Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΛΙΑΚΟΥ
«Ιππόλοχος δε μ᾽ έτικτε, και εκ του φημί γενέσθαι· πέμπε δε
μ᾽ ες Τροίην, και μοι μάλα πόλλ᾽ επέτελλεν αιέν αριστεύειν και υπείροχον
έμμεναι άλλων, μηδέ γένος πατέρων αισχυνέμεν».
«Κι ο Ιππόλοχος εμένα εγέννησε και σπέρμα του λογιέμαι᾿ κι όταν στην
Τροία με ξεπροβόδιζε, διπλοπαράγγελνέ μου να θέλω να 'μαι ο πρώτος πάντα
μου, να ξεπερνώ τους άλλους, να μην ντροπιάσω τους προγόνους μου.
Ομήρου Ιλιάς, Ραψωδία Ζ, στ. 206-209, απόδοση στη νέα ελληνική: Ν. Καζαντζάκη - Ι. Θ. Κακριδή.
Ο Γλαύκος, γιος του Ιππολόχου και εγγονός του Βελλεροφόντη, είναι
εκείνος που άφησε το μήνυμα της αριστείας ως παρακαταθήκη της ομηρικής,
ηρωικής εποχής στις επόμενες. Στην επική μάχη που περιγράφει η «Ιλιάς» ο
Γλαύκος πολέμησε στο πλευρό των Τρώων ως επικεφαλής των Λυκίων. Εχοντας
αυτή την ιδιότητα, διασαφηνίζει σε ολόκληρο τον κόσμο την αποστολή κάθε
πολιτισμένου ανθρώπου. Να αριστεύει, να ξεχωρίζει, να μην ντροπιάζει
τους προγόνους του.
Η ντροπή δεν είναι η φύρα από το μέγα βάρος της
αποδοχής τούτης της συνειδησιακής κληρονομιάς, αλλά το ακριβώς αντίθετο:
ντροπή γεννά η άρνηση της αξίας της αριστείας, η απόρριψη της
νοηματοδότησης του βίου ως κίνηση προς τη μοναδικότητα.
Η έχθρα προς την
αριστεία ταυτίζεται με τις εξουσιαστικές δυνάμεις του Αδη.
Σε αυτό το αμετάβλητο, άχαρο τοπίο, όπου κυβερνά η ακινησία,
βασιλεύει η σιωπή και δεσπόζει το σκοτάδι, δεν μπορεί κανείς να
διαφέρει. Εκεί, η αριστεία είναι αδύνατη. Ασκοπη και η βούληση για να
αριστεύσεις. Από ηθικής αλλά και οντολογικής άποψης, τα πρόσωπα και οι
συλλογικότητες που εκφράζουν εναντίωση στα πρωτεία, την πρωτιά, τη
διάκριση και την ενόρμηση για την κατάκτηση αλλεπάλληλων κορυφών είναι
άγγελοι θανάτου.
Η Ιστορία, άλλωστε, έχει καταστήσει σαφές πως οι απατηλές
λυσιμέριμνες ιδεολογίες, που εξασφαλίζουν «ισότητες» διά των
απαγορεύσεων και «δικαιοσύνες» χειρότερες από τις πιο εξόφθαλμες
αδικίες, καλλιέργησαν θάνατο και θέρισαν ερήμωση. Οι φορείς αυτών των
πνευματικών νόσων πάντα στην αρχή της περιπέτειάς τους έχουν για σύμμαχο
την ένταση του χτικιού τους. Ομως, ο ταξιθέτης χρόνος τελικά τους
τοποθετεί στα δυσώνυμα τοπία της καταισχύνης που τους αρμόζει.
Η προσδοκία της διάκρισης, έστω και δι' αντιπροσώπου, είναι σύμφυτη με τον άνθρωπο. Αποτελεί παράπλευρη λειτουργία του μηχανισμού παραγωγής επινοήσεων αποφυγής του μοιραίου. Η επίγνωση της θνητότητας, ένα μεγαλειώδες -στην τραγικότητά του- δώρο της λογικής στον άνθρωπο, ολοκληρώνεται ως πνευματική κατασκευή με το πολιτισμικό εποικοδόμημα. Ο ανθρώπινος πολιτισμός δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια διαδικασία εκθέωσης του πεπερασμένου και απαθανάτισης του θνητού. Τα προαναφερθέντα «αδύνατα» καθίστανται δυνατά διά της διάκρισης.
Οποιος ξεχωρίζει από τον σωρό, ο άριστος, ο πρώτος, κερδίζει
μεταφορικά, συμβολικά αλλά και κυριολεκτικά το πρώτο στοίχημα εναντίον
του πανίσχυρου αντιπάλου, του Πλούτωνα, που πλουτίζει από τα κτερίσματα
των ολοένα και αυξανόμενων τάφων, που σπέρνει ο αδυσώπητος χρόνος τον
έναν πάνω στον άλλον στην αχόρταστη γη, και πλημμυρίζει τις αβυσσαίες
δεξαμενές του με τα δάκρυα όσων απομένουν επί της γης να θρηνούν τους
εκδημήσαντες αλλά και να θλίβονται για τη δική τους μοίρα.
Ετσι
εκδικείται ο θνητός τον θάνατό του. Προκαταβολικά. Με έρωτα και στη
συνέχεια τεκνοποιία αλλά και με αριστεία.
Οσων δεν λησμονιέται το όνομα
αναστέλλεται η δεύτερη θανή, εκείνη που έρχεται με το αδιαπέραστο πέπλο
της λήθης, η οποία επιδιώκει να καλύψει, να καταπιεί ολόκληρη την
ύπαρξη. Από τις σάρκες και τα οστά της μέχρι τον ήχο του ονόματος.
Ο
παλμός που παράγεται από την εκφώνηση του ονόματος ενός προσώπου είναι
το έσχατο σύνορο της εκδήλωσης της ζωής του. Είναι...
το όχημα με το οποίο
ταξιδεύει στις διαστάσεις. Κι αυτό υπερασπίζονται οι προσωπολάτρες και
όσοι με ασυλλόγιστη προθυμία στριμώχνονται κάτω από συναυλιακές εξέδρες
σε κερκίδες γηπέδων, σε πλατείες και λεωφόρους για να αποθεώσουν
ινδάλματα πάσης φύσεως και τύπου.
O Ομηρος, δεινός αναλυτής των παθών της ανθρώπινης ψυχής και αλάνθαστος προγνώστης των διακυμάνσεων της διάθεσης των προσώπων αλλά και των συνόλων, δεν έχει πρόβλημα με την αναπόδραστη τάση των εφήμερων να προσκολλούνται σε ό,τι τους φανεί αιώνιο. Αντιθέτως, τους παροτρύνει να μη σταματήσουν ποτέ τον αγώνα για να φτάσουν πιο πέρα από το άφθαστο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου