Της ΝΑΤΑΣΑΣ ΜΠΑΣΤΕΑ
Είναι εύκολο για μια χώρα να έρθει αντιμέτωπη με το επονείδιστο παρελθόν της; Σίγουρα όχι. Ωστόσο, μια από τις χώρες που πρωτοστατεί προς αυτή την κατεύθυνση, σύμφωνα με έναν από τους πιο έγκυρους ιστορικούς του Γ' Ράιχ, είναι... η Γερμανία.
Ο σερ Ιαν Κέρσοου, που θεωρείται διεθνώς ο πλέον ειδικός για τη ναζιστική περίοδο και τον Αδόλφο Χίτλερ - έχει γράψει μάλιστα την πιο γνωστή βιογραφία του - είπε στο Λογοτεχνικό Φεστιβάλ του Τσέλτεναμ πως η χώρα οδεύει προς μια σημαντική αλλαγή του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβάνεται όλη την περίοδο του Γ' Ράιχ. Η νέα αυτή προσέγγιση τονίζει τη συλλογική ευθύνη του γερμανικού λαού για όσα συνέβησαν τις δεκαετίες του 1930 και του 1940.
«Η εμπλοκή του λαού στα εγκλήματα του ναζισμού σε κάθε επίπεδο της κοινωνίας είναι αυτό στο οποίο δίνεται μεγάλη έμφαση στις πρόσφατες ιστορικές μελέτες», δήλωσε ο Κέρσοου στην εφημερίδα «Times». «Εκεί που κάποτε θεωρείτο ότι το καθεστώς και ο γερμανικός λαός βρίσκονταν σε αντίθεση, τώρα ιστορικά τους κοιτούν ως κάτι ενιαίο. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ευρύτερη συναίνεση που στήριξε το ναζιστικό καθεστώς».
Νέες ιστορικές έρευνες δείχνουν ότι ο Χίτλερ ποδηγετούσε τις μάζες όχι μόνο μέσω της πολιτικής κατήχησης και του μηχανισμού του τρόμου που είχε εγκαταστήσει αλλά και μέσω του οικονομικού ελέγχου, «των στομαχιών τους», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά. Το κράτος πρόνοιας, χρηματοδοτούμενο από τη λεηλασία των περιουσιών των Εβραίων και των κατακτημένων ευρωπαϊκών λαών, έδωσε στους περισσότερους Γερμανούς υψηλό βιοτικό επίπεδο σχεδόν μέχρι τους τελευταίους μήνες του πολέμου, αντίθετα με όσα συνέβαιναν κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου όταν ο κόσμος λιμοκτονούσε. «Οι Γερμανοί εξαγοράστηκαν», παρατηρεί ο σερ Ιαν.
Αυτή η νέα προσέγγιση ενοχοποιεί τους Γερμανούς πολύ περισσότερο από ό,τι όλες οι άλλες ιστορικές προσεγγίσεις μέχρι σήμερα, οι οποίες θεωρούσαν τον πόλεμο εν μέρει «έγκλημα εις βάρος του γερμανικού λαού από τους ηγέτες του», σύμφωνα με τη διάσημη φράση του Τόμας Μαν.
Ενας άλλος ιστορικός, ο Φρέντερικ Τέιλορ, συγγραφέας του βιβλίου «Εξορκίζοντας τον Χίτλερ» που μελετά τις εξελίξεις στη Γερμανία μετά τον πόλεμο, μιλώντας στο ίδιο φεστιβάλ τόνισε ότι τη δεκαετία του '50 πολλοί Γερμανοί βρίσκονταν σε άρνηση ή ακόμα ήταν προσηλωμένοι στις ναζιστικές ιδέες. «Η εξάλειψη του ναζισμού ήταν πολύ, πολύ αργή διαδικασία», είπε ο Τέιλορ. Εγινε εφικτή μόνο με την οικονομική ευμάρεια που συνοδεύτηκε από «το ροκ εν ρολ, την ομάδα των Μπάαντερ-Μάινχοφ και όλα τα άλλα που έφεραν τα πάνω κάτω στη Γερμανία» τις δεκαετίες του '60 και του '70.
Τώρα η νέα γενιά ρίχνει μια πιο φρέσκια ματιά στην Ιστορία της χώρας, σύμφωνα με τον Ιαν Κέρσοου. «Αυτή η γενιά είναι τα εγγόνια εκείνων που πήραν μέρος στον πόλεμο. Στέκονται πολύ πιο κριτικά απέναντι στους προγόνους τους και έχουν μεγαλύτερη αποστασιοποίηση. Είναι πολύ εντυπωσιακό. Φθάσαμε στο σημείο όπου όλα αυτά είναι απλώς Ιστορία όπως η Γαλλική Επανάσταση; Οχι, καθώς είναι ακόμα νωπά. Ταυτόχρονα όμως τα αντιμετωπίζουν με τρόπους που εμείς, οι προηγούμενοι δεν το έχουμε κάνει». Ο Κέρσοου, ένας από τους πιο σεβάσμιους ιστορικούς της Γηραιάς Ηπείρου, δεν αποφεύγει τη σύγκριση και με τους λοιπούς Ευρωπαίους. «Αυτό που με εντυπωσιάζει περισσότερο είναι όταν συγκρίνω όσα γίνονται στη Γερμανία με όσα συμβαίνουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και την Ιαπωνία. Στην Ιαπωνία δεν έχει υπάρξει προσπάθεια να συζητηθούν τα πολλά εγκλήματα του ιαπωνικού στρατού στη δεκαετία του '40».
Η «Πτώση», η γερμανική ταινία για τις τελευταίες ημέρες του Χίτλερ η οποία είχε προταθεί για Οσκαρ, αποτελεί μικρό μέρος αυτής της διαδικασίας και ο Κέρσοου, που τιμήθηκε το 1994 με το παράσημο του Ομοσπονδιακού Σταυρού από τη γερμανική κυβέρνηση για τις υπηρεσίες του στην Ιστορία - άλλη μια ένδειξη του πόσο σοβαρά παίρνει το Βερολίνο την ανάγνωση της Ιστορίας - είχε συμβάλει στο φιλμ. Οι παραγωγοί είχαν ζητήσει τη γνώμη του για την αρχική κόπια και μάλιστα του έκλεισαν σινεμά στο Μάντσεστερ για να τη δει. Οταν τελείωσε, ο Κέρσοου τους τηλεφώνησε και τους είπε: «Είναι μια πολύ ωραία ταινία, αλλά δεν είναι Ιστορία». Οι παραγωγοί έκαναν τις απαραίτητες προσθήκες και η ταινία εκτός από τη διεθνή απήχηση σημείωσε μεγάλη επιτυχία και στους γερμανικούς κινηματογράφους. Οι Γερμανοί θέλησαν να δουν τις τελευταίες ημέρες του Χίτλερ στο μπούνκερ όχι ως μυθοπλασία αλλά ως μέρος της Ιστορίας. Της δικής τους Ιστορίας την οποία φαίνεται ότι σιγά σιγά αντέχουν να δουν με άλλο μάτι, ακόμα και αν αυτό δεν είναι τόσο κολακευτικό. Οπως καταλήγει ο Κέρσοου: «Αν αντέχουν οι Γερμανοί να ξαναγράψουν την Ιστορία τους για ένα τόσο οδυνηρό και πρόσφατο παρελθόν, ίσως ήρθε η ώρα να το τολμήσουν και άλλοι λαοί...».
ΤΑ ΝΕΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου