Γράφει ο δρ Κωνσταντίνος Φίλης
Διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.
Οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις διέρχονται τη μεγαλύτερη κρίση στα
χρόνια της πολιτικής κυριαρχίας του Ερντογάν.
Της αναστολής των
ταξιδιωτικών θεωρήσεων προηγήθηκαν αρκετά επεισόδια.
Την απογοήτευση του
Ερντογάν για το «άδειασμα» της Αγκυρας στο συριακό ζήτημα (ήδη από το
2013), ακολούθησε η πολυεπίπεδη στήριξη της Ουάσιγκτον στους Κούρδους
της Συρίας. Αργότερα, το αποτυχημένο πραξικόπημα έριξε βαριά σκιά, με
την κρατούσα άποψη σε μέρος των ερντογανικών να είναι πως υπήρξε
αμερικανικός δάκτυλος. Αμέσως μετά, η έκδοση Γκιουλέν κατέστη κυρίαρχο
θέμα στις διμερείς σχέσεις (αν και η μη έκδοσή του μάλλον βολεύει την
τουρκική κυβέρνηση) και πλέον κάθε ενέργεια αντιμετωπίζεται εκατέρωθεν
με εμφανή καχυποψία. Οι συλλήψεις στελεχών που βρέθηκαν κοντά στον
Ερντογάν και η ανταπόδοση με ανάλογες κινήσεις από την Τουρκία
επιδείνωσαν το κλίμα. Η αποκάλυψη θέσεων των αμερικανικών δυνάμεων που
συνδράμουν τους Κούρδους της Συρίας και η ανταλλαγή κατηγοριών για
στήριξη τρομοκρατών αποτελούν πρωτόγνωρες καταστάσεις για τους δύο
νατοϊκούς συμμάχους.
Το κερασάκι στην τούρτα προέρχεται από τις επιλογές της τουρκικής
διπλωματίας: (ευκαιριακή;) σύμπραξη στο συριακό με Ιράν και Ρωσία σε
περιφρόνηση του αμερικανικού παράγοντα, όταν οι σχέσεις και των δύο με
τις ΗΠΑ δοκιμάζονται σοβαρά, προσέγγιση με καθεστώτα, όπως αυτό της
Βενεζουέλας, τα οποία βρίσκονται στη «μαύρη λίστα», διατήρηση των
εντάσεων με το Ισραήλ, με τον Λευκό Οίκο σχεδόν να ταυτίζεται με το Τελ
Αβίβ και, τέλος, ενδυνάμωση της εταιρικής σχέσης με τη Μουσουλμανική
Αδελφότητα, το Κατάρ και τη Χαμάς κόντρα σε Αίγυπτο και Σαουδική Αραβία
και ενώ το Ριάντ έχει εκ νέου (μετά την περίοδο Ομπάμα) επανακάμψει ως
εκ των στενότερων συμμάχων της Ουάσιγκτον στην περιοχή.
Ο Ερντογάν βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε δυσχερή θέση. Οι συνθήκες στην
τουρκική οικονομία δεν επιτρέπουν πειραματισμούς, δεδομένης και της
εξάρτησης από το δολάριο τόσο στο κρατικό και επιχειρηματικό όσο και στο
νομισματικό πεδίο. Εξάλλου, ο Τούρκος πρόεδρος δεν επιθυμεί η επόμενη
(διπλή) εκλογική αναμέτρηση να διεξαχθεί υπό δυσμενείς οικονομικούς
όρoυς γι’ αυτόν και ενώ το αποτέλεσμα του πρόσφατου δημοψηφίσματος
εμφάνισε οριακή πλειοψηφία υπέρ του. Εχοντας, όμως, «εκπαιδεύσει» τους
υποστηρικτές του σε μαξιμαλιστικές θέσεις και πύρινους λόγους, ως ο
ηγέτης που υψώνει το ανάστημά του και ομιλεί επί ίσοις όροις με τους
ισχυρούς του πλανήτη, θα δυσκολευθεί να υποχωρήσει όσο γρήγορα
χρειάζεται για να αποφύγει την πρόκληση μεγαλύτερης ζημιάς. Και οι ΗΠΑ,
πάντως, παρά τη δυσπιστία προς το καθεστώς Ερντογάν, δεν θέλουν να
απολέσουν συνολικά την Τουρκία.
Η Αθήνα...
ορθώς δεν αντιπαραβάλλει τη σημασία της σε σχέση με την
Αγκυρα. Τα μεγέθη δεν είναι όμοια και η αξία της χώρας μας βασίζεται σε
διαφορετικά γνωρίσματα. Επί παραδείγματι, δεν είμαστε πρωταγωνιστές στη
Μέση Ανατολή (όχι ότι είναι η Τουρκία), ούτε μεγάλη αγορά ή
μουσουλμανικό κράτος με διευρυμένα γεωγραφικά πολιτικά και οικονομικά
ανοίγματα (συχνά πάντως η διπλωματική υπερέκταση γυρίζει μπούμερανγκ).
Είμαστε, όμως, έμπιστοι συνομιλητές σημαντικών περιφερειακών δρώντων
(Ισραήλ, Αίγυπτος), αξιόπιστοι και προβλέψιμοι όσο χρειάζεται, δυνάμει
ενεργειακό και εμπορικό διαμετακομιστικό κέντρο, εσχάτως δε έχουμε
αποκτήσει αναβαθμισμένο ρόλο στους αμερικανικούς/νατοϊκούς σχεδιασμούς.
Απαιτούνται, ωστόσο, προσεκτικοί χειρισμοί σε μια συγκυρία μεταβολής των
παγκόσμιων ισορροπιών αλλά και έναντι μιας ηγεσίας (της αμερικανικής)
που χαρακτηρίζεται από αντιφάσεις και ασταθείς επιλογές στην πολιτική
της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου