέχρι πριν λίγο καιρό έγγραφα που ανοίγουν όλο και περισσότερες χαραμάδες στον τοίχο που υψώθηκε μετά την τουρκική εισβολή προκειμένου να αποκρυβούν ευθύνες και δόλια συμφέροντα που επέτρεψαν να συμβεί η Τραγωδία της Κύπρου.
–Τηλεγράφημα από την πρεσβεία της Τουρκίας στο Υπουργείο ΕξωτερικώνΆγκυρα, 17 Ιουλίου 1974, 1329Z.
Θέμα: Πραξικόπημα Κύπρου. Συνάντηση Πρέσβη-(Τούρκου) Πρωθυπουργού
Προς Υπουργό από Πρέσβη Ref State 154148.
Είχα 80λεπτη συνάντηση με πρωθυπουργό το μεσημέρι (τοπική ώρα) 17 Ιουλίου. Ο ασκών χρέη Υπουργού Εξωτερικών (συνήθως Υπουργός Άμυνας Isik και ο DCM Bergus ηταν επίσης παρόντες.
Αφού έθεσα τα σημεία που αναφέρονται στην παράγραφο 1 reftel ο πρωθυπουργός απάντησε:
1. η τρέχουσα αξιολόγηση της κατάστασης από την Τουρκική κυβέρνηση έχει ως εξής:
A. Το πραξικόπημα φαίνεται να πέτυχε. Ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν αναμφίβολα δυνάμεις του Μακάριου στο νησί, μάλλον κινούνται χαμηλά τώρα, ώστε να αποφύγουν τον κίνδυνο έκθεσης και καταστροφής αυτή τη στιγμή.
B. Το Πραξικόπημα σχεδιάστηκε πλήρως από την ελληνική κυβέρνηση.
C. Η Τουρκική κυβέρνηση δεν φοβάται κίνηση για de jure Ένωση στο άμεσο μέλλον. Αντίθετα, οι Τούρκοι πιστεύουν ότι η Αθήνα θα διατηρήσει τον μύθο του διαχωρισμού, καθώς αυτό θα επιτρέψει στην ελληνική κυβέρνηση να έχει δύο ψήφους στα ΗΕ, ενώ έχει το ένα πόδι στο στρατόπεδο του ΝΑΤΟ και ένα άλλο στον μη ευθυγραμμισμένο κόσμο.
D. Η Τουρκική κυβέρνηση δεν το αποδέχεται αυτό ως εσωτερικό Κυπριακό πρόβλημα. Αντίθετα, πρόκειται για διεθνές ζήτημα που αφορά παραβίαση μιας συμφωνίας στην οποία η Τουρκία είναι συμβαλλόμενο μέρος και εγγυητής.
E. Η επιδείνωση της θέσης των Τούρκων στο νησί είναι αναπόφευκτη, αν το νέο καθεστώς παραμείνει στην εξουσία.
F. Η τρωτότητα των Τούρκων στο νησί αυξήθηκε σημαντικά λόγω έλλειψης ασφαλούς πρόσβασης στις θαλάσσιες ακτές.
G. Επομένως, η σημερινή κατάσταση είναι εντελώς απαράδεκτη για την Τουρκική κυβέρνηση. Εάν δεν δημιουργηθεί αποδεκτή κατάσταση, η Τουρκία θα πρέπει να παρέμβει άμεσα με τη στρατιωτική δύναμη στο νησί.
H. Εάν απαιτείται παρέμβαση, θα είναι “πιο αιματηρή” όσο περισσότερο αναβάλλεται. Επομένως η Τουρκική κυβέρνηση, δεν είναι προετοιμασμένη να καθυστερήσει την παρέμβαση πέρα από “λίγες ημέρες”.
I. Η κατάσταση έχει φέρει στην επιφάνεια την αυξανόμενη πεποίθηση της Τουρκικής κυβέρνησης ότι η συνεργασία των Ελλήνων και Τούρκων στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ πρέπει να τερματιστεί (βλέπε septel).
J. Η Τουρκική κυβέρνηση επιδιώκει να συνεργαστεί στενά με τους Βρετανούς ως “συν-Εγγυητές» σε αυτή την κατάσταση. (Λίγο μετά που με συμβούλευε ότι επεδίωκαν συνάντηση υψηλού επιπέδου με Βρετανούς, παραδόθηκε μήνυμα στον πρωθυπουργό ότι η βρετανική κυβέρνηση είχε συμφωνήσει σε μια τέτοια συνάντηση αμέσως στο Λονδίνο. Ο πρωθυπουργός μου διάβασε το μήνυμα και ανέφερε ότι αυτός και ο Isik θα φύγουν αμέσως για το Ηνωμένο Βασίλειο. Θα φτάσει εκεί απόψε. Αναμενόταν η επίσκεψη για να διαρκέσει την ήμερα ή κάτι τέτοιο.)
K. Με σεβασμό στη Σοβιετική στάση, ο πρωθυπουργός είπε ότι οι Ρώσοι ήταν ανήσυχοι για την κατάσταση, και δεν το κρατούν μυστικό. Είδε ιδιαίτερη σημασία στην επίσημη δήλωση του TASS ότι οι εξελίξεις στην Κύπρο απείλησαν την ύφεση. Ο Σοβιετικός πρεσβευτής επανέλαβε αυτή τη δήλωση σε συνάντηση με τον Πρόεδρο Κορουτουρκ χθες βράδυ. Είπα ότι είχαμε ακούσει για τη Σοβιετική προσφορά να βάλει στρατεύματα στο νησί και αυτό ήταν ένα πράγμα που σίγουρα δεν χρειαζόταν.
2 Στόχοι της τουρκικής Κυβέρνησης:
A. Ο πρωθυπουργός είπε ότι ο βασικός στόχος της Τουρκικής κυβέρνησης είναι η αποκατάσταση της συνταγματικής κυβέρνησης της Κύπρου. Με αυτό, εννοεί επιστροφή του Μακάριου στην θέση του επικεφαλής της κυβέρνησής, ή αν αυτό δεν είναι εφικτό, ότι ο διάδοχος του Μακάριου πρέπει να αναδυθεί μέσω των από πριν καθιερωμένων συνταγματικών διαδικασιών.
B. Οι Έλληνες αξιωματικοί της Εθνικής Φρουράς της Κύπρου πρέπει να εγκαταλείψουν το νησί.
C. Ένας ασφαλής διάδρομος προς τη θάλασσα πρέπει να προβλεφθεί για την τουρκική κοινότητα.
3. Ρώτησα τον πρωθυπουργό αν αυτός και οι Βρετανοί πρέπει να καταλήξουν σε συμφωνία για τους προαναφερθέντες στόχους κατά τη διάρκεια των συναντήσεων του Λονδίνου, και πώς ανέμενε από αυτούς να το χειριστούν. Ο πρωθυπουργός είπε “θα δούμε. Έχουν βάσεις εκεί. Αν δεν τις χρησιμοποιήσουν τώρα, γιατί υπάρχουν; Θα δούμε τι σκέφτονται οι Βρετανοί. Θα εξερευνήσουμε όλες τις ειρηνικές λύσεις πριν εξετάσουμε άλλες (λύσεις). “
4. στο τέλος της συνομιλίας πρωθυπουργός συνόψισε την κατάσταση ως εξής:
A. Το νέο καθεστώς για την Κύπρο είναι εντελώς απαράδεκτο για την Τουρκική κυβέρνηση. Η τουρκική κυβέρνηση ελπίζει ότι το status quo ante μπορεί να αποκατασταθεί χωρίς τουρκική στρατιωτική παρέμβαση. Αν αυτό δεν γίνει, η τουρκική κυβέρνηση έχει προετοιμασθεί να διεξάγει στρατιωτική παρέμβαση. Πιστεύει ότι αυτή θα είναι καλύτερο να γίνει μέσα σε λίγες ημέρες αντί να περιμένει εβδομάδες ή μήνες.
B. Εάν το νέο καθεστώς διατηρήσει τον έλεγχο του νησιού, η τουρκική κυβέρνηση θα μπορούσε να είναι πρόθυμη να συγκρατήσει τη στρατιωτική παρέμβαση αν εγγυηθούν ένα διάδρομο προς τη θάλασσα στους Τούρκους κατοίκους της νήσου. Αυτό, σε συνδυασμό με τη σαφή τουρκική στρατιωτική υπεροχή στην περιοχή, θα έδινε στην τουρκική κυβέρνηση την διαβεβαίωση ότι θα μπορούσε να διασώσει τον τουρκικό πληθυσμό αν αυτό ήταν απαραίτητο.
5. Ο πρωθυπουργός επιθυμεί να μείνει σε στενή επαφή με την αμερικανική κυβέρνηση και θα ήταν πολύ ευγνώμων να έχει τα σχόλια του υπουργού Κίσινγκερ σχετικά με τα προαναφερθέντα. Εξέφρασε την ελπίδα ότι αυτά θα μπορούσαν να του δοθούν ενώ θα ήταν ακόμα στο Λονδίνο.
Αντίγραφο της τηλεφωνικής συνομιλίας μεταξύ του Υπουργού Εξωτερικών Κίσινγκερ και του Υπουργού Αμύνης, Σλέσιτζερ
19 Ιουλίου, 1974, 8:15 μ.μ.
Κ: Γεια σας. Jim.
Σ: Ναι, Χένρυ.
Κ: ήθελα απλά να σε ενημερώσω. Ξέρεις την κατάσταση και θέλω να ξέρεις τι σκέφτομαι και να δω αν είμαστε στο βήμα. Η άποψή μου είναι ότι — γνωρίζεις τις μεθόδους που οι Τούρκοι μας ζήτησαν να μεταβιβάσω στους Έλληνες σχετικά με το να μην πυροβολούν.
Ε: Σωστά. Προσγειώνονται.
Κ: Προσγειώνονται και έχουν εντολές να μην ανοίξουν πυρ προς τους Έλληνες αν οι Έλληνες δεν ανοίξουν πυρ. Έτσι θα περάσουμε αυτό το μήνυμα και θα πούμε στους Έλληνες ότι πιστεύουμε ότι η καλύτερη λύση τώρα είναι να κάνουμε μια διαπραγμάτευση όσο το δυνατόν γρηγορότερα αναζητώντας την επιστροφή στη συνταγματική κυβέρνηση. Και ότι προτείνουμε την λύση Κληρίδη υπό αυτές τις συνθήκες. Αυτό σημαίνει ότι έχουν ξεφορτωθεί τον Μακάριο και θα πρέπει να εγκαταλείψουν τον Σαμψών. Και θα στείλουμε τον Σίσκο πίσω από την Άγκυρα. Τώρα δεν νομίζουμε ότι αυτό θα «πετάξει» πραγματικά, αλλά τουλάχιστον είναι μια λεπτή κλωστή.
Σ: Η αίσθηση μου είναι ότι οι Τούρκοι σε αυτό το στάδιο δεν πρόκειται να συμβιβαστούν με τίποτα λιγότερο από ένα κομμάτι του νησιού.
Κ: Όχι, οι Τούρκοι έχουν δηλώσει ότι είναι πρόθυμοι να σταθεροποιήσουν τις δυνάμεις τους και ότι είναι πρόθυμοι να διατηρήσουν την υπάρχουσα δομή και θα δεχτούν οποιονδήποτε Πρόεδρο εκτός από τον Σαμψών.
Σ: Πολύ γενναιόδωρο εκ μέρους τους. Αυτό είναι καλό. Ok…
Κ: Αν οι Τούρκοι θέλουν ένα κομμάτι του νησιού τότε, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να εργαστούμε για τη διπλή Ένωση και να δώσουμε στους Έλληνες το άλλο μέρος του νησιού, οπότε η άποψή μου είναι ότι υπάρχουν τώρα δύο πιθανά αποτελέσματα. Είτε διπλή Ένωση ή ο Κληρίδης.
Σ: Εντελώς. Henry. Είχα ένα τηλεφώνημα από τον Ίνγκερσολλ πριν λίγο, που ήθελε να μετακινήσει τους Αμερικανούς στη βρετανική βάση.
Κ: Σου λέω. My bloody outfit. Όταν έχουν κρίση, το πρώτο πράγμα που μπορούν να σκεφτούν είναι κάτι ασήμαντο. Τι νομίζεις. Δεν είμαι αντίθετος, απλά εύχομαι να έκαναν τα πρώτα πράγματα, πρώτα.
S: Λοιπόν, η αίσθηση μου σε αυτό είναι ότι μπορούμε να περιμένουμε και να δούμε τι συνθήκες δημιουργούνται.
Κ: αυτή είναι η αίσθηση μου..
S: και δείχνει μια κάποια νευρικότητα από την πλευρά της κυβέρνησης των ΗΠΑ.
Κ: Συμφωνώ απόλυτα.
S: αν υπάρχει μια διακριτική απόσυρση με το αυτοκίνητο, αλλά η υπόδειξη -η δήλωση που πήρα- ήταν ότι έπρεπε να κινηθούμε σε ελικόπτερα και να αρχίσουμε να απομακρύνουμε τους Αμερικανούς.
Κ: Λοιπόν, για να σου πω το υπέροχο σύστημα αναφοράς που έχω μου είπαν ότι είχες προσφέρει ελικόπτερα. Και είχα την εντύπωση ότι εσύ ήσουν το δραστήριο μέρος.
Σ: Oh hell, αυτό το άκουσα πριν 15 λεπτά.
Κ: Εντάξει, θα το τακτοποιήσω. Αν με πείσουν ότι το χρειαζόμαστε, υποθέτω ότι μπορούμε να σας απευθύνουμε έκκληση.
Σ: Σίγουρα, σίγουρα.
Κ: αλλά συμφωνώ μαζί σας ότι πρέπει να παίξουμε αυτό το επεισόδιο ψύχραιμα. Σ: Μπορούμε να κινηθούμε με αυτοκίνητο.
Κ: Αυτό είναι και το δυνατό μου αίσθημα. Αν πάμε με ελικόπτερα, κανείς δεν θα μάθει ποτέ τι ειναι εκει μέσα και για ποιόν λόγο.
Σ: Σωστά. Και όπως είναι άθλιες οι συνθήκες, εξακολουθούμε να θέλουμε να κρατήσουμε χαμηλό προφίλ.
Κ: έτσι θα εργαστούμε είτε για τη διπλή Ένωση είτε για τον Κληρίδη, και όποιο από τα δυο βγει.
Σ: Εντάξει, αντίο.
Κ: Αντίο
Κ: Λοιπόν, για να σου πω το υπέροχο σύστημα αναφοράς που έχω μου είπαν ότι είχες προσφέρει ελικόπτερα. Και είχα την εντύπωση ότι εσύ ήσουν το δραστήριο μέρος.
Σ: Oh hell, αυτό το άκουσα πριν 15 λεπτά.
Κ: Εντάξει, θα το τακτοποιήσω. Αν με πείσουν ότι το χρειαζόμαστε, υποθέτω ότι μπορούμε να σας απευθύνουμε έκκληση.
Σ: Σίγουρα, σίγουρα.
Κ: αλλά συμφωνώ μαζί σας ότι πρέπει να παίξουμε αυτό το επεισόδιο ψύχραιμα. Σ: Μπορούμε να κινηθούμε με αυτοκίνητο.
Κ: Αυτό είναι και το δυνατό μου αίσθημα. Αν πάμε με ελικόπτερα, κανείς δεν θα μάθει ποτέ τι ειναι εκει μέσα και για ποιόν λόγο.
Σ: Σωστά. Και όπως είναι άθλιες οι συνθήκες, εξακολουθούμε να θέλουμε να κρατήσουμε χαμηλό προφίλ.
Κ: έτσι θα εργαστούμε είτε για τη διπλή Ένωση είτε για τον Κληρίδη, και όποιο από τα δυο βγει.
Σ: Εντάξει, αντίο.
Κ: Αντίο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου