Εάν τα προβλήματα που πλήττουν την Ε.Ε. συνεχίσουν να συσσωρεύονται, εάν οι ΗΠΑ δεν στραφούν προς την ενίσχυση του συστήματος διεθνούς διακυβέρνησης, εάν συνεχιστεί η υπονόμευση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθεροτυπίας σε πολλές χώρες, εάν δεν διαμορφωθούν νέα μοντέλα οικονομικής ανάπτυξης και δεν εξασφαλιστεί η κοινωνική δικαιοσύνη, πόσο θα αντέξει η φιλελεύθερη δημοκρατία όπου άνθησε;
Εάν δεν προλάβουμε το κακό, θα μπορέσουμε να σώσουμε κάτι απ’ αυτά που σήμερα θεωρούμε δεδομένα, ώστε να αναγεννηθεί ο πολιτισμός μας από την τέφρα της;
Σε πολλές χώρες βλέπουμε τους πολίτες να βυθίζονται στην απογοήτευση, να αμφισβητούν το σύστημα, να εκφράζουν αυτή τη δυσφορία στην κάλπη.
Το αποτέλεσμα γνωστό: Brexit, Τραμπ, ενθάρρυνση του εθνικισμού, άνοδος των άκρων, αμφισβήτηση ή και υπονόμευση των θεσμών (εθνικών και συλλογικών), φόβος και θυμός.
Ολα αυτά δυσχεραίνουν τη συνεργασία και τη συναίνεση που απαιτούνται για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα της εποχής: η οικονομία, η ασφάλεια, η μετανάστευση, η κλιματική αλλαγή, η ανεξέλεγκτη επικράτηση της τεχνολογίας στη ζωή μας.
Εάν φθάσουμε στο σημείο όπου οι χώρες θα αδυνατούν να συνεργαστούν, όταν διαλυθούν οι μεταξύ τους δεσμοί, θα υπάρξουν δυνάμεις, συμπεριφορές, θεσμοί και μνήμες που θα μπορούν να κρατήσουν ζωντανή τη φλόγα της αναγέννησης;
Η Ιστορία μάς διδάσκει ότι για να επανιδρυθεί μια πολύπλοκη κοινωνία μετά την κατάρρευση, έχει ανάγκη να ακουμπήσει σε προηγούμενες δομές – να συνεργαστούν μικρότερες πολιτικές μονάδες σε ένα μεγαλύτερο σύνολο, να ανοίξουν εμπορικοί δρόμοι, να αναπτυχθεί το ανθρώπινο δυναμικό. Είναι αναγκαία η διατήρηση της αίσθησης ενός παρελθόντος και μιας ταυτότητας που θα δώσει νέα ζωή στην κοινωνία. Επί Τουρκοκρατίας οι Ελληνες κράτησαν ζωντανό τον πόθο για την ελευθερία αλλά χρειάστηκαν χρόνο, θυσίες και τύχη για να αναπτύξουν το εμπόριο, το όραμα και το πλέγμα συμμαχιών που οδήγησαν στην ανεξαρτησία. Η Ευρώπη, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, γνώριζε τι ήθελε να πετύχει. Χάρη στην ενεργό ανάμειξη των ΗΠΑ και στη θέσπιση διεθνών οργανισμών που είχαν στόχο τη διατήρηση ισορροπιών στην παγκόσμια οικονομία και στην πολιτική, η αναγέννηση ήταν γρήγορη και έτσι στην Ευρώπη ευδοκίμησαν η δημοκρατία και η συνεργασία.
Η Ε.Ε. διαθέτει θεσμούς, μηχανισμούς και εμπορική δύναμη που θα έμοιαζαν ουτοπία στα χρόνια του πολέμου. Αυτό που κλονίζεται στις ημέρες μας είναι...
η εμπιστοσύνη των πολιτών ότι οι θεσμοί επαρκούν, ότι προστατεύουν κάθε πολίτη, ότι η κοινωνία παρέχει στον καθένα τις ευκαιρίες για να ευτυχίσει. Ισως το πρόβλημα να είναι ότι οι πολίτες των χωρών-μελών αργήσαμε να αναπτύξουμε ευρωπαϊκή ταυτότητα πριν αρχίσουν οι τριβές της οικονομικής κρίσης. Σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, βλέπουμε πόσο σημαντικό είναι οι κρατικοί θεσμοί και ο Τύπος να μάχονται για να κρατήσουν ζωντανές τις αρχές της δικαιοσύνης και της ισονομίας – να υπενθυμίζουν ότι υπάρχουν.
Εάν το σύστημα καταρρεύσει, δεν θα υπάρξει κάποια δύναμη που θα στήσει τον κόσμο στα πόδια του όπως έκανε (με όποια υστεροβουλία αλλά με θετικό αποτέλεσμα) η νικηφόρος Συμμαχία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σήμερα, σύμμαχος και εχθρός είναι η τεχνολογία, που δίνει την εντύπωση ότι παρέχει τα πάντα στο άτομο αλλά ταυτόχρονα μας καθιστά ευάλωτους σε κάθε είδους εισβολή και έλεγχο. Μετά την κατάρρευση, αυτοί που αναδεικνύονται ηγέτες συνήθως είναι όσοι κατέχουν την τεχνολογική υπεροπλία. Μόνο στην Ε.Ε. φαίνεται να γίνεται κάποια προσπάθεια να ελεγχθεί η απειλή.
Εάν δεν μας φοβίζει η επιστροφή στους εθνικισμούς και στον απομονωτισμό, που γεννούν πολέμους, ας μας ξυπνήσει ο κίνδυνος ενός κόσμου όπου θα κυριαρχούν ανώνυμες δυνάμεις, πέρα από χώρες, πέρα από έθνη, πέρα από κάθε αρχή. Τα σημερινά προβλήματα ωχριούν μπροστά σε αυτόν.
Η διάλυση της Ενωσης θα οδηγούσε σε έναν άγνωστό, απελπιστικό κόσμο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου