Του ΠΑΣΧΟΥ ΜΑΝΔΡΑΒΕΛΗ
Το μεγαλύτερο γεγονός του 15ου αιώνα –πριν από την ανακάλυψη των «Δυτικών Ινδιών»– ήταν η πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Η συνταρακτική αυτή είδηση έκανε 45 ημέρες για να φτάσει στα αυτιά του ισχυρότερου άνδρα της Ευρώπης, τον Πάπα Νικόλαο Ε΄.
Από τότε η ταχύτητα διάχυσης των νέων βελτιώθηκε, αλλά –πάρα την τεχνολογική πρόοδο– οι διπλωματικές επικοινωνίες παρέμεναν εξαιρετικά αργές, ειδικά σε περιόδους κρίσεων. Αυτό αποδείχθηκε στις 13 ημέρες του 1962, τότε που ο πλανήτης έφτασε στο χείλος της καταστροφής.
Κατά την κρίση των πυραύλων στην Κούβα, γράφει ο δημοσιογράφος και ιστορικός του Ψυχρού Πολέμου Garrett M. Graff, η αμερικανική πρεσβεία στην Μόσχα χρειαζόταν 12 ώρες για να κωδικοποιήσει και να μεταφέρει τις προτάσεις του Σοβιετικού ηγέτη Νικίτα Χρουστσόφ στην Ουάσιγκτον (Wired 8.1.2020).
Το μεγαλύτερο γεγονός του 15ου αιώνα –πριν από την ανακάλυψη των «Δυτικών Ινδιών»– ήταν η πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Η συνταρακτική αυτή είδηση έκανε 45 ημέρες για να φτάσει στα αυτιά του ισχυρότερου άνδρα της Ευρώπης, τον Πάπα Νικόλαο Ε΄.
Από τότε η ταχύτητα διάχυσης των νέων βελτιώθηκε, αλλά –πάρα την τεχνολογική πρόοδο– οι διπλωματικές επικοινωνίες παρέμεναν εξαιρετικά αργές, ειδικά σε περιόδους κρίσεων. Αυτό αποδείχθηκε στις 13 ημέρες του 1962, τότε που ο πλανήτης έφτασε στο χείλος της καταστροφής.
Κατά την κρίση των πυραύλων στην Κούβα, γράφει ο δημοσιογράφος και ιστορικός του Ψυχρού Πολέμου Garrett M. Graff, η αμερικανική πρεσβεία στην Μόσχα χρειαζόταν 12 ώρες για να κωδικοποιήσει και να μεταφέρει τις προτάσεις του Σοβιετικού ηγέτη Νικίτα Χρουστσόφ στην Ουάσιγκτον (Wired 8.1.2020).
Από την απέναντι πλευρά τα πράγματα ήταν χειρότερα. Οπως έγραψε στα απομνημονεύματά του ο τότε Σοβιετικός πρέσβης Ανατόλι Ντομπρίνιν τα επείγοντα και μη διαβαθμισμένα μηνύματά του έφευγαν για τη Μόσχα με το... ποδήλατο για το γραφείο της τηλεγραφικής εταιρείας Western Union «κι όλοι στην πρεσβεία προσευχόμασταν ότι ο κλητήρας θα έφτανε στον προορισμό του χωρίς καθυστέρηση και δεν θα σταματούσε στον δρόμο να φλερτάρει κάποια κοπέλα». Γι’ αυτό και η τελική πρόταση του Χρουστσόφ, που εκτόνωσε την κρίση κυριολεκτικώς στο παρά ένα, έγινε με ομιλία του στον ραδιοφωνικό σταθμό της Μόσχας. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος να μεταφερθεί χωρίς καθυστέρηση το μήνυμα.
Μετά την κρίση τοποθετήθηκε το αποκαλούμενο «κόκκινο τηλέφωνο» μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας, το οποίο ήταν... τηλέτυπο. Φτιάχτηκε μια –τρόπος του λέγειν– «απευθείας γραμμή» τηλέγραφου μεταξύ αμερικανικού Πενταγώνου και Κρεμλίνου, η οποία όμως περνούσε από το Λονδίνο, πήγαινε στην Κοπεγχάγη, μετά στη Στοκχόλμη και στο Ελσίνκι, για να καταλήξει στη Μόσχα. Δεν ήταν ασφαλής γραμμή· όχι υπό την έννοια των υποκλοπών, αλλά τρεις φορές κόπηκε κατά λάθος. Μία φορά διότι ένας Φινλανδός αγρότης όργωνε το χωράφι του, την άλλη διότι ένας Δανός εργολάβος την σμπαράλιασε με μπουλντόζα και την τρίτη λόγω πυρκαγιάς στη Βαλτιμόρη.
Μετά την κρίση τοποθετήθηκε το αποκαλούμενο «κόκκινο τηλέφωνο» μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας, το οποίο ήταν... τηλέτυπο. Φτιάχτηκε μια –τρόπος του λέγειν– «απευθείας γραμμή» τηλέγραφου μεταξύ αμερικανικού Πενταγώνου και Κρεμλίνου, η οποία όμως περνούσε από το Λονδίνο, πήγαινε στην Κοπεγχάγη, μετά στη Στοκχόλμη και στο Ελσίνκι, για να καταλήξει στη Μόσχα. Δεν ήταν ασφαλής γραμμή· όχι υπό την έννοια των υποκλοπών, αλλά τρεις φορές κόπηκε κατά λάθος. Μία φορά διότι ένας Φινλανδός αγρότης όργωνε το χωράφι του, την άλλη διότι ένας Δανός εργολάβος την σμπαράλιασε με μπουλντόζα και την τρίτη λόγω πυρκαγιάς στη Βαλτιμόρη.
Παρ’ όλα αυτά, το «κόκκινο τηλέφωνο» ακόμη υπάρχει, αναβαθμισμένο πλέον δορυφορικώς και σε email. Φάνηκε πολύ χρήσιμο κατά τον «Πόλεμο των Εξι Ημερών», όταν ο πρόεδρος Λίντον Τζόνσον και ο Σοβιετικός πρωθυπουργός Αλεξέι Κοσίγκιν αντάλλαξαν 19 μηνύματα και αποφάσισαν να μην παρασυρθούν οι δύο υπερδυνάμεις σε τοπική διαμάχη.
Σε έναν διπολικό κόσμο μία «κόκκινη γραμμή» ήταν αρκετή.
Σε έναν διπολικό κόσμο μία «κόκκινη γραμμή» ήταν αρκετή.
Στον σημερινό, των σύνθετων προκλήσεων, η κρίση με το Ιράν απέδειξε...
τη χρησιμότητα του Τwitter ως διπλωματικού εργαλείου.
Στις 6.32 της περασμένης Τετάρτης ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Javad Zarif τιτίβισε ότι ιρανικοί πύραυλοι έπληξαν αμερικανικές βάσεις στο Ιράκ «ως αναλογική απάντηση (σ.σ.: στη δολοφονία του Κασέμ Σουλεϊμανί) και ως μέτρο αυτοάμυνας σύμφωνα με το άρθρο 51 της Χάρτας του ΟΗΕ». Συμπλήρωσε, δε, ότι «δεν επιθυμούμε την κλιμάκωση του πολέμου αλλά θα αμυνθούμε σε κάθε μορφή επίθεσης». Δώδεκα λεπτά αργότερα απάντησε ο @realDonaldTrump: «Μέχρι στιγμής όλα καλά. Εχουμε τον ισχυρότερο και καλύτερα εξοπλισμένο στρατό στον κόσμο».
Από την ανταλλαγή αυτών των tweets –διπλωματία σε κοινή θέα, την ονόμασαν κάποιοι αναλυτές– πολλοί ανακουφίστηκαν διότι από τα μηνύματα διεφάνη ότι ουδείς θέλει την κλιμάκωση της κρίσης.
Εξάλλου όπως «σκυλί που γαβγίζει...», έτσι και πρόεδρος που τιτιβίζει μάλλον δεν πάει σε πόλεμο.
Εκτονώνεται με 140 χαρακτήρες...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου