Στο γήπεδο της Ανατολικής Μεσογείου

Του Σταυρου Λυγερου

Oπως αναμενόταν, η γεώτρηση στο Oικόπεδο 12 απέδειξε ότι η κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) κρύβει ενεργειακό πλούτο. Η αξία μόνο του επιβεβαιωμένου κοιτάσματος υπολογίζεται τουλάχιστον σε 100 δισ. δολ. Είναι προφανές ότι ένας τέτοιος ενεργειακός πλούτος αλλάζει όχι μόνο τη γεωοικονομία, αλλά και τη γεωπολιτική της ευρύτερης περιοχής.  

Οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. τη βλέπουν με άλλο μάτι. Εδώ και χρόνια, οι Αμερικανοί ισχυρίζονται ότι η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο οδηγεί και σε πολιτική εξάρτηση. Τώρα, η Ευρώπη έχει ενεργειακές πηγές στην αυλή της. Τα συμφέροντα και των ΗΠΑ και της Ε.Ε. για πρώτη, ίσως, φορά συγκλίνουν με τα συμφέροντα του Ελληνισμού.

Οι Δυτικοί προτιμούν τα ενεργειακά κοιτάσματα να ελέγχονται από την αδύναμη Κυπριακή Δημοκρατία, που είναι χώρα-μέλος της Ε.Ε., παρά από τη δύσκολη Τουρκία, η οποία κάνει το δικό της γεωπολιτικό παιχνίδι. 

Το ίδιο και η Μόσχα, η οποία διατηρεί παραδοσιακούς δεσμούς με τη Λευκωσία και προσδοκά βασίμως ότι θα συμμετάσχουν και ρωσικές εταιρείες στην εκμετάλλευση. 

Ενεργό στήριξη παρέχει και το Ισραήλ, επειδή αυτό υπαγορεύουν τα συμφέροντά του. Ο γεωπολιτικός λόγος είναι ότι για τους Ισραηλινούς η ασφαλής δίοδος προς τη Δύση είναι ζωτικός παράγοντας ασφαλείας. Η ρήξη με τη νεοοθωμανική Τουρκία και η αλλαγή καθεστώτος στην Αίγυπτο υποχρέωσαν το Ισραήλ να επανεκτιμήσει την αξία που έχoυν η ελεύθερη Κύπρος και η Ελλάδα ως ασφαλής δίοδος προς τη Δύση. Ο γεωοικονομικός λόγος είναι ότι οι Ισραηλινοί έχουν ανάγκη την Κύπρο για την εξαγωγή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Η λύση που προτείνουν είναι το ισραηλινό και κυπριακό αέριο να μεταφερθεί με αγωγό σε μονάδα υγροποίησής του, που θα κατασκευαστεί στη νότια Κύπρο. Είναι, λοιπόν, η σύγκλιση συμφερόντων που ώθησε το Ισραήλ και την Κυπριακή Δημοκρατία να οικοδομήσουν μία στρατηγική σχέση, η οποία εκ των πραγμάτων συμπεριλαμβάνει και την Ελλάδα.

Η Ελλάδα οφείλει έστω και καθυστερημένα να ξαναδεί τον εαυτό της ως χώρα της Ανατολικής Μεσογείου. Το δόγμα «η Κύπρος είναι μακριά», που έχει εμποτίσει γενιές διπλωματών, δεν είναι μόνο εθνικά μίζερο. Η μονοδιάστατη αντίληψη για την εθνική ασφάλεια, που έχει προκαλέσει την αναδίπλωση του ελληνικού ενδιαφέροντος αποκλειστικά στο Αιγαίο, βολεύει εξαιρετικά την Τουρκία. 

Πρώτον, της αφήνει ελεύθερο το πεδίο στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου πραγματοποιεί συχνές αεροναυτικές ασκήσεις με στόχο τον έλεγχο της θαλάσσιας οδού που ενώνει την Κύπρο με την Ελλάδα. 

Δεύτερον, τη διευκολύνει να εγείρει αξιώσεις που δεν στηρίζονται στο διεθνές δίκαιο. Το γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται στη δίνη μιας πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης δεν είναι λόγος να εγκαταλείψει ένα γήπεδο, που εκτός από γεωπολιτική έχει και τεράστια γεωοικονομική σημασία. 

Ας μην ξεχνάμε ότι -σύμφωνα με τις υπάρχουσες ενδείξεις- το ενδιαφέρον για την ανεύρεση ενεργειακών κοιτασμάτων εστιάζεται κυρίως στον βυθό νοτίως και νοτιοανατολικώς της Κρήτης.