Καθηγητή Βιώσιμης Ανάπτυξης, Πολιτικής και
Διαχείρισης της Υγείας και Διευθυντή του Ινστιτούτου Γης του
πανεπιστημίου Κολούμπια των Ηνωμένων Πολιτειών.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Ένωση και δυτικοί θεσμοί όπως η
Παγκόσμια Τράπεζα, επανειλημμένα ρωτούν γιατί η Μέση Ανατολή δεν μπορεί
να αυτοκυβερνηθεί.
Το ερώτημα είναι ειλικρινές αλλά χωρίς μεγάλη αυτογνωσία. Εξάλλου, το μεγαλύτερο εμπόδιο για τη σωστή διακυβέρνηση στην περιοχή είναι η έλλειψη αυτοδιοίκησης. Οι πολιτικοί θεσμοί της περιοχής έχουν παραλύσει ως αποτέλεσμα των επαναλαμβανόμενων αμερικανικών και ευρωπαϊκών παρεμβάσεων από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, και σε ορισμένα σημεία ακόμη και πριν από αυτόν.
Ένας αιώνας είναι αρκετός. Το έτος 2016 πρέπει να σημάνει την αρχή
ενός νέου αιώνα για την εσωτερική πολιτική στη Μέση Ανατολή που θα
εστιάζει άμεσα στην πρόκληση της βιώσιμης ανάπτυξης.
Η μοίρα της Μέσης
Ανατολής αποφασίστηκε πριν από 100 περίπου χρόνια τον Νοέμβριο του 1914,
όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία επέλεξε την πλευρά που έχασε στον Α' ΠΠ.
Το αποτέλεσμα ήταν η κατάρρευση της αυτοκρατορίας, με τις δυνάμεις που
νίκησαν, τη Βρετανία και τη Γαλλία, να επιβάλλουν τον ηγεμονικό τους
έλεγχο στα απομεινάρια της.
Η Βρετανία, που ήδη ήλεγχε την Αίγυπτο από το 1882, ανέλαβε τον
έλεγχο των κυβερνήσεων στο σημερινό Ιράκ, Ιορδανία, Ισραήλ και
Παλαιστίνη, και Σαουδική Αραβία, ενώ η Γαλλία που ήδη ήλεγχε μεγάλο
μέρος της Βορείου Αφρικής, ανέλαβε τον έλεγχο του Λιβάνου και της
Συρίας.
Τα ψηφίσματα της πρώην Κοινωνίας των Εθνών και άλλων ηγεμονικών
οργάνων χρησιμοποιούνταν για να διασφαλιστεί ο βρετανικός και γαλλικός
έλεγχος του πετρελαίου, των λιμανιών, των οδών ναυσιπλοΐας και της
εξωτερικής πολιτικής των τοπικών κυβερνήσεων.
Σε αυτό που θα γινόταν η Σαουδική Αραβία, η Βρετανία υποστήριξε τον
ουαχαμπιτικό φονταμενταλισμό του Ιμπν Σαούντ έναντι του αραβικού
εθνικισμού των Χασεμιτών. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ΗΠΑ επέλεξαν
τον επεμβατικό μανδύα, μετά από ένα στρατιωτικό πραξικόπημα που
υποστήριξε η CIA στη Συρία το 1949 και ακόμη μία επιχείρησή της για την
ανατροπή του Μοχάμαντ Μοσαντέκ το 1953 στο Ιράν (ώστε η Δύση να
συνεχίσει να έχει τον έλεγχο των πετρελαίων της χώρας). Αυτή η
συμπεριφορά συνεχίζει μέχρι σήμερα: η ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι της
Λιβύης το 2011, η ανατροπή του Μοχάμεντ Μόρσι της Αιγύπτου το 2013 και ο
συνεχιζόμενος πόλεμος κατά του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία.
Επί σχεδόν επτά δεκαετίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους επανειλημμένα επεμβαίνουν (ή υποστηρίζουν εσωτερικά πραξικοπήματα) για να εκδιώξουν κυβερνήσεις που δεν έχουν στον απόλυτο έλεγχό τους.
Η Δύση επίσης εξόπλισε όλη την περιοχή με πωλήσεις όπλων αξίας
δισεκατομμυρίων δολαρίων.
'Έτσι λοιπόν όταν οι δυτικοί ηγέτες ρωτούν τους Άραβες και άλλους στην περιοχή γιατί δεν μπορούν να κυβερνήσουν τους εαυτούς τους, πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για την απάντηση: «Για έναν ολόκληρο αιώνα, οι επεμβάσεις σας υπονόμευσαν τους δημοκρατικούς θεσμούς (απορρίπτοντας το αποτέλεσμα της κάλπης σε Αλγερία, Παλαιστίνη, Αίγυπτο και άλλου), τροφοδότησαν επαναλαμβανόμενους και χρόνιους πολέμους, εξόπλισαν τους πιο βίαιους τζιχαντιστές για να εξυπηρετούν τις κυνικές σας προσταγές και δημιούργησαν ένα πεδίο θανάτου που σήμερα εκτείνεται από το Μπαμακό ως την Καμπούλ».
Τί πρέπει να γίνει λοιπόν προκειμένου να δημιουργηθεί μία νέα Μέση Ανατολή;
Θα
πρότεινα πέντε αρχές:
Πρώτον, οι ΗΠΑ πρέπει να σταματήσουν τις επιχειρήσεις της CIA που
έχουν ως στόχο την ανατροπή ή την αποσταθεροποίηση κυβερνήσεων ανά τον
κόσμο.
Δεύτερον, οι ΗΠΑ πρέπει να επιδιώκουν τους μερικές φορές αιτιολογημένους στόχους της εξωτερικής τους πολιτικής στην περιοχή μέσω του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Τρίτον, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη θα πρέπει να αποδεχθούν την πραγματικότητα ότι η δημοκρατία στη Μέση Ανατολή θα παράγει πολλές νίκες ισλαμιστών στην κάλπη. Πολλά από τα εκλεγμένα ισλαμιστικά καθεστώτα θα αποτύχουν, όπως αποτυγχάνουν πολλές κακές κυβερνήσεις. Θα ανατραπούν στις επόμενες εκλογές, στους δρόμους ή ακόμη και από τον στρατό.
Τέταρτον, οι τοπικοί ηγέτες από την Σαχέλ ως τη Βόρεια Αφρική και
από τη Μέση Ανατολή ως την Κεντρική Ασία, πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η
μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει ο ισλαμικός κόσμος σήμερα είναι η
ποιότητα της εκπαίδευσης. Η περιοχή βρίσκεται πολύ πίσω από τα κράτη
μέσου εισοδήματος σε άλλα σημεία του πλανήτη στην επιστήμη, στα
μαθηματικά, στη τεχνολογική καινοτομία, την επιχειρηματικότητα, την
ανάπτυξη μικρών επιχειρήσεων και (επομένως) στη δημιουργία θέσεων
εργασίας. Χωρίς υψηλού επιπέδου εκπαίδευση, η προοπτική για οικονομική
ευημερία και πολιτική σταθερότητα είναι περιορισμένη.
Τέλος, η περιοχή πρέπει να διευθετήσει το πρόβλημα της ιδιαίτερης ευπάθειάς της στην περιβαλλοντική αλλαγή και της υπερβολικής εξάρτησής της από τους υδρογονάνθρακες.
Αυτές είναι οι πραγματικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Μέση
Ανατολή. Η σουνιτική - σιιτική διαίρεση, το πολιτικό μέλλον του Άσαντ
και οι δογματικές έριδες έχουν πολύ μικρότερη μακροπρόθεσμη σημασία για
την περιοχή.
Οι πολλοί γενναίοι και προοδευτικοί διανοούμενοι του ισλαμικού κόσμου πρέπει να βοηθήσουν στην αφύπνιση των κοινωνιών τους προς αυτόν τον σκοπό και άνθρωποι με καλές προθέσεις σε όλο τον κόσμο θα πρέπει να τους βοηθήσουν μέσω της ειρηνικής συνεργασίας και το τέλος των ιμπεριαλιστικών πολέμων και της χειραγώγησης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου