ΠΑΙΔΕΙΑ στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Πώς ξεκίνησε η επέλαση της παρακμής

Toυ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΛΙΑΚΟΥ

«Κύριοι συνάδελφοι, επειδή η ώρα είναι προχωρημένη δεν θα επεκταθώ σ ένα θέμα, το οποίο αναμφισβήτητα κάτω από άλλες συνθήκες και με άλλο σκηνικό θα χρειαζόταν εκτεταμένη και πανηγυρική αντιμετώπιση. [...] Το μονοτονικό σύστημα είναι ένας τρόπος δραστικής απλοποίησης στο θέμα των τόνων και των πνευμάτων. Η ανάγκη για την καθιέρωση του μονοτονικού προέκυψε πρωταρχικά από τη διαπίστωση ότι τα πνεύματα και οι τόνοι, χωρίς να εξυπηρετούν κάποια πραγματική γλωσσική απαίτηση, γίνονται αιτία καταταλαιπώρησης όσων γράφουν την ελληνική, ιδιαίτερα των μαθητών, και τροχοπέδη στις προσπάθειές τους για κατάκτηση της γλώσσας και για ουσιαστική μόρφωση. [...]

Η ουσία της μεταρρύθμισης πράγματι βρίσκεται στο γεγονός ότι, ύστερα από 2.000 χρόνια, με μια εξαίρεση παλαιότερα, της εποχής του Ελευθερίου Βενιζέλου, σε σχέση με τη δασεία, δεν έχει αποτολμηθεί μια τόσο δραστική μεταβολή και τονική απλοποίηση εις τα δεδομένα του τονισμού».

Ελευθέριος Βερυβάκης, υπ. Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, από την αγόρευσή του στο Κοινοβούλιο το βράδυ της 11ης Ιανουαρίου 1982, πρακτικά της Βουλής, σελ. 466-469.

 Ευφυείς, σκεπτόμενους ανθρώπους, με πολιτισμικό βάθος, αυτογνωσία και ιστορική μνήμη, δεν μπορείς να τους εξαπατήσεις εύκολα. Προτού έλθουν στην πατρίδα μας τα πεζοπόρα τμήματα των κατοχικών δυνάμεων των δανειστών μας για να υψώσουν τις σημαίες τους στα υπουργεία, είχε προηγηθεί ο σκληρός βομβαρδισμός των Ελλήνων από τα μαχητικά σμήνη των «προοδευτικών» που ήθελαν να «μαλακώσουν» την αντίσταση στο ισχυρότερο σημείο της: την Ιστορία.  

Το κόψιμο του ομφάλιου λώρου με τη γλώσσα, το υπέρτατο λογισμικό του έθνους και ζωοδότρα πηγή του Ελληνισμού, ήταν η πιο παράτολμη επιχείρηση των συνεργατών του εχθρού. Προτού μας κόψουν το κεφάλι, έπρεπε να μας αποτμήσουν τον Λόγο. 

Ετσι ξεκίνησαν όλα. Η μεγάλη κατηφόρα στον Αδη άρχισε με μια τροπολογία που κατατέθηκε όπως μπάζουν οι διαρρήκτες τα κλοπιμαία στο λημέρι τους: στα βιαστικά και μετά τα μεσάνυχτα. Ο τότε υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Ελευθέριος Βερυβάκης (απεβίωσε φέτος τον Αύγουστο) επαιρόταν ότι η πρώτη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ κατάφερε κάτι που επί δύο χιλιετίες φάνταζε ακατόρθωτο. «Δραστική μεταβολή», «τονική απλοποίηση» ονομάστηκαν από το πασοκικό καθεστώς τύπου Οργουελ οι επεμβάσεις λοβοτομής που υπέστησαν οι Ελληνες από το μεταπολιτευτικό συνδικάτο της «προόδου».

Η κομμουνιστική Αριστερά συνυπέγραψε πρόθυμα τη ρίψη στον κάλαθο των απορριμάτων μιας δισχιλιετούς γλωσσικής ιστορίας. Η Μαρία Δαμανάκη, μιλώντας για λογαριασμό του ΚΚΕ, όπως διαβάζουμε στα πρακτικά της συνεδρίασης Βουλής (σελ. 458) εκείνης της δραματικής νύχτας, τόνισε: «Κύριε πρόεδρε, από το 1976, όταν πρώτη φορά κατά τη συζήτηση του νόμου 309 είχε μπει για συζήτηση το πρόβλημα, το κόμμα μας είχε ταχθεί υπέρ της απλούστευσης του τονικού μας συστήματος και της καθιέρωσης, δηλαδή, του μονοτονικού συστήματος. Αυτή ήταν η θέση που είχαμε επαναλάβει επανειλημμένα, όποτε είχε έλθει για συζήτηση αυτό το θέμα. Συμφωνούμε λοιπόν και σήμερα με την τροπολογία που εισάγει ο κύριος υπουργός και καθιερώνει το μονοτονικό σύστημα». Πέρα από τα αξιοθρήνητα ελληνικά της κ. Δαμανάκη («είχαμε επαναλάβει επανειλημμένα»), μεγάλη σημασία έχει η κομματική θέση που εκφράζει. Συμφωνεί με την «απλοποίηση» της γλώσσας, η οποία αντιμετωπίζεται ως «πρόβλημα». Δεν θα μπορούσε κάποιος να περιμένει διαφορετική αντιμετώπιση του κρίσιμου ζητήματος από τους οπαδούς ενός καθεστώτος που εφηύρε το ρετούς στις φωτογραφίες, ώστε ο κομματικός μηχανισμός προπαγάνδας να μπορεί να... σβήνει όσους είχαν απαθανατιστεί δίπλα στον Στάλιν, αλλά είχαν πέσει σε δυσμένεια και είχαν εκτελεστεί από τους δολοφόνους των σοβιετικών μυστικών υπηρεσιών.

Η απόσταση των 30 ετών που μας χωρίζει από την έφοδο της επιχειρησιακής ομάδας του Ανδρέα Παπανδρέου στα ενδότερα της χώρας μάς βοηθά να δούμε τη συνολική εικόνα. Προτού οι συνάδελφοι του Μένιου Κουτσόγιωργα και του Ακη Τσοχατζόπουλου απλώσουν τα χέρια τους στα δημόσια ταμεία, έκαναν κάτι απρόσμενο: διέλυσαν τη βιβλιοθήκη της ελληνικής εστίας! Συνήθως οι άνθρωποι του συγκεκριμένου φυράματος δεν ενδιαφέρονται για τις βιβλιοθήκες αλλά μόνο για τα χρηματοκιβώτια. Ωστόσο, η επιλογή να... απενεργοποιήσουν τον πνευματικό μας συναγερμό δείχνει πόσο καλά σχεδιασμένο ήταν το πλάνο της διάλυσης του τόπου.  

Αν το γλωσσικό αισθητήριο και η παιδεία δεν είχαν υπονομευτεί σφοδρά και συστηματικά από την πρώτη κιόλας ημέρα, ελάχιστοι συμπολίτες μας θα καταδέχονταν να τραφούν με τα σκουπίδια του πρασινοφρουρισμού (βιντεοκωμωδία και μπουζουκοκαψούρα της δεκαετίας του ?80), με το λάιφ στάιλ της δεκαετίας του ?90 και τον «εκσυγχρονιστικό» ανθελληνισμό της σημιτικής λαίλαπας. Ούτε θα βρισκόταν ικανός αριθμός πολιτών για να ψηφίζει με... γονιδιακά κριτήρια την εποχή των διαστημικών ταξιδιών και να στέλνει στο Μέγαρο Μαξίμου δυσλεκτικές προσωπικότητες, εγνωσμένης ακαταλληλότητας.

Τέλος, από τη μνημειώδη συζήτηση στη Βουλή, αξίζει να σημειωθεί η απόπειρα του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, εκπροσώπου τότε της Νέας Δημοκρατίας, να προκαλέσει αναβολή της σχετικής συζήτησης. Κι αυτό του πιστώνεται - παρόλο που δεν ευοδώθηκε ο στόχος του.