Γράφει ο Δρ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΦΙΛΗΣ
Διευθυντής Ερευνών Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.
Η κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους περιπλέκει την ήδη τεταμένη
κατάσταση στη Συρία.
Είναι προφανές ότι η Αγκυρα αναζητούσε μία αφορμή
για να περιορίσει τα όρια της ρωσικής υπερκινητικότητας στην περιοχή.
Η προσχηματική επίκληση της παραβίασης του τουρκικού εναέριου χώρου
ήταν αποτέλεσμα μιας σειράς γεγονότων, χάρις στα οποία η υπερφιλόδοξη
ατζέντα της Τουρκία πελαγοδρομεί. Πιο συγκεκριμένα:
1.
Οι αεροπορικές επιδρομές της Ρωσίας αναζωογονούν το ασαντικό καθεστώς,
στρεφόμενες όχι μόνο εναντίον του ISIS αλλά και αντιπολιτευόμενων
δυνάμεων, μέρος των οποίων συνδιαλέγεται με την Τουρκία.
2. Ο οδικός χάρτης της Βιέννης, ο οποίος θα οδηγήσει
σε εκλογές εντός 18μήνου, εκτός από μακρόσυρτη και αβέβαιη ως προς το
αποτέλεσμα διαδικασία, προσφέρει στο καθεστώς χρόνο μερικής ανασύνταξης.
3. Οι τρομοκρατικές ενέργειες στο Παρίσι,
συνδυαστικά με το «πάτημα» που εσχάτως απέκτησε η Ρωσία στη Συρία,
οδηγούν σε υποχρεωτική συνεννόηση με τον Πούτιν, με τον Ερντογάν να
βρίσκεται εν πολλοίς ακόμη στο περιθώριο των διεργασιών.
4. Τα πλήγματα στο ISIS αποδυναμώνουν έναν σχετικό
σύμμαχο της Αγκυρας στην απόπειρα αδρανοποίησης των Κούρδων της Συρίας,
που αντιθέτως αναβαθμίζονται.
5. Η προσήλωση της Τουρκίας στη νατοϊκή της
ταυτότητα αμφισβητήθηκε έντονα το τελευταίο διάστημα (πέραν της
αποτυχημένης απόπειρας ηγεμόνευσης στην ευρύτερη περιοχή και της
ιδιάζουσας σχέσης με το ISIS).
Με την κατάρριψη του ρωσικού SU-24 η
Αγκυρα «επιστρέφει στο μαντρί», επενδύοντας στην αμφισημία της
Ουάσιγκτον μεταξύ δυσπιστίας και διάθεσης μερικής αποκατάστασης με τη
Μόσχα, καθώς και στα αντιρωσικά αντανακλαστικά, κυρίως των
Ανατολικοευρωπαίων. Ρισκάρει βέβαια, μάλλον συνειδητά, την πρόκληση
τεχνητής σύγχυσης στις σχέσεις με τη Ρωσία, διεμβολίζοντας το υπό
διαμόρφωση μέτωπο. Τι θα συμβεί, όμως, αν η τελευταία κινηθεί υπερβατικά
και αντιστρέψει το δίλημμα προς τους Δυτικούς, εφόσον η τζιχαντιστική
απειλή παραμένει ισχυρή;
Ως προς τις συνέπειες, αυτές θα γίνουν σε πρώτη φάση αισθητές σε δύο
επίπεδα:
Στις διαβουλεύσεις για τη διευθέτηση του Συριακού που βάσει
χρονοδιαγράμματος πρέπει να εκκινήσουν στις αρχές του έτους, όπου η
Μόσχα θα εγείρει σοβαρές αμφιβολίες για τη συμμετοχή ομάδων των
αντικαθεστωτικών. Παράλληλα, η «επιθετική» ενέργεια εκ μέρους της
Αγκυρας και η εμπλοκή των Τουρκομάνων θα εμβαθύνουν τη ρωσική παρουσία,
στοχοποιώντας στοιχεία πέραν του ISIS. Αλλωστε, η συγκεχυμένη κατάσταση
και οι περιστασιακές συμμαχίες μεταξύ των πολιτοφυλακών προσφέρουν
άλλοθι επιθέσεων εναντίον σχεδόν οποιουδήποτε στόχου.
Κάτι τέτοιο θα διατηρήσει, αν δεν εντείνει, τις εντάσεις επί του
πεδίου των μαχών αλλά και στον εναέριο χώρο, όπου ήδη επιχειρούν αρκετά
μαχητικά χωρίς ιδιαίτερο συντονισμό (διατηρώντας τον βαθμό
επικινδυνότητας και πρόκλησης νέου ατυχήματος), με την Τουρκία να
επαναφέρει το πάγιο αίτημα για την αναγκαιότητα δημιουργίας ζώνης
ασφάλειας ώστε να επιχειρεί ελεύθερα κατά των Κούρδων της Συρίας, να
ενισχύει τα δικά της περιορισμένα ερείσματα στους κόλπους της
αντιπολίτευσης και να «ελέγχει» το ISIS.
Οι ρωσοτουρκικές σχέσεις δεν πρόκειται να παραμείνουν αλώβητες και τα
αντίποινα θα ποικίλλουν, πλην της απευθείας στρατιωτικής αντιπαράθεσης.
Παρά την αναβίωση του παραδοσιακού ανταγωνισμού, ο οποίος κρυβόταν καλά
από την πολυδιάστατη συνεργασία των δύο πλευρών και τη διαπροσωπική
σχέση Πούτιν - Ερντογάν (καίριο το πλήγμα εάν αυτές δεν αποκατασταθούν),
τα πολλά και ανοιχτά μέτωπα εκατέρωθεν και οι κλονισμένες οικονομίες
δεν επιτρέπουν πειραματισμούς.
Η σύγκρουση διά αντιπροσώπων –proxy war–
είναι πιθανή, εντούτοις, το σενάριο διακοπής της υφιστάμενης ενεργειακής
τροφοδοσίας απομακρύνεται.
Παραμένει άγνωστο εάν η εν λόγω κίνηση
ενδείκνυται για την επαναφορά της Αγκυρας στη συριακή εξίσωση, προσπαθεί
να προσδιορίσει τα πεδία δράσης ή εξυπηρετεί βαθύτερες σκοπιμότητες εν
γνώσει τρίτων δυνάμεων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου