Καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέα
Η σημασία των δύο παμπάλαιων, συγγενών λέξεων «κάθαρση» και
«κάθαρμα» μας είναι λίγο-πολύ γνωστή και δεν χρειάζεται ούτε στα λεξικά
να καταφύγουμε ούτε στην αριστοτελική Ποιητική.
Η πρώτη δηλώνει την
πράξη του καθαρμού και του εξαγνισμού (σωματικού και ψυχικού), η δεύτερη
την ακαθαρσία, το απόπλυμα και μεταφορικά τον ανήθικο άνθρωπο, το
κοινωνικό απόβρασμα.
Οταν λοιπόν γίνεται λόγος για κάθαρση, κάτι που
ακούγεται συνεχώς στα λερά χρόνια μας, αυτό που αντιλαμβανόμαστε είναι
ότι κάθε πολιτική, κοινωνική και οικονομική βρωμιά θα καθαριστεί. Θα
επέλθει αυστηρή, άτεγκτη τιμωρία και ο νοητός ήλιος της δικαιοσύνης θα
λάμψει, κατά τον ποιητή. Αυτό γίνεται στην τραγωδία, όπου οι θεατές,
έχοντας συμμετάσχει ψυχικά στο πάθος του ήρωα, φεύγουν βέβαιοι ότι
λειτουργούν οι θεϊκοί, καθαρτήριοι μηχανισμοί.
Εμείς όμως, καθημερινοί
θεατές πολιτικών και κοινωνικών εγκλημάτων, βλέπουμε κάποια κάθαρση;
Σε
μια Ελλάδα που ζει κάθε μέρα πραγματικές τραγωδίες (όχι μίμηση)
συντελείται μια κάποια καθαρτήρια, εξαγνιστική πράξη;
Οχι. Τουναντίον
μάλιστα. Αντί ο τίμιος πολίτης (ο συνεπής φορολογούμενος, ας πούμε) να
επαινείται, τα πολιτικά και οικονομικά καθάρματα επιβραβεύονται.
Δεν λέμε κάτι άγνωστο, ούτε παράξενο. Ολοι μας έχουμε να αφηγηθούμε και από μια ιστορία διαφθοράς, απάτης, κλοπής του δημόσιου χρήματος. Τέτοια φαινόμενα έχουμε παντού. Στην πολιτική και οικονομική ζωή. Στα ΜΜΕ, στα πανεπιστήμια, στον αθλητισμό, ακόμη και στη Δικαιοσύνη και στην Εκκλησία. Μπορεί να γίνονται κάποια δειλά βήματα. Η Δικαιοσύνη τολμά, έστω και καθυστερημένα, και αποκαλύπτει σκάνδαλα και τιμωρεί επίορκους και απατεώνες πολιτικούς. Αλλά όλα αυτά, όσο και καλά, δεν συστήνουν μιαν αληθινά καθαρτήρια πολιτική. Δεν αποκαθιστούν το αίσθημα της δικαιοσύνης.
Τα ελλείμματά μας δεν είναι μόνο οικονομικά. Είναι
πρωτίστως πολιτικά, κοινωνικά. Ηθικά. Εάν λοιπόν δεν καλύψουμε πρώτα
αυτά τα κενά, δεν μπορούμε να περιμένουμε ανάκαμψη οικονομική. Ακούγεται
δασκαλίστικο αλλά η ψυχή και η ηθική της δημοκρατίας βρίσκονται στην
Παιδεία. Αν σκεφτούμε ποια πρόσωπα έχουν διατελέσει υπουργοί Παιδείας
(παραλείπω το υπουργείο Πολιτισμού) μετά τη Μεταπολίτευση, θα εννοήσουμε
γιατί έχουμε πέσει τόσο χαμηλά.
Παρ' όλα αυτά, παρά τα καθημερινά φαινόμενα διαφθοράς, παρά την έλλειψη ουσιαστικής κάθαρσης, δεν είμαστε δα και ο πιο διεφθαρμένος λαός της οικουμένης. Η δημοκρατία μας μπορεί να έχει χάσει σε πολλά την αίγλη της αλλά υπάρχει. Οι θεσμοί, οι νόμοι, το Σύνταγμα υπάρχουν, απλώς μένουν σε αδράνεια. Δεν μας χρειάζονται νόμοι κατασταλτικοί. Αποκλεισμός του λαού από μια ζωή δίκαιη και αξιοπρεπή. Δεδομένου λοιπόν ότι η θεία δικαιοσύνη δεν ξέρουμε πότε, και αν, θα έρθει, ας εφαρμοστεί η δική μας, η ανθρώπινη. Επί της γης. Τώρα.
Ομως το χειρότερο είναι άλλο:
Αυτό που όλο πλησιάζει. Υπόκωφα. Εφιαλτικά. Μοιραία. Η έλευση των «καθαρών», των αυτόκλητων τιμωρών και λυτρωτών. Αυτών που θα μας «ξεβρωμίσουν», όπως λένε. Αυτοί όμως, είτε μας έρχονται από τα δεξιά, ντυμένοι χρυσαυγίτες, είτε από αριστερά, κουκουλοφόροι και δολοφόνοι, το ίδιο είναι και βλάπτουν εξίσου τη δημοκρατία. Αυτοί οι πολλαπλώς ακάθαρτοι εμφανίζονται ως καθαρτήριοι άγγελοι και είναι πολλοί εκείνοι που τους επευφημούν. Ετσι οι ακάθαρτοι λοιδορούν τους καθαρούς. Αυτό περίπου κάνουν και οι «καθαροί» ευρωπαίοι τραπεζίτες και πολιτικοί: μας δείχνουν υποτιμητικά και μας λένε κατάμουτρα ότι είμαστε βρώμικοι, ακάθαρτοι και λερωμένοι.
Ποιοι λοιπόν είναι οι καθαροί και ποιοι τα καθάρματα;
Τα κριτήρια τα ξέρουμε. Μας τα έχουν πει οι ποιητές μας, μας τα έχουν δείξει και οι παλαιοί Ελληνες, στα κείμενά τους και στο κοίλο του θεάτρου. Η «αμαρτία», μας είπαν, είναι λογικό, επίγειο σφάλμα, όχι θεολογικό παράπτωμα. Ο Κύριος ας τιμωρήσει τους δικούς του αμαρτωλούς, όταν έρθει η ώρα τους. Εμείς έχουμε νόμους, κανόνες. Οι δικοί μας «αμαρτωλοί» είναι επίορκοι πολιτικοί, καταχραστές του Δημοσίου, κλέφτες του δικού μας πλούτου και της δικής μας ζωής.
Η δημοκρατία έχει τρόπους να τιμωρήσει όλους αυτούς με βάση τους νόμους και το Σύνταγμα. Δεν χρειαζόμαστε «ακάθαρτους» σωτήρες. Τα καθάρματα δεν καθαιρούν
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου