ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ: Το μεγάλο εμπόριό τους στο Ιντερνετ

Του ΛΕΩΝΙΔΑ ΣΤΕΡΓΙΟΥ

Πωλείται οικόπεδο 10 στρεμμάτων με θέα... τη Γη! Αγοράστε τώρα ένα τανκ! Αν θέλετε κάτι πιο εξτρίμ, αγοράστε φτερά για να πετάξετε ή ραδιενεργό ουράνιο... Για την επιχείρησή σας μπορείτε να αγοράσετε προσωπικά δεδομένα σε λίστες των 1.000 ατόμων. Τιτλοποιήστε την εμπειρία σας και αγοράστε ένα πτυχίο ή ακόμη και διδακτορικό με ένα κλικ. Επίσης, μη χάνετε χρόνο περιμένοντας στις ουρές. Νοικιάστε κάποιον να περιμένει στην ουρά και μόλις φτάσει η σειρά σας, θα σας πάρει τηλέφωνο...

Πού συμβαίνουν όλα αυτά; 

Στο Διαδίκτυο και η αγορά τους είναι τόσο εύκολη όσο ένα κλικ. Ισως το πιο εντυπωσιακό δεν είναι ότι όλα αυτά –και ακόμη περισσότερα– διατίθενται μέσω Διαδικτύου. Το εντυπωσιακό είναι ότι υπάρχουν εκατομμύρια πελάτες που τα αγοράζουν. Κι αυτό φαίνεται από τα δισεκατομμύρια δολάρια που δαπανούν οι ιστοσελίδες αυτές για να διαφημιστούν. Για παράδειγμα, ιστοσελίδες που πωλούν οικόπεδα στη Σελήνη ή στον Αρη βρίσκονται στην κορυφή των μηχανών αναζήτησης σε έγχρωμο πλαίσιο. Αυτό σημαίνει ότι έχουν πληρώσει διαφήμιση και μάλιστα το κόστος διατήρησης στην πρώτη θέση και για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι μεγάλο. Επομένως, υπάρχουν έσοδα ή προσδοκώνται έσοδα από πολλούς ενδιαφερόμενους αγοραστές.

Πρόκειται για μία αγορά τρισεκατομμυρίων δολαρίων, που δεν εξαντλείται μόνο στην online αγορά βιβλίων, ρούχων ή παπουτσιών. Μόνο στις ΗΠΑ, το νόμιμο ηλεκτρονικό εμπόριο ξεπερνάει σε τζίρο το 1 τρισ. δολάρια, όταν το παράνομο ηλεκτρονικό εμπόριο υπολογίζεται σε 3 τρισ. δολάρια παγκοσμίως.

Μέσω ιστοσελίδων διακινούνται νόμιμα και –κυρίως– παράνομα φάρμακα, δηλητήρια, υλικά για πυρηνικές βόμβες, εξοπλισμοί για κατασκοπεία, όπλα, ναρκωτικά, άνθρωποι, πτυχία και προσωπικά δεδομένα. Η λίστα είναι ατελείωτη, διότι για κάθε επικίνδυνη υπηρεσία που προσφέρεται μέσω Διαδικτύου έχουν δημιουργηθεί άλλες που προστατεύουν τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις από αυτές. Ετσι, λοιπόν, υπάρχουν οι εταιρείες που κατασκοπεύουν κάθε κίνηση των καταναλωτών, καταγράφουν ποιες ιστοσελίδες επισκέπτονται, πόσο συχνά πάνε σινεμά, αν περιμένουν παιδί, αν πάσχουν από σοβαρή ασθένεια, τι ταινίες προτιμούν να βλέπουν κ.λπ., προκειμένου να δημιουργήσουν το καταναλωτικό προφίλ τους. Οταν συμπληρωθούν 1.000 ονόματα, η λίστα είναι έτοιμη να πουληθεί προς 80 έως 300 δολάρια, ανάλογα με την αξία των προσωπικών δεδομένων.

Και μη φανταστείτε ότι οι λίστες αυτές διακινούνται νύχτα και παράνομα. Υπάρχουν μεγάλες εταιρείες και μάλιστα αρκετές είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Είναι γνωστές ως «data brokers» και είναι κυρίως συνεργάζονται με διαφημιστικές εταιρείες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Μάλιστα, κάποιες από τις εταιρείες αγοραπωλησίας δεδομένων προσφέρουν το καταναλωτικό προφίλ του καθενός μαζί με την πιστοληπτική του αξιολόγηση. Στόχος των δεδομένων αυτών είναι να γίνονται στοχευμένες διαφημίσεις - καμπάνιες και παράλληλα να γνωρίζει η επιχείρηση το πιστοληπτικό προφίλ (αξιοπιστία) του πελάτη.

Την ίδια στιγμή, έχει δημιουργηθεί μία βιομηχανία που προστατεύει τους καταναλωτές και τους χρήστες του Διαδικτύου από την κατασκοπεία. Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται μέσω Ιντερνετ, όπως online καταστήματα, προκειμένου να προστατεύσουν τη φήμη τους και να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών επενδύουν δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο. Οι επενδύσεις αυτές αφορούν κυρίως υπηρεσίες κρυπτογράφησης, πιστοποιητικά ασφαλείας και ασφαλιστικές καλύψεις. Για παράδειγμα, η κρυπτογράφηση μιας ιστοσελίδας κοστίζει από 100 έως 500 δολάρια τον χρόνο. Ομως, αυτό δεν αρκεί πάντα. Πρέπει κάποιος να πιστοποιεί ότι το ηλεκτρονικό κατάστημα έχει λάβει όλα τα μέτρα για την προστασία των προσωπικών δεδομένων των πελατών τους. Ετσι, υπάρχουν εταιρείες που δημιουργούν τις προδιαγραφές και άλλες που τις πιστοποιούν με ετήσια συνδρομή. 

Επειδή, όμως, η κλοπή προσωπικών δεδομένων μπορεί να κοστίσει τελικά πολύ ακριβά σε μια επιχείρηση από αγωγές και μηνύσεις, υπάρχουν οι ασφαλιστικές εταιρείες. Αυτές ασφαλίζουν τα ηλεκτρονικά καταστήματα και κάθε ιστοσελίδα έναντι διαφόρων κινδύνων που σχετίζονται με το ηλεκτρονικό έγκλημα. Συνήθως τα ασφάλιστρα ξεκινούν από 1.000 ευρώ για κάλυψη αποζημιώσεων 250.000 ευρώ. Οι μεγάλες ιντερνετικές εταιρείες πληρώνουν κάθε χρόνο ασφάλιστρα για καλύψεις άνω του 1,5 εκατ. ευρώ ανά κίνδυνο...

Τρελές υπηρεσίες

Με μια απλή αναζήτηση στο Ιντερνετ εντοπίσαμε εκατοντάδες περίεργες υπηρεσίες και προϊόντα που πωλούνται online. Το κατά πόσο τελικά φτάνουν στα χέρια των αγοραστών είναι άλλο θέμα. Ενδεικτικά, πάντως, αναφέρονται τα εξής:

- Οικόπεδα στη Σελήνη, την Αφροδίτη και τον Αρη. Οι τιμές ξεκινούν από 17 στερλίνες (περίπου 20 ευρώ). Αν πετύχετε σε ημέρα προσφορών, παρέχονται εκπτώσεις γύρω στο 20%. Στην τιμή περιλαμβάνεται και ο τίτλος ιδιοκτησίας. Αν θέλετε να είναι τυπωμένος σε ειδικό χαρτί με πλαίσιο, υπάρχει μία μικρή επιβάρυνση. Πριν από την αγορά, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να επιλέξει το οικόπεδό του στον χάρτη με το μάους του.

- Απόκτηση διδακτορικού τίτλου σε 24 ώρες. Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Η μέχρι σήμερα εργασιακή εμπειρία μπορεί να θεωρηθεί μαθητεία και να πιστοποηθεί. Με 775 δολάρια μπορείτε να γίνετε Dr στο αντικείμενο που θέλετε από πανεπιστήμια που πιστοποιούν τη μέχρι σήμερα εμπειρία σας. Αν θέλετε ο διδακτορικός τίτλος να συνοδεύεται και από εργασία δεν υπάρχει πρόβλημα. Απλά κοστίζει επιπλέον 1.000 δολάρια.

- Ραδιενεργό Ουράνιο. Μπορεί να γίνει δικό σας με 10-15 δολάρια...

- Ενα τανκ με την αντίστοιχη άδεια για εισαγωγή (στις ΗΠΑ) κοστίζει μόλις 60.000 δολάρια.

- Ρομπότ πολεμιστής. Δεν υπάρχει μόνο σε κινούμενα σχέδια, αλλά διατίθεται μέσω ιαπωνικής ιστοσελίδας έναντι 350.000 δολαρίων.

- Ενοικίαση προσωπικότητας. Είναι αλήθεια ότι αν φίλοι και συνεργάτες σας δουν να πίνετε καφέ με την Πάμελα Αντερσον και να τρώτε με τον Λεονάρντο Ντι Κάπριο θα ανεβείτε πολύ στα μάτια τους. Η Πάρις Χίλτον μπορεί να έρθει στο πάρτι σας με 100.000 δολάρια συν τα έξοδα για τα αεροπορικά εισιτήρια με επιστροφή.

- Αντ’ εμού. Η υπηρεσία προσφέρει, με ωριαία χρέωση, ένα άτομο το οποίο θα περιμένει στις ουρές (εφορίες, τράπεζες, εισιτήρια για συναυλίες κ.λπ.) κρατώντας τη σειρά σας. Εσείς μπορείτε να κάνετε άλλες δουλειές ή να πίνετε καφέ και μόλις φτάσει η σειρά σας θα σας ειδοποιήσει. Προϋπόθεση να έχετε ειδοποιήσει 12 ώρες νωρίτερα.

«Σαρώνουν» τις κινήσεις μας στο Διαδίκτυο

Η Σοφία με τον σύζυγό της μόλις επέστρεψαν από το μαιευτήριο με το μωράκι σπίτι. Κάτω από την πόρτα τους περίμεναν ήδη διαφημιστικά φυλλάδια και εκπτωτικά κουπόνια για... πάνες. Και οι δύο φαντάστηκαν ότι ο γιατρός ή το μαιευτήριο είχε ήδη πουλήσει τα στοιχεία τους στις ενδιαφερόμενες εταιρείες.

Μπορεί να έγινε έτσι, μπορεί και όχι. Πρόσφατη έρευνα της εφημερίδας Financial Times αποκάλυψε μια τεράστια βιομηχανία παρακολούθησης, καταγραφής και αγοραπωλησίας προσωπικών δεδομένων.

Υπάρχουν εταιρείες που σαρώνουν το Διαδίκτυο και παρακολουθούν όλες τις κινήσεις των χρηστών. Στέλνουν τα λεγόμενα διαδικτυακά «μπισκότα» (cookies) που είναι ηλεκτρονικά αρχεία, τα οποία αποθηκεύουν κάθε ιστοσελίδα που επισκεπτόμαστε στον υπολογιστή μας. Τα αρχεία αυτά «αποθηκεύουν» τις προσωπικές μας προτιμήσεις. Ετσι, οι εταιρείες μαθαίνουν σε ποια περιοχή μένουμε, ποιος είναι ο τηλεπικοινωνιακός πάροχος, ποιες ιστοσελίδες επισκεπτόμαστε, τι ψάχνουμε στις μηχανές αναζήτησης.

Στο μεταξύ, σε κάποια ιστοσελίδα κοινωνικού δικτύου θα κάνουν εισαγωγή στοιχείων ή στο email μας, θα χρησιμοποιούμε μία πιστωτική κάρτα και θα έχουμε αγοράσει ένα ασφαλιστικό συμβόλαιο.

Σίγουρα έχουμε μείνει σε ξενοδοχεία, έχουμε νοικιάσει ένα αυτοκίνητο κ.λπ. κ.λπ. Ετσι, λοιπόν, σκόρπια στοιχεία από διάφορους κλάδους και διαφορετικές χρονικές στιγμές, ύστερα από μακροχρόνια παρακολούθηση συνθέτουν το προφίλ μας. Οχι μόνο το καταναλωτικό, αλλά και το προφίλ πιστοληπτικής αξιολόγησης.

Για παράδειγμα, ένας νεαρός που μέχρι χθες αναζητούσε στο Ιντερνετ τιμές για γρήγορες μηχανές και σήμερα ψάχνει εφημερεύοντα φαρμακεία και οδηγίες για πιπίλες και άλλαγμα μωρών είναι προφανές ότι μόλις έγινε μπαμπάς. Η αλλαγή αυτή ενημερώνει τη διαδικτυακή «βάση δεδομένων» και το στοιχείο αυτό μπορεί να είναι χρήσιμο π.χ. σε μία εταιρεία βρεφικού γάλακτος, η οποία μέχρι χθες μπορεί να είχε τα στοιχεία του νεαρού, αλλά δεν ανήκε στην αγορά στόχο. Τώρα που έγινε μπαμπάς μπορεί να λάβει τα διαφημιστικά φυλλάδια...