ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ
Του Λυκουργου Λιαροπουλου
Ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Είναι ένα πολύ ενοχλητικό ερώτημα στο οποίο δεν έχω απάντηση ακόμη, αλλά ψάχνω. Γιατί στην Ελλάδα, τα τελευταία 50 χρόνια, μας βασανίζουν ένας αριστερός μύθος και μία δεξιά πραγματικότητα, με εκφραστές τους ίδιους ανθρώπους;
Μία σχιζοφρενική πλειοψηφία που δηλώνει εναλλακτικά αριστερή και πράττει δεξιά ή το αντίστροφο, που είναι, ταυτόχρονα, η ωφελημένη της πράσινης και γαλάζιας κρατικιστικής λαίλαπας, της κλεπτοκρατίας, της φοροδιαφυγής και της παραοικονομίας;
Πώς γίνεται μία ολόκληρη χώρα να λατρεύει την αγελάδα του «συλλογικού» Δημοσίου και ταυτόχρονα το Μαμμωνά, δηλαδή τη φοροδιαφυγή, την παραοικονομία και την αποθέωση του ατομισμού;
Ο Ελληνας στην Οθωμανική του ιστορία, τόσο στην Ελλάδα όσο και κυρίως στις άλλες βαλκανικές και παραδουνάβιες χώρες, επιβίωσε και συχνά μεγαλούργησε ως έμπορος, επιχειρηματίας, αλλά και στις τέχνες και στα γράμματα. Η έφεση στην επιχειρηματικότητα φαίνεται ότι συνεχίσθηκε στα λίγα ταραγμένα χρόνια της ιστορίας του νέου ελληνικού κράτους και ιδίως στους μετανάστες μας. Η κακοδαιμονία της πολιτικής διαμάχης, η εξάρτηση από τον «ξένο παράγοντα» και οι αλλεπάλληλες πτωχεύσεις, εθνικές περιπέτειες και καταστροφές συνυπήρξαν με την έφεση στη δημιουργία πλούτου. Η Ελλάδα πριν από τον Εμφύλιο σίγουρα δεν ήταν η χώρα όπου το κέρδος ήταν «βρώμικη» λέξη. Ο Ζορμπάς ήθελε και να κερδίσει με την… κατασκευή που ήταν το όνειρό του. Οι συγγραφείς και οι ποιητές μας δεν ομφαλοσκοπούσαν στην ανάλυση της χίμαιρας, του σοσιαλισμού στις χίλιες και μία εκδοχές του.
Τι έγινε, αλήθεια, μετά τον Εμφύλιο; Πώς αυτή η χώρα παραμορφώθηκε, θα έλεγε κανείς, πώς έχασε την ψυχή της;
Διακρίνω δύο καταστρεπτικές περιόδους:
Τη 10ετία του 1950 και την εικοσαετία 1980-2000.
Στην πρώτη καταστράφηκε το «δεξιό μέρος της καρδιάς μας». Μαυραγορίτες, δοσίλογοι της Κατοχής, παλατιανοί κολαούζοι, λαμόγια του Σχεδίου Μάρσαλ, κατακάθια της κοινωνίας έδωσαν στην έννοια της δημιουργίας, στη συσσώρευση πλούτου, στην περιουσία, στην κοινωνική άνοδο το κακό όνομα. Κανείς σοβαρός άνθρωπος δεν «ζήλευε» τον πλούσιο της εποχής. Κανείς δεν πίστευε ότι επάξια πήρε κάποιος μία θέση στην εποχή του πιστοποιητικού κοινωνικών φρονημάτων. Ο πλούτος, η κοινωνική άνοδος, οι μέχρι τότε στυλοβάτες της Δεξιάς, έπαψαν να είναι «καθαρές αξίες».
Η οικονομική άνοδος της δεκαετίας του 1960 χάθηκε στο πολιτικό παιγνίδι και η Χούντα ανέλαβε να αποτελειώσει την καταστροφή. Το οικονομικό και κοινωνικό υπόδειγμα της 10ετίας του 1950 ολοκληρώθηκε. Ο,τι άξιζε στην Ελλάδα έφυγε έξω ή λούφαξε εξαντλημένο. Μία Χούντα, 15 χρόνια έπειτα από έναν Εμφύλιο, πάει πολύ. Το 1974, μία εθνική καταστροφή συμπλήρωσε την εικόνα απαξίας της χώρας για τον εαυτό της. Τότε, ο Ελληνας πρέπει να ένιωθε τέτοια δυστυχία όπως και τώρα. Η Μεταπολίτευση ήταν το τίναγμα του ελατηρίου. Πήρε πολιτική έκφραση το 1981, όταν ήρθαν τα πάνω κάτω. «Στις 18 Σοσιαλισμός», ήταν το σύνθημα, παλλαϊκό όσο ποτέ. Και εν ριπή οφθαλμού, γεμίσαμε σοσιαλιστές, αντιστασιακούς, σαλταρισμένους με την εξουσία των κλαδικών.
Σε 20 χρόνια η κοινωνία άλλαξε. Αλλά, τι περίεργο! Μεταξύ 1980 και 2000 η Ελλάδα «πλούτισε», το life-style μπήκε στα σπίτια μας, αλλά μαζί και η… υποψία. Το 2000, το Χρηματιστήριο «έδειξε» πολλούς και τους υπόλοιπους τους «δείχνουν» τώρα τα δικαστήρια.
Η «ώρα της Αριστεράς» ήταν το ίδιο καταστροφική όσο η Δεξιά που «δεν ξεχνάμε». Για μισό αιώνα, από το 1950 μέχρι το 2000, η Ελλάδα δεν έκανε βήμα μπροστά, αλλά πολλά πίσω. Πάλι χρεοκοπημένη, χωρίς μοντέλο ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής, πάλι στα χέρια των «ξένων», πάλι έτοιμη να υποκύψει στην επόμενη μάστιγα.
Και τώρα; Μία ανάσα πριν από την καταστροφή για πολλούς, με ελπίδα σωτηρίας για άλλους τόσους, τι κάνουμε;
Μαύρο Σεπτέμβρη μας υπόσχονται οι πρώτοι, «φως στο τούνελ» αλλά και συνεχιζόμενη προσπάθεια οι άλλοι. Και εμείς, τι θέλουμε; Είναι θέμα Αριστεράς και Δεξιάς; Υπάρχει επιλογή;
Ας γυρίσουμε πίσω στην ιστορία μας, αλλά όχι στο 1950-2000. Αυτό να το ξεχάσουμε, να το ξορκίσουμε. Δεν είναι εκεί που βρίσκεται η σωτηρία μας. Ως Ελληνες το ’χουμε ξανακάνει, παλιότερα. Δημιουργία, σκέψη, επιστήμη, τέχνη, ο κόσμος όλος. Αυτό είναι το όνειρό μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου