ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ και ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: H τελευταία παρτίδα της Ελλάδας... (Greek endgames)

Του Martin Sandbu / Financial Times

Υπάρχει μια αίσθηση πως η αναμέτρηση Ελλάδας-ευρωζώνης πλησιάζει σε κάποιου είδους τέλος. Ποιο θα είναι αυτό; 

Ο Charles Wyplosz δίνει τις πιθανότητες. Για να αποφευχθεί η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη χρειάζεται είτε

 α) να αποφευχθεί η χρεοκοπία της Ελλάδας, ή 

 β) να διασφαλιστεί ότι θα είναι διαχειρίσιμο το bank run που κατά πάσα πιθανότατα θα ακολουθούσε μια χρεοκοπία. 

Για τον Wyplosz και οι δυο περιπτώσεις χρειάζονται επαρκή χρηματοδότηση από την ευρωζώνη. 

Στην πρώτη περίπτωση με τη μορφή της αναχρηματοδότησης του χρέους που λήγει το καλοκαίρι –το οποίο σε μεγάλο βαθμό ανήκει στην ΕΚΤ- και στην δεύτερη με τη μορφή άνευ όρων ύστατου δανεισμού των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ.

Καθώς η χρεοκοπία του κράτους θα καθιστούσε μεγάλο μέρος των στοιχείων ενεργητικού των τραπεζών μη επιλέξιμα ως ενέχυρα για την χρηματοδότηση από την ΕΚΤ, ο Wyplosz υποστηρίζει πως η δεύτερη επιλογή ουσιαστικά γυρίζει στην πρώτη, και στην ανάγκη να αποτραπεί η χρεοκοπία.

Το ποσό της περαιτέρω ρευστότηταw που μπορεί να χορηγηθεί νόμιμα δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρο. Ευτυχώς, ο Eric Dor μόλις έβγαλε τα νούμερα για τα ενέχυρα των ελληνικών τραπεζών που εξαρτώνται από το κράτος. Τα πάντα εξαρτώνται από το τι «κούρεμα» θα απαιτήσει η ΕΚΤ να εφαρμόσει η Τράπεζα της Ελλάδος μετά από χρεοκοπία της Ελλάδας. Ο μέσος όρος τώρα είναι γύρω στο 40%, που αφήνει περιθώριο για επιπλέον ρευστότητα ύψους 50 δις. ευρώ από την Κεντρική Τράπεζα. Αν η χρεοκοπία οδηγούσε σε επιβολή «κουρέματος» 75%, το νούμερο αυτό θα μειώνονταν στα 10 δις. ευρώ –ποσό μικρό, αν οι τράπεζες έρθουν αντιμέτωπες με bank run. Στο 90%, το ποσό της ρευστότητας που θα παρέχονταν θα ήταν λιγότερο απ' ότι σήμερα, και οι τράπεζες θα έπρεπε να δώσουν πίσω μέρος του.

Δεν τελειώνει όμως εδώ η υπόθεση:

Πρώτον, η ΕΚΤ θα μπορούσε να επιτρέψει «κούρεμα» μικρότερο του 75% αν το ελληνικό κράτος εκπληρώσει εν μέρει τις υποχρεώσεις του. 

Δεύτερον, οι ελληνικές τράπεζες θα μπορούσαν υποθέτουμε να τιτλοποιήσουν μέρος των δανείων του ιδιωτικού τομέα και να τα «περάσουν» ως ενέχυρα. 

Τρίτον, η επιβολή ελέγχου στην κίνηση κεφαλαίων θα περιόριζε την ανάγκη για ρευστότητα. 

Και φυσικά, τέταρτον, οι τράπεζες μπορούν να αναδιαρθρωθούν –σε μεγάλο βάρος των καταθετών- για να μειωθεί η ανάγκη τους για ρευστότητα και να αυξηθεί η επιλεξιμότητά τους για ρευστότητα. 

Όλες αυτές οι επιλογές θα μπορούσαν να συνδυαστούν.

Ομολογουμένως, δεν θα ήταν «όμορφο». Έτσι, πράγματι κάνει την έξοδο της Ελλάδας να φαίνεται πραγματική πιθανότητα. 

Αυτό δεν είναι κάτι που θα πρέπει να καλωσορίζουμε. Αυτοί που νομίζουν πως μια επιστροφή στη δραχμή θα ήταν καλή για την Ελλάδα, θα πρέπει να κοιτάξουν τι συνέβει στην Αργεντινή όταν εγκατέλειψε τη σύνδεση με το δολάριο.

Η υποτίμησή της δεν βελτίωσε το εμπορικό ισοζύγιο (που βασίζονταν κυρίως στην εκρηκτική άνοδο των εμπορευμάτων), αλλά αντιθέτως αναδιένειμε τον πλούτο σε αυτούς που ήταν περισσότερο πιθανό να τον επενδύσουν παρά να τον δαπανήσουν. Η αύξηση στις εγχώριες επενδύσεις βοήθησε την ανάπτυξη της Αργεντινής, όμως αυτός είναι ένας τύπος ανάκαμψης που η ολιγαρχική Ελλάδα χρειάζεται, όσο θα χρειάζονταν άλλον έναν Πελοποννησιακό Πόλεμο.

Έπειτα, υπάρχει η επίπτωση που θα είχε το Grexit στην υπόλοιπη ευρωζώνη, δηλαδή η απόδειξη ότι το ευρώ δεν είναι «μη αναστρέψιμο»:

Μια νέα μελέτη της ΕΚΤ ποσοτικοποιεί το πόσο καταστροφικό μπορεί να είναι το ρίσκο της επιστροφής σε εθνικό νόμισμα. Το 2012, τα μεγάλα spreads των αποδόσεων για την Ισπανία και την Ιταλία αποδίδονταν σε αυτοεκπληρούμενα runs σε κράτη που δεν μπορούν να τυπώσουν δικό τους χρήμα για να εξυπηρετήσουν το χρέος τους. Μάλιστα, το ένα τρίτο έως το ήμισι των spreads αντανακλούσαν τον κίνδυνο διάσπασης της ευρωζώνης, κάτι που διαφέρει σημαντικά από τον κίνδυνο αναχρηματοδότησης ενός κράτους.

Ως εκ τούτου, έχει δίκιο ο Paul De Grauwe που θεωρεί ότι οι πιστωτές της Ελλάδας φαίνεται να σπρώχνουν επίτηδες την Αθήνα προς τη χρεοκοπία. Υποστηρίζει πως η Ελλάδα, μέχρι τώρα, είναι φερέγγυα, αλλά δεν έχει ρευστότητα. Τα χρέη της έχουν «ξεχειλωθεί» τόσο πολύ που είναι δυνατό να εξυπηρετηθούν, όμως η χώρα έχει να καταβάλει κάποιες μεγάλες πληρωμές αυτό και το επόμενο καλοκαίρι – κυρίως λόγω της ανταλλαγής χρέους που κράτησε την ΕΚΤ εκτός της αναδιάρθρωσης του 2012.

Η ευρωζώνη θα πρέπει απλά να ανταλλάξει αυτά τα ομόλογα -τα οποία θα έπρεπε εξ αρχής να είχαν σχεδιαστεί με μεγαλύτερες λήξεις- με ένα δάνειο από τον ESM, που θα ανακούφιζε και την ΕΚΤ. Όμως οι «εταίροι» της Ελλάδας επιμένουν να κατευθύνουν την ελληνική οικονομική πολιτική σε θέματα πέραν αυτών που σχετίζονται με την ικανότητα της χώρας να αποπληρώσει μελλοντικά τα επίσημα δάνεια. Ακόμα και σε επίπεδο καθαρά δημοσιονομικής βιωσιμότητας, οι θεσμοί που ήταν παλαιότερα γνωστοί ως τρόικα φαίνεται να είναι προσηλωμένοι στα παλιά τους λάθη, σφίγγοντας τόσο πολύ την οικονομία που το χρέος να γίνεται δυσκολότερο –και όχι ευκολότερο- να εξυπηρετηθεί.

Ελληνικά μέσα μεταδίδουν ότι η πρώην τρόικα απαιτεί επιπλέον μέτρα λιτότητας ύψους 3 δις. ευρώ (σχεδόν 2% του ΑΕΠ) διότι η αποδυνάμωση της οικονομίας έχει εκτροχιάσει τον προηγούμενο στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα. Πότε επιτέλους θα μάθουν;