Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΚΑΨΗ
Η αδυναμία της Α. Μέρκελ να βγει από τον διανοητικό
κορσέ μιας μικρής ανοικτής οικονομίας και να κατανοήσει τις ηπειρωτικές
διαστάσεις της Ευρωζώνης είναι η τραγωδία της Ευρώπης. Με αυτά περίπου
τα λόγια ένας από τους πιο γνωστούς οικονομικούς αναλυτές, ο Μάρτιν
Γουλφ των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, εξηγούσε πριν από λίγες εβδομάδες την
απελπιστική εμμονή των Γερμανών στη λιτότητα.
Παραδόξως, το ακριβώς
αντίστροφο συμβαίνει στην Ελλάδα.
Να πάρουμε όμως τα
πράγματα από την αρχή.
Η λογική της Γερμανίας αποτελεί ουσιαστικά μια
προβολή της δικής της εμπειρίας στην υπόλοιπη Ευρωζώνη. Η ανάπτυξη της
γερμανικής οικονομίας δεν προήλθε από τόνωση της ζήτησης -αυξήσεις
μισθών ή δημόσιες επενδύσεις- αλλά από τη βελτίωση της
ανταγωνιστικότητας και τις εξαγωγές. Κι αυτό χάρη στις μεταρρυθμίσεις
του σοσιαλδημοκράτη Σρέντερ στις αρχές της δεκαετίας.
Θα μπορούσε να κάνει
το ίδιο και η Ευρώπη;
Κάτι τέτοιο, όπως σημειώνει ο Μάρτιν Γουλφ, θα
σήμαινε να δημιουργούσε ένα εμπορικό πλεόνασμα με τον υπόλοιπο κόσμο όχι
300 δισεκατομμυρίων που ειναι σήμερα, αλλα 900 δισεκατομμυρίων. Ενα
τέτοιο πλεόνασμα, προσθέτει, δεν το αντέχει η διεθνής οικονομία. Κι έτσι
κι αλλιώς θα οδηγούσε σε τόσο μεγάλη ανατίμηση του ευρώ, που όλη η
βελτίωση της ανταγωνιστικότητας θα εξατμιζόταν. Η ανάπτυξη της Ευρώπης
με άλλα λόγια προϋποθέτει τόνωση της ζήτησης.
Με τα σημερινά δεδομένα
μάλιστα, αυτό μπορεί να γίνει χωρίς σοβαρό πρόβλημα, καθώς τo χρέος στην
Ευρωζώνη είναι χαμηλότερο από τις ΗΠΑ.
Το ακριβώς αντίστροφο ισχύει
για την Ελλάδα. Είμαστε μια μικρή ανοικτή οικονομία κι όσο κι αν δεν
μπορούν να το καταλάβουν οι ΑΝΕΛ και ο ΣΥΡΙΖΑ, αυτό έχει συγκεκριμένες
συνέπειες.
Η πιο σημαντική είναι ότι η όποια τόνωση της ζήτησης
«διαρρέει» σε εισαγωγές. Αυτό έγινε ιδιαίτερα φανερό μετά το 2000, που
οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης είχαν ως αποτέλεσμα να εχουμε αναλογικά το
υψηλότερο εμπορικό έλλειμμα στον κόσμο!
Ακόμα χειρότερα το 2008
και το 2009, παρά τα πρωτοφανή δημοσιονομικά ελλείμματα και παρά τις
αυξήσεις των μισθών, οι ρυθμοί ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας ηταν
αρνητικοί. Η ύφεση προϋπήρχε της κρίσης. Γιατί αυτό είναι το δεύτερο
μυστικό.
Σε μια μικρή οικονομία, αν η αύξηση της ζήτησης γίνει σε βαρος
της ανταγωνιστικότητας, τότε το αποτέλεσμα μπορεί και να είναι αρνητικό.
Σε μια ηπειρωτική οικονομια όπως η ευρωπαϊκή, βλέπετε, ο βαθμός
αυτάρκειας είναι πολύ μεγαλύτερος από μια μικρή ανοικτή οικονομία όπως η
ελληνική. Με αυτή την έννοια ο κ. Λαφαζάνης είναι ιδεολογικά πολύ
συνεπέστερος από τον κ. Τσίπρα. Γιατί βέβαια το πρόγραμμα των παροχών
που ευαγγελίζεται ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να λειτουργήσει μόνο σε μια κλειστή
οικονομία: εκτός ευρώ και με περιορισμούς στις εισαγωγές και στην κίνηση
των κεφαλαίων. Ουσιαστικά εκτός Ευρώπης.
Το αν θα οδηγήσει σε
μεγαλύτερη ευημερία -δεν θα οδηγήσει- είναι άλλο ζήτημα.
Στον ΣΥΡΙΖΑ κατανοούν τις
αντιφάσεις και προσπαθούν να κατευνάσουν τις ανησυχίες. Ετσι
διαβεβαιώνουν ότι δεν θα επιστρέψουμε στην εποχή των ελλειμμάτων
(Δραγασάκης), δεν θα κάνουμε μονομερείς ενέργειες (Μπαλάφας) και φυσικά
θα καταργήσουμε το Μνημόνιο αλλά όχι τη δανειακή σύμβαση (Σταθάκης).
Θα μπορούσε να πει κανείς
ότι και ο ΣΥΡΙΖΑ, μετά τη Νέα Δημοκρατία, προσχωρεί κι αυτός στις
θέσεις των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ. Με μια διαφορά:
Η θέση του κ. Σταθάκη
δείχνει μια θεμελιώδη παρανόηση της πραγματικότητας: η λιτότητα δεν
επιβλήθηκε από το Μνημόνιο, αλλά από τη δανειακή σύμβαση που προβλέπει
πόσα λεφτά θα πάρουμε, πότε και πώς θα τα επιστρέψουμε. Με άλλα λόγια,
τι πλεονάσματα οφείλουμε να έχουμε, πόσο να κόψουμε τις δαπάνες και πόσο
να αυξήσουμε τους φόρους.
Την ίδια παρανόηση
κάνουν με το χρέος. Επαναδιαπραγμάτευση δεν γίνεται επειδή δεν είναι
βιώσιμο, αλλά γιατί θέλουμε μικρότερα πλεονάσματα την επόμενη πενταετία
ώστε να απορροφήσουμε πιο γρήγορα την ανεργία.
Στοιχειώδες. Αλλά γιατί
ανησυχούμε;
Ολα αυτά είναι σχολαστικισμοί οικονομολογούντων.
Οπως είπε ο
κ. Τσίπρας, το πρόβλημα θα λυθεί όταν θα εγγραφεί στον προϋπολογισμό το
κατοχικό χρέος.
Ο κ. Λαφαζάνης πάλι το είπε αλλιώς: Μας χρωστάνε, δεν
τους χρωστάμε.
Και η Μιχαλού;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου