Η αλήθεια είναι ότι οι λαοί της
Ρωσίας και της Ουκρανίας έζησαν μαζί στο πλαίσιο της τσαρικής και της
σοβιετικής εποχής με πολύ λιγότερα προβλήματα απ' ό,τι σήμερα. Μάλιστα ο
πολυεθνικός χαρακτήρας της ΕΣΣΔ εξασφάλιζε τη συνύπαρξη των εθνών
καθιστώντας δευτερεύουσας σημασίας τη χάραξη των συνόρων των ομόσπονδων
σοβιετικών Δημοκρατιών, τα οποία όμως με τη διάλυσή της απέκτησαν
τεράστια σημασία, όπως αποδεικνύεται μία ακόμη φορά στην Ουκρανία.
Το γεγονός ότι η Ουκρανία
ανεξαρτητοποιήθηκε αναίμακτα, ενώ σήμερα βρίσκεται στα πρόθυρα του
εμφυλίου, σαφώς δικαιώνει τα επιχειρήματα της Μόσχας.
Αντίθετα με την
πρώην σοβιετική επικράτεια αλλά και την Ευρώπη, όπου κάθε λαός είχε την
εθνική του ταυτότητα, οι ΗΠΑ αποτέλεσαν εξαρχής χωνευτήρι των εθνών που
τις εποίκισαν. Παράλληλα, ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε εκεί ταχύτατα διότι
ήταν απαλλαγμένος από τις αγκυλώσεις της φεουδαρχίας που τροχοπεδούσε
επί αιώνες την καπιταλιστική εξέλιξη στην Ευρώπη.
Γι' αυτό υπάρχει εντελώς διαφορετική αντίληψη περί καπιταλισμού
στις δύο όχθες του Ατλαντικού, ενώ οι ΗΠΑ είναι απαλλαγμένες από εθνικά
προβλήματα. Γνωρίζουν όμως πολύ καλά να τα αξιοποιούν αλλού προκειμένου
να προωθήσουν τα συμφέροντά τους χωρίς να διστάζουν να φάσκουν και να
αντιφάσκουν γι' αυτό.
Τη Μ. Τρίτη ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Τζέι
Κάρνεϊ δήλωσε ότι «η ουκρανική κυβέρνηση έχει την ευθύνη να τηρεί το
νόμο και την τάξη και αυτές οι προκλήσεις στην ανατολική Ουκρανία
δημιουργούν μια κατάσταση στην οποία η κυβέρνηση οφείλει να αντιδράσει»,
υπερθεματίζοντας με άλλα λόγια την εμφύλια σύγκρουση.
Δύο - τρεις μήνες
πριν, η Αμερικανίδα υφυπουργός εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ, ο
γερουσιαστής Τζο ΜακΚέιν, υποψήφιος των Ρεπουμπλικάνων στις προεδρικές
εκλογές του 2008, και άλλοι Αμερικανοί αξιωματούχοι ενθάρρυναν στην
πλατεία Μεϊντάν τους ακροδεξιούς του Σβόμποντα και του Δεξιού Τομέα να
καταλύσουν το νόμο και την τάξη και να απομακρύνουν τον εκλεγμένο
πρόεδρο Γιαννουκόβιτς.
Πότε, λοιπόν, ισχύουν η τάξη και ο νόμος;
«Στην τάξη της
Ανατολής - Δύσης», μας λέει ο Ούλριχ Μπεκ, «ίσχυε πάντα η αρχή της μη
επέμβασης στις υποθέσεις ξένων κρατών. Τώρα πια ισχύει η αντίθετη αρχή
της επέμβασης για ανθρωπιστικούς, ηθικούς - πολιτικούς λόγους, δηλαδή
ένα είδος θετικά χρωματισμένου μπρεζνιεφικού δόγματος της πρώην Δύσης».
Από πού προέκυψε το σημερινό πρόβλημα της Ουκρανίας;
Τα σύνορα
των ομόσπονδων Δημοκρατιών της ΕΣΣΔ χαράχτηκαν με τα κριτήρια
πολυεθνικού κράτους εγκλωβίζοντας πολυπληθείς μειονότητες στα όριά τους.
Αυτό δεν εγκυμονούσε κινδύνους αφού τα σύνορα των Δημοκρατιών στα όρια
ενός αχανούς πολυεθνικού κράτους είχαν διοικητικό κυρίως ρόλο. Ομως η
ανεξαρτητοποίηση των σοβιετικών Δημοκρατιών στα διοικητικά τους όρια,
που διατήρησαν άθικτο το διοικητικό μηχανισμό, εγκλώβισαν τα σπέρματα
της μελλοντικής τους διάλυσης με τις πολυπληθείς μειονότητες.
Διότι αν στις συνθήκες ενός πολυεθνικού κράτους οι σκοπιμότητες
της οριοθέτησης των ομόσπονδων Δημοκρατιών ήταν εφικτές, στις συνθήκες
της ανεξαρτητοποίησή τους αποτελούν μπούμερανγκ, αφού οι μειονότητες
αναδεικνύονται σε μοχλό παρέμβασης τρίτων. Αυτό συνέβη και στη
Γιουγκοσλαβία, όπου ο Τίτο είχε χαράξει τα όρια των ομόσπονδων
Δημοκρατιών κατά τρόπο ώστε να αποδυναμώσει την κυρίαρχη εθνότητα των
Σέρβων, με αποτέλεσμα πολυάριθμοι σερβικοί πληθυσμοί να εγκλωβιστούν
παντού. Γι' αυτό τα νέα σύνορα έπρεπε να λαμβάνουν υπόψη τις εθνοτικές
ομάδες.
Πώς μπορεί να επιλυθεί σήμερα το πρόβλημα της Ουκρανίας;
Εχουμε
τρία ιστορικά παραδείγματα:
Αυτό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όταν η
διάλυσή της επέφερε μετακινήσεις και ανταλλαγές τεράστιων σε πλήθος
εθνικών μαζών, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και σήμερα υπάρχουν
«εκκρεμότητες».
Η περίπτωση της Γιουγκοσλαβίας που προσομοιάζει με αυτή
της ΕΣΣΔ, όπου η εθνική «καθαρότητα» των κρατών που προέκυψαν στα παλιά
διοικητικά σύνορα των ομόσπονδων Δημοκρατιών επιτεύχθηκε με σειρά
πολέμων, γενοκτονιών και εθνοκαθάρσεων, χωρίς να έχει ολοκληρωθεί.
Η
τρίτη περίπτωση είναι αυτή της ΕΣΣΔ, που απέδειξε ότι είναι δυνατή η
συνύπαρξη της εθνικής διαφορετικότητας σε ένα κράτος. Οπωσδήποτε
μοναδική διέξοδος στο πρόβλημα της Ουκρανίας αποτελεί η ομοσπονδοποίησή
της. Λύση που ίσως επαναφέρει την Κριμαία στην Ουκρανία. Κάθε άλλη λύση
προϋποθέτει το διαμελισμό της και είναι βέβαιο ότι θα αποτελέσει το
έναυσμα μιας διευρυμένης σύγκρουσης.
Ολα αυτά, βέβαια, αναδεικνύουν την αντίφαση του ρόλου του έθνους
κράτους στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Διότι η
διάλυση της ΕΣΣΔ επέκτεινε τα όρια της εκμετάλλευσης του κεφαλαίου, με
αποτέλεσμα να αυξηθούν οι ανταγωνισμοί μεταξύ των καπιταλιστικών
δυνάμεων. Και η Ρωσία σήμερα είναι μια ισχυρή καπιταλιστική δύναμη,
γεγονός που εντείνει σε επικίνδυνο βαθμό τον ανταγωνισμό στη σοβιετική
της περιφέρεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου