ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ και ΠΟΛΙΤΙΚΗ: O Mαύρος Χρυσός ως πολιτικό όπλο!

Του MOHAMAD BAZZI / REUTERS

Τον Αύγουστο του 1973 ο τότε πρόεδρος της Αιγύπτου, Ανουάρ Σαντάτ, επισκέφτηκε μυστικά την πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας και συνάντησε τον πρίγκιπα Φαϊζάλ. Ετοιμαζόταν για πόλεμο με το Ισραήλ και ήθελε να χρησιμοποιήσει η Σαουδική Αραβία το πιο ισχυρό όπλο της: το πετρέλαιο.
Ως τότε, ο Φαϊζάλ δεν ήθελε να χρησιμοποιήσουν οι αραβικές χώρες-μέλη του ΟΠΕΚ «το όπλο του πετρελαίου». 

Τον Οκτώβριο του 1973, όμως, ο αραβοϊσραηλινός πόλεμος είχε ξεσπάσει, οι αραβικές πετρελαιοπαραγωγοί χώρες αύξησαν τις τιμές, μείωσαν την παραγωγή και επέβαλαν εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου για να τιμωρήσουν τις ΗΠΑ που είχαν στηρίξει το Ισραήλ. Χωρίς τη Σαουδική Αραβία, το εμπάργκο δεν θα είχε αντέξει. 

Σήμερα η Σαουδική Αραβία χρησιμοποιεί και πάλι το «όπλο του πετρελαίου», αλλά αντί να εξωθεί ανοδικά τις τιμές και να μειώνει την παραγωγή, κάνει το αντίστροφο. Αντιμέτωπη με μια διολίσθηση των τιμών του πετρελαίου από τον Ιούνιο, το βασίλειο των Σαούδ αρνήθηκε να μειώσει την παραγωγή. Ηγήθηκε, αντιθέτως, της προσπάθειας να πεισθεί ο ΟΠΕΚ να μη μειώσει την παραγωγή στην τελευταία σύνοδο του καρτέλ στις 27 Νοεμβρίου. Δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς τις επιπτώσεις της πολιτικής των Σαούδ: το Brent έχει υποχωρήσει από τα 112 δολάρια το βαρέλι στα οποία βρισκόταν τον Ιούνιο σε περίπου 65 δολάρια προ ημερών. 

«Για ποιο λόγο θέλουν οι ΗΠΑ και ορισμένοι σύμμαχοί τους να οδηγήσουν σε χαμηλά επίπεδα το πετρέλαιο;» αναρωτήθηκε ρητορικά προ ημερών ο πρόεδρος της Βενεζουέλας, Νίκολας Μαδούρο. 

Και η απάντηση, που έδωσε μόνος του: «Για να πλήξουν τη Ρωσία».
Αυτό είναι εν μέρει αληθές, αλλά το παιχνίδι του Ριάντ είναι πιο περίπλοκο. Το βασίλειο έχει δύο στόχους: προσπαθεί να εξωθήσει έξω από την αγορά την αμερικανική βιομηχανία σχιστολιθικού πετρελαίου, που για να παραμείνει ανταγωνιστική έναντι της συμβατικής παραγωγής πρέπει το πετρέλαιο να έχει υψηλές τιμές. Παράλληλα, οι Σαούδ τιμωρούν τη Ρωσία και το Ιράν που στήριξαν τον Μπασάρ αλ Ασαντ στον εμφύλιο της Συρίας.
Ενώ η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ εξοπλίζουν πολλές από τις αντιπολιτευόμενες δυνάμεις, το Ιράν και σε μικρότερο βαθμό η Ρωσία παρέχουν όπλα και χρηματοδοτούν τον Ασαντ. 

Από την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003, τα παραδοσιακά κέντρα δυνάμεων στον αραβικό κόσμο, Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες του Κόλπου, έχουν ενοχληθεί από την αυξανόμενη επιρροή του Ιράν: τις πυρηνικές του φιλοδοξίες, την επιρροή του στην κυβέρνηση του Ιράκ, τη στήριξή του σε οργανώσεις όπως η Χεζμπολάχ και η Χαμάς και τη συμμαχία του με τη Συρία. Τώρα ο εμφύλιος στη Συρία έχει εξελιχθεί σε πλήρη πόλεμο αντιπροσώπων του Ιράν με τη Σαουδική Αραβία.
Η Ρωσία και το Ιράν εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη σταθερότητα των τιμών του πετρελαίου. Πολλοί οικονομολόγοι υπολογίζουν ότι για να καλύψει τις δημοσιονομικές της ανάγκες η Ρωσία, πρέπει η τιμή του πετρελαίου να κυμαίνεται στα 100 δολάρια το βαρέλι. 

Αντιμέτωπο, άλλωστε, με τις κυρώσεις της Δύσης και την οικονομική απομόνωση, το Ιράν χρειάζεται ακόμη υψηλότερες τιμές. Στις 30 Νοεμβρίου και ως αποτέλεσμα της απόφασης του ΟΠΕΚ να μην αυξήσει την παραγωγή, το νόμισμά του σημείωσε πτώση σχεδόν 6%.

 Το βασίλειο των Σαούδ εκτιμά πως μπορεί να προστατευθεί από τον αντίκτυπο της πτώσης των τιμών. Εχει πάντα τη δυνατότητα να αυξήσει την παραγωγή ή να επιστρατεύσει τμήμα από τα συναλλαγματικά του διαθέσιμα, ύψους 750 δισ. δολαρίων. Διακινδυνεύει, όμως, να δώσει το εναρκτήριο λάκτισμα για έναν πετρελαϊκό πόλεμο με τη Ρωσία και το Ιράν, έναν πόλεμο που θα κερδίσει βραχυπρόθεσμα. 

Κάτι τέτοιο θα μπορούσε, πάντως, να προκαλέσει μια ανάφλεξη που να ξεφύγει εκτός ελέγχου