ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ
Του ΑΡΙΣΤΟΥ ΔΟΞΙΑΔΗ
Όσοι επιδιώκουν να μειώσουν την ανισότητα και τη φτώχεια στις
σημερινές κοινωνίες προτείνουν συνήθως δύο ειδών δημόσιες πολιτικές.
Είτε την παρέμβαση στη διανομή των εισοδημάτων μέσα στις επιχειρήσεις,
με εργαλεία τον συνδικαλισμό, τον διοικητικό προσδιορισμό των μισθών και
την προστασία των μικροεπαγγελματιών από τον ανταγωνισμό των μεγάλων
εταιρειών·
Είτε την αναδιανομή, με εργαλείο τους φόρους, τα επιδόματα
και τις κοινωνικές παροχές.
Η μέθοδος που προτιμούσε όλο το ελληνικό πολιτικό σύστημα μέχρι το
2010 ήταν η πρώτη.
Ηταν αποτελεσματική για σαράντα χρόνια, αλλά
διαμόρφωσε μια οικονομία χαμηλής παραγωγικότητας, που στηριζόταν στα
δανεικά, και ήταν αναπόφευκτο να καταρρεύσει.
Η μέθοδος που φαίνεται να
προτιμά η σημερινή κυβέρνηση είναι η δεύτερη, αλλά είναι καταδικασμένη
να αποτύχει από την αρχή: χωρίς ισχυρές παραγωγικές επιχειρήσεις δεν θα
υπάρχουν αρκετοί φόροι σε σταθερή βάση και χωρίς ένα ριζικά διαφορετικό
κράτος οι περιορισμένες δαπάνες δεν θα βοηθήσουν αποτελεσματικά τους
αδύναμους.
Η αναδιανομή έχει φτάσει στα όριά της και σε άλλες χώρες, που έχουν
πιο ισχυρές επιχειρήσεις και πιο αποτελεσματικό κράτος. Η φορολογία δεν
μπορεί να αντισταθμίσει τα χαμηλά εισοδήματα των πολλών όταν δεν
υπάρχουν αρκετές καλοπληρωμένες δουλειές. Κανένα κοινωνικό κράτος δεν
μπορεί να στηρίξει τα φτωχά νοικοκυριά, αν αυτά είναι το 70% του
συνόλου. Το μεγάλο ζητούμενο είναι να ζει καλά από την παραγωγή το 70%
του πληθυσμού και να στηρίζει με τους φόρους το άλλο 30%.
Γι’ αυτό, καθώς αυξανόταν η ανισότητα σε όλο τον δυτικό κόσμο, και
ιδίως μετά την κρίση του 2008, μερικοί άρχισαν να προτείνουν ένα τρίτο
είδος δημόσιας πολιτικής:
Να ενισχυθούν τα μοντέλα ανάπτυξης που
στηρίζονται στους πολλούς, και αξιοποιούν τις ικανότητες και την
περιουσία τους. Σε αντιδιαστολή με τα μοντέλα όπου το κεφάλαιο ανήκει σε
λίγες μεγάλες εταιρείες, και οι περισσότεροι εργαζόμενοι είναι
ανειδίκευτοι.
Η στρατηγική αυτή ονομάζεται καμιά φορά «inclusive growth», που έχει
μεταφραστεί ως «περιεκτική» ή «συμπεριληπτική» ανάπτυξη. Συμπεριλαμβάνει
δηλαδή όλους ή τους περισσότερους.
Ας σταθούμε λίγο στην έννοια του
όρου:
Δεν σημαίνει, κυρίως, την παρέμβαση στη διανομή και στην
αναδιανομή.
Σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις εξαρχής αμείβουν τους πολλούς
καλά, επειδή στηρίζονται στις γνώσεις τους και στις δεξιότητες τους, και
επειδή αρκετοί από αυτούς είναι ιδιοκτήτες.
Μια καλή διατύπωση είναι «ανάπτυξη από τους πολλούς».
Διαφέρει από τη
«δίκαιη ανάπτυξη» του κ. Τσίπρα, που υπονοεί ότι το κράτος θα αποδίδει
δικαιοσύνη παρεμβαίνοντας σε μια άδικη αρχική κατανομή. Στην ανάπτυξη
από τους πολλούς, το δίκαιο υπάρχει στις ευκαιρίες που έχουν όλοι να
αποκτήσουν εφόδια για να συμβάλουν ουσιαστικά στην παραγωγή και να
αμείβονται ανάλογα.
Στη σημερινή εποχή, το απαραίτητο εφόδιο είναι το λεγόμενο «ανθρώπινο
κεφάλαιο»: οι ικανότητες που αποκτά κάποιος μέσα από το εκπαιδευτικό
σύστημα να εργάζεται αποτελεσματικά, δημιουργικά και συνεργατικά.
Συμπληρωματικό εφόδιο είναι οι αποταμιεύσεις, που δίνουν μια σχετική
ασφάλεια και επιτρέπουν σε μερικούς να επενδύουν στη δική τους
επιχείρηση.
Τα στοιχεία αυτά είναι η βάση για μια παραγωγική μεσαία
τάξη, που μπορεί να ενταχθεί στην παγκόσμια οικονομία και να ζήσει καλά.
Τι μας εμποδίζει σήμερα να αναπτυχθεί αυτού του είδους η μεσαία τάξη;
Δύο πράγματα, κυρίως:
H κατάντια της δημόσιας παιδείας, που κάθε χρόνο
με αυτή την κυβέρνηση γίνεται χειρότερη,
και
οι φόροι – ιδίως οι
παράλογοι φόροι στα μεσαία εισοδήματα που επιβλήθηκαν από το 2015.
Τα εμπόδια είναι πολιτικά, με την έννοια ότι πηγάζουν από τις
ιδιαίτερες εμμονές μιας παράταξης, και μπορούν να αναιρεθούν αν υπάρξει η
πολιτική βούληση.
Προϋπόθεση, βέβαια, είναι να κατανοήσουν οι πολιτικοί
και οι πολίτες ότι επιχείρηση δεν σημαίνει υποχρεωτικά πλούσιοι
ιδιοκτήτες και φτωχοί εργαζόμενοι, και ότι οι φόροι δεν είναι το
κυριότερο εργαλείο για την «περιεκτική» ανάπτυξη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου