Θύμα της γραφειοκρατίας του υπουργείου Πολιτισμού και των πελατειακών σχέσεων, που έχουν εδραιωθεί εδώ και δεκαετίες, έχει «πέσει» και η φύλαξη των αρχαιολογικών μουσείων, όπως αποκαλύπτεται με αφορμή τη ληστεία που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο της Ολυμπίας.

Κενές παραμένουν ακόμα περίπου 2.500 θέσεις αρχαιοφυλάκων από τις 3.700 συνολικά, ενώ τα τελευταία 9 χρόνια έχουν γίνει 10.027 προσλήψεις στο υπουργείο Πολιτισμού, εκ των οποίων έχουν καλυφθεί μόνο 410 θέσεις φύλαξης.

Ως αποτέλεσμα της χρόνιας πρακτικής που ακολουθείται στο υπουργείο Πολιτισμού, η φύλαξη των μουσείων πραγματοποιείται κυρίως από εποχικό προσωπικό και ωρομίσθιους, οι οποίοι προσλαμβάνονται κυρίως την τουριστική περίοδο, χωρίς να έχουν καμία ιδιαίτερη εκπαίδευση για να αντιμετωπίσουν επικίνδυνες καταστάσεις, όπως αυτή στο Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ωρομίσθιοι φύλακες προσλαμβάνονται χωρίς κριτήρια ΑΣΕΠ λόγω εκτάκτων αναγκών, αφού η «γραφειοκρατία» του ΥΠΠΟΤ αν και γνωρίζει τις ανάγκες σε προσωπικό φύλαξης από τις αρχές κάθε έτους, δημιουργεί προσκόμματα και δεν παρουσιάζει εγκαίρως τον απαιτούμενο αριθμό συμβασιούχων, με αποτέλεσμα όλα να γίνονται την τελευταία στιγμή.

Με την επίκληση «εκτάκτων αναγκών» προσλαμβάνονται ωρομίσθιοι φύλακες, εκτός διαδικασιών ΑΣΕΠ, αφήνοντας έτσι «ελεύθερους» τους τοπικούς πολιτικούς παράγοντες να πιέζουν για να τακτοποιήσουν τα δικά τους παιδιά. Αρκετά μουσεία παρέμεναν κλειστά μέχρις ότου να προσληφθεί το αντίστοιχο προσωπικό φύλαξης.

Οσο παράλογο και αν ακούγεται, ενώ το υπουργείο Πολιτισμού είχε τη δυνατότητα να ζητήσει περισσότερους υπαλλήλους στο πλαίσιο των μετατάξεων από τις ΔΕΚΟ μεταφορών για τη φύλαξη των αρχαιολογικών χώρων.

Παρά τις επανειλημμένες εδώ και καιρό προειδοποιήσεις της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων για τους κινδύνους που ενείχε η ελλιπής φύλαξη στο Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας, οι αρμόδιοι φορείς στο υπουργείο Πολιτισμού έκριναν σκόπιμο να ζητήσουν μόλις 6 από τους συνολικά 92 υπαλλήλους που μετατάχθηκαν στον Νομό Ηλείας από τον ΟΣΕ.

Από τους υπόλοιπους 86 υπαλλήλους, οι 6 επίσης μετατάχθηκαν στο υπουργείο Πολιτισμού για τη φύλαξη σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους, ενώ οι υπόλοιποι 80 όδευσαν σε διάφορες διοικητικές υπηρεσίες του Δημοσίου ως κλητήρες. Εύλογα θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς με ποιο σκεπτικό η ανάγκη κάλυψης θέσεων για κλητήρες στον συγκεκριμένο νομό της χώρας κρίθηκε πιο σημαντική από τη διαπιστωμένη ανάγκη φύλαξης ορισμένων από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς θησαυρούς της χώρας.

Ωστόσο, το παράλογο της ελληνικής γραφειοκρατίας δεν σταματά εδώ.

Από τους έξι υπαλλήλους του ΟΣΕ που μετατάχθηκαν στο Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας, και οι οποίοι ανήκαν πριν στο προσωπικό συντήρησης σιδηροδρομικών γραμμών, μόνον οι δύο ανέλαβαν καθήκοντα φύλαξης στο Μουσείο. Στους υπόλοιπους τέσσερις υπαλλήλους είχαν ανατεθεί άλλες εργασίες (π.χ. υπηρεσίες καθαριότητας) στον αρχαιολογικό χώρο.

Ολα σε κίνδυνο

Οριακή η φύλαξη της Ακρόπολης

Ο αρχαιολογικός χώρος και το Μουσείο της Ακρόπολης φυλάσσονται συνολικά από 150 άτομα μόνιμο προσωπικό. Οπως αναφέρουν οι εργαζόμενοι φυλάσσεται επαρκώς τους χειμερινούς μήνες όταν το προσωπικό εργάζεται μια βάρδια.

Τους καλοκαιρινούς μήνες όμως απαιτείται σχεδόν διπλάσιο προσωπικό για να καλυφθούν 2 βάρδιες, οπότε κάθε χρόνο γίνονται προσλήψεις επιπλέον 100 συμβασιούχων. Οπως αναφέρουν πηγές του Υπουργείου Πολιτισμού, περισσότεροι φύλακες χρειάζονται σε ανοιχτούς χώρους απ΄ ό,τι για τη φύλαξη μουσείων και κλειστών αρχαιολογικών χώρων κυρίως την τουριστική περίοδο.

Εργαζόμενοι στη φύλαξη μουσείων αναφέρουν ότι εάν είχαν πραγματοποιηθεί προσλήψεις μόνιμου προσωπικού φύλαξης θα υπήρχε η δυνατότητα μετακίνησής τους κατά την τουριστική περίοδο σε αρχαιολογικούς χώρους που έχουν μεγαλύτερες ανάγκες φύλαξης.

Επισημαίνουν δε ότι οι συμβασιούχοι καθώς και οι μεταταχθέντες από τις ΔΕΚΟ δεν έχουν την παραμικρή εκπαίδευση για να ασκήσουν τη συγκεκριμένη ειδικότητα αξιόπιστα. Σε αρκετούς νομούς υπάρχουν αναφορές ότι οι μεταταχθέντες από τις ΔΕΚΟ δεν ασκούν τα καθήκοντά τους, με συνέπεια να δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα στη λειτουργία των μουσείων.

«Αστακοί» τα μουσεία της Ευρώπης

Η Ευρώπη με την πλούσια πολιτιστική της κληρονομιά δίνει μεγάλη σημασία στη φύλαξη των μουσείων της, τα περισσότερα από τα οποία φιλοξενούν αριστουργήματα ανυπέρβλητης αξίας. Τα μέτρα φύλαξης εξελίσσονται διαρκώς, ιδίως από τις αρχές του 21ου αιώνα, οπότε και έγιναν μερικές σημαντικές κλοπές - όπως αυτή του περίφημου πίνακα «Η Κραυγή» του Νορβηγού ζωγράφου Εντβαρντ Μουνχ που εκλάπη το 2004 από το Μουσείο Μουνχ της Νορβηγίας κατά τη διάρκεια ένοπλης ληστείας και μάλιστα στο φως της ημέρας.

Εκτοτε, όλα τα μεγάλα μουσεία της Ευρώπης επενδύουν συνεχώς σε νέα και πιο εξελιγμένα μέτρα προστασίας, ενώ αρκετά μετατρέπονται κυριολεκτικά σε φρούρια. Τρανό παράδειγμα το Λούβρο, στον περίβολο του οποίου διαρκώς περιπολούν ένοπλοι, ενώ και μέσα, ένα από τα διασημότερα εκθέματά του, η Μόνα Λίζα, φρουρείται συνεχώς από δύο ένοπλους φρουρούς. Είναι επίσης εξοπλισμένο με θερμικές κάμερες και ηλεκτρονικά συστήματα ελέγχου στην είσοδο, ενώ σε όλες τις αίθουσες υπάρχουν κάμερες ασφαλείας τις οποίες παρακολουθούν συνεχώς φρουροί στο δωμάτιο ελέγχου.

Το ίδιο... αστακοί είναι και τα άλλα μεγάλα γαλλικά μουσεία, όπως το Ορσέ, το οποίο εκτός από τους φρουρούς έχει και ανιχνευτές μετάλλων στην είσοδο, ενώ η εκπρόσωπος του Μουσείου Ροντέν στο Παρίσι, Κλεμάνς Γκολντμπεργκέρ, δηλώνει πως η μυστικοπάθεια είναι μία από τις «ισχυρότερες άμυνες» του μουσείου, μη θέλοντας να αποκαλύψει τα ιδιαίτερα μέτρα προστασίας, εκτός βέβαια από τα προφανή.

Εξάλλου, το 2007, η τότε υπουργός Πολιτισμού της Γαλλίας, Κριστίν Αλμπανέλ, είχε παρουσιάσει ένα σχέδιο εκσυγχρονισμού των συστημάτων ασφαλείας όλων των μουσείων, το οποίο, μεταξύ άλλων, περιλάμβανε την τακτική επιμόρφωση των υπαλλήλων των μουσείων γύρω από τις νέες τεχνικές φύλαξης.

Δρακόντεια μέτρα ασφαλείας ισχύουν και στα μουσεία της Ισπανίας, τα οποία επίσης φιλοξενούν αριστουργήματα. Τα μεγαλύτερα διαθέτουν ανιχνευτές μετάλλων, θερμικές κάμερες, ανιχνευτές κίνησης, ενώ οι φρουροί είναι ένοπλοι. «Εχουμε μια σειρά μέτρων προστασίας τα οποία είναι ορατά στους επισκέπτες, αλλά και αρκετά που είναι κρυφά» δηλώνει ο εκπρόσωπος του Πράδο, Χοσέ Μαρία Αμπρονά.

Στην Ιταλία, οι φρουροί φέρουν όπλα μόνο κατά τις νυχτερινές βάρδιες, ωστόσο τα μεγαλύτερα μουσεία της χώρας, μεταξύ των οποίων το Ουφίτσι στη Φλωρεντία, έχουν ισχυρές δυνάμεις φρουρών.

Το ίδιο ισχύει και για το πιο διάσημο μουσείο της Αγγλίας, το Βρετανικό Μουσείο, του οποίου η οροφή επανασχεδιάστηκε σχετικά πρόσφατα, έτσι ώστε να μετατραπεί σε «ναρκοπέδιο» (όπως το χαρακτηρίζει ο υπεύθυνος ασφαλείας) με κάμερες. Επιπλέον, πριν από έναν χρόνο εγκρίθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού επιπλέον κονδύλι ύψους 100 χιλιάδων λιρών για την ενίσχυση των μέτρων ασφαλείας του μουσείου. Το ίδιο πάνοπλη είναι και η Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου, η οποία μάλιστα, σε αντίθεση με το Βρετανικό Μουσείο, διαθέτει και ένοπλους φρουρούς.