Ο Τσόρτσιλ το είπε για τη δημοκρατία και
έκτοτε πολλοί το χρησιμοποιούν και για τον καπιταλισμό.
Το πρόβλημα με αυτό το ευφυολόγημα είναι ότι υπονοεί -ή πολλοί αντιλαμβάνονται να υπονοεί- ότι πρέπει να αποδεχτούμε το "κακό" σύστημα, (δημοκρατία ή/και καπιταλισμό) αφού όλα τα άλλα είναι χειρότερα. Όμως, η μοιρολατρική αποδοχή της… ΤΙΝΑ (There Is No Alternative) είναι η χειρότερη στάση ζωής απέναντι στη διαπίστωση των όποιων "αρνητικών" χαρακτηριστικών οποιουδήποτε συστήματος, πράγματος ή κατάστασης. Αν δεν υπάρχει δυνατότητα υπέρβασης, σχεδόν πάντοτε υπάρχει δυνατότητα βελτίωσης...
Το πρόβλημα με αυτό το ευφυολόγημα είναι ότι υπονοεί -ή πολλοί αντιλαμβάνονται να υπονοεί- ότι πρέπει να αποδεχτούμε το "κακό" σύστημα, (δημοκρατία ή/και καπιταλισμό) αφού όλα τα άλλα είναι χειρότερα. Όμως, η μοιρολατρική αποδοχή της… ΤΙΝΑ (There Is No Alternative) είναι η χειρότερη στάση ζωής απέναντι στη διαπίστωση των όποιων "αρνητικών" χαρακτηριστικών οποιουδήποτε συστήματος, πράγματος ή κατάστασης. Αν δεν υπάρχει δυνατότητα υπέρβασης, σχεδόν πάντοτε υπάρχει δυνατότητα βελτίωσης...
Διαβάζω διάφορα ξένα δημοσιεύματα που μου δημιουργούν την εντύπωση ότι πληθαίνουν οι "μπροστάρηδες", αυτοί που "νοιώθουν" ότι ο κόσμος μας δεν θα γίνει καλύτερος αν το αφήσουμε μόνο στους πολιτικούς. Είναι αυτοί που αντιδρούν επισημαίνοντας τα κακώς κείμενα και προτείνοντας λύσεις και αυτοί που "κάνουν κάτι" από αυτά που θα έπρεπε -αλλά δεν κάνουν οι κυβερνήσεις. Κανείς δεν γνωρίζει πόσοι είναι αλλά είμαι βέβαιος ότι είναι πολύ περισσότεροι από όσους μπορούμε να φανταστούμε. Πρόκειται για ιδρύματα, οργανισμούς, κοινότητες δράσης, σπουδαίους οικονομολόγους ή διανοητές και κάθε λογής πρωτοβουλίες.
Ενθουσιασμένοι από αυτήν τη διαπίστωση, δύο συγγραφείς έγραψαν ένα άρθρο με τίτλο: "Μην τρομάζεις με το τέλος του καπιταλισμού – Χτίσε με ενθουσιασμό αυτό που έπεται", και υπότιτλο: "Αντί της προσκόλλησης στη διαμάχη μεταξύ καπιταλισμού και σοσιαλισμούφαντάσου ότι καινοτομείς μια μελλοντική οικονομία που υπερβαίνει τους παλιούς δυισμούς".
Για να μην απογοητευτείτε, σπεύδω να διευκρινίσω ότι ΔΕΝ περιγράφουν πώς θα είναι αυτό που έρχεται αλλά ερμηνεύουν τις δράσεις των πιο πάνω" πρωτάρηδων" ως "οιωνούς" ότι, πράγματι, έρχεται κάτι που "υπερβαίνει τους παλιούς δυισμούς". Ιδού μερικά από όσα αναφέρουν.
Υπάρχουν έγκυρες δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι, πχ., το 64% των Βρεττανών πιστεύει ότι ο καπιταλισμός είναι άδικος, ένα συμπαγές 77% των Γερμανών διατυπώνει επιφυλάξεις και, "ακόμη και στην Αμερική", το ποσοστό φτάνει στο 55%.
Αν κατηγορήσεις δημόσια τον καπιταλισμό, οι ακροατές, υποθέτοντας ότι προτιμάς το σοσιαλισμό ή τον κομμουνισμό, θα σου απαντήσουν με θυμό "να πας να ζήσεις στη Βενεζουέλα!" ή κάτι παρόμοιο.
"Δεν αντιλαμβάνονται ότι μπορεί να επιθυμείς κάτι πέρα από καρικατούρες και παλιά δόγματα."
Αλλά, "Δεν υπάρχει κανένας λόγος να παραμένουμε δέσμιοι αυτών των παλιών φαντασμάτων. Το μόνο που κάνουν είναι να μας εμποδίζουν να έχουμε μια ανοιχτόμυαλη συζήτηση για το μέλλον."
Όλοι γνωρίζουμε την αποτυχία του "υπαρκτού" σοσιαλισμού όπως και τα συστήματα (Σκανδιναβία κλπ.) που επέτυχαν μια ευρύτερη διανομή της ευημερίας. Όμως, ακόμη και τα καλύτερα από αυτά "δεν προσφέρουν τις λύσεις που χρειαζόμαστε επειγόντως τώρα, την εποχή της κλιματικής αλλαγής και της οικολογικής κατάρρευσης." "Αυτή τη στιγμή υπερβαίνουμε τη χωρητικότητα της γης κατά 64% κατ’ έτος σχετικά με τη χρήση πόρων και εκπομπών αερίων θερμοκηπίου."(σημείωση δική μου: με ξενίζει η διατύπωση για το "64%" αλλά, σε κάθε περίπτωση, είμαι βέβαιος ότι δεν μπορεί να διαψεύδεται o...Thomas Malthusεις το διηνεκές! Ούτε η μετοίκηση σε άλλους πλανήτες μοιάζει ρεαλιστική λύση, οπότε;...).
Ο σοσιαλισμός και ο καπιταλισμός διαφωνούν για το ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος διανομής του προϊόντος από τη λεηλασία της γης αλλά δεν αμφισβητούν τη διαδικασία της ίδιας της λεηλασίας. Και τα δύο βασίζονται σε ασταμάτητη -στην ουσία σε εκθετική- αύξηση του ΑΕΠ -εσαεί αυξανόμενη εξόρυξη, παραγωγή και κατανάλωση.
Όμως, ευτυχώς, υπάρχει ένας πλούτος από φωνές, ιδέες, αλλά και πολλές κοινότητες με πρακτικές εφαρμογές (παρατίθεται ενδεικτικός κατάλογος με οργανισμούς, ιδρύματα, κοινότητες και διάσημους οικονομολόγους που δραστηριοποιούνται σχετικά.)
Υπάρχει πλούσιο και ποικίλο σκεπτικό και όλες αυτές οι πρωτοβουλίες έχουν την αρετή της γνώσης των επιτευγμάτων της τεχνολογίας και των επιστημών καθώς και των μεγάλων προβλημάτων στη σημερινή πραγματικότητα. Υπερβαίνουν τα αναγωγικά δόγματα των ορθόδοξων οικονομικών και κατανοούν την πολυπλοκότητα των θεμάτων. Εστιάζουν στην αειφορία και όχι απλώς στη χρησιμοποίηση των πόρων του πλανήτη μας. Σκέφτονται ολιστικά πώς να ζούμε καλά μέσα σε οικολογικά όρια.
Δεν αυτοπροσδιορίζονται απαραιτήτως ως αντι- ή μετα-καπιταλιστικές αλλά, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο διαρρηγνύουν τα στεγανά της νεοκλασικής οικονομικής θεωρίας πάνω στην οποία στηρίζεται ο καπιταλισμός.
Ο καπιταλισμός έχει γίνει δόγμα και τα δόγματα πεθαίνουν αργά και απρόθυμα. Είναι ένα σύστημα που συν-αναπτύχθηκε με τη νεωτερικότητα και έχει πίσω του την πλήρη ισχύ των κοινωνικών και θεσμικών "κοινώς αποδεκτών" κανόνων. Η ουσιαστική λογική του είναι συνυφασμένη με τα πιστεύω μας για τον κόσμο.
Η αμφισβήτησή του...
μπορεί να προκαλέσει βίαιες αντιδράσεις, αφού μπορεί να την εκλάβουμε ως επίθεση όχι απλώς κατά της κοινής λογικής, αλλά κατά της ίδιας της προσωπικότητάς μας.
Αν ο καπιταλισμός ήταν κάποτε κακός αλλά καλύτερος απ’ όλα τα άλλα, τώρα είναι "νεκρωτικός και επικίνδυνος". Ακολουθούν σχετικά παραδείγματα και το άρθρο τελειώνει:
"Μπορούμε να ‘αμολήσουμε’ τα φαντάσματα. Μπορούμε να δώσουμε στους εαυτούς μας την ελευθερία να κάνουμε αυτό που οι άνθρωποι κάνουμε καλύτερα: να καινοτομήσουμε."
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου