Ο Σαίξπηρ στον «Βασιλιά Ληρ» –παίρνοντας τη δραματουργική σκυτάλη από το ελληνορωμαϊκό θέατρο και τους πανούργους κωμικούς δούλους της commedia dell’ arte– επαναφέρει τον γελωτοποιό της αυλής, ο οποίος έχει ρόλο κοινωνικού παρατηρητή κάνοντας σκληρή κριτική στον βασιλιά.
Κρυμμένοι πίσω από αντισυμβατικό προσωπείο, με τα σχόλιά τους οι γελωτοποιοί συγκλώθουν τις μεγάλες αξίες της ζωής με τη θλιβερή κακοποίησή τους στην καθημερινότητα από τους ανθρώπους.
Ετσι λειτουργούν πάντα όσοι ασκούν σάτιρα: ξεστομίζουν πράγματα που δεν θα μπορούσε να ειπωθούν εύκολα από κάποιον που είναι βουτηγμένος στα βάρη της επιβίωσης και άρα πρέπει να κάνει υποχωρήσεις, ίσως και σε σχέση με τον αξιακό του κώδικα. Εξ ου και οι τρελοί των κωμωδιών δεν έχουν ποτέ όνομα στα θεατρικά έργα, δεν γνωρίζουμε πώς τους φωνάζουν, μας είναι άγνωστοι και έτσι –με προσωπείο αποστασιοποιημένο από αμαρτίες της ανθρώπινης φύσης– η αξία των λόγων τους έχει ισχυρό φιλοσοφικό βάθος. Μάλιστα, ο Τρελός στον Ληρ συντροφεύει τον βασιλιά σαν οδηγός που κρατάει ένα φως για το σκοτάδι.
Για να διατηρήσει η σάτιρα την αιχμηρότητά της πρέπει αυτός που σατιρίζει να μη χαρίζεται σε κανέναν, ούτε στον βασιλιά, ούτε στην αντιπολίτευσή του, ούτε ακόμη στους θεατές που πλήρωσαν για να διασκεδάσουν με τα σκωπτικά σχόλιά του. Δεν μπορείς να είσαι ούτε με την εξουσία, αλλά ούτε με εκείνους που έρχονται να σε δουν επειδή «τα λες ωραία» στους κομματικούς τους αντιπάλους.
Η εποχή μας είναι αμείλικτη με τους «Τρελούς» (και όχι μόνον) καθώς η τηλεόραση και το Διαδίκτυο απομυθοποιούν τα πρόσωπα. Οσοι ασχολούνται με τη σάτιρα χάνουν το «γκελ» τους με το κοινό, αποδυναμώνεται ο λόγος τους, όταν χάνουν τη μαγεία του ηθοποιού. Είναι δημοφιλείς, αλλά για το προσωπείο τους, όχι για την προσωπική τους ζωή. Θυμηθείτε την περσόνα του Σαρλώ! Και φυσικά, όχι όταν συγχρωτίζονται με τους φορείς της πολι-τικής εξουσίας.
Πέραν τούτων, σήμερα κάθε «Τρελός»...
βγάζοντας την περσόνα του, φέρει ακέραια τις ευθύνες του.
Γι’ αυτές, αρμόδιοι να κρίνουν είναι η Δικαιοσύνη και η συνείδησή του. Οχι πάντως η κοινωνία και μια πολιτική ζωή που μόνο κουνάει το δάχτυλο χωρίς να δημιουργεί Σαίξπηρ, αλλά μόνο χαβαλέδες που ξέρουν από κράξιμο όχι όμως από σάτιρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου