Οποτε διαβάζουμε για το ευρωπαϊκό φοιτητικό πρόγραμμα Erasmus το μυαλό αβίαστα πηγαίνει σε έναν από τους γενναίους και οξυδερκείς ανθρώπους των αιώνων. Τον Ερασμο, πιο γνωστό ως Ντεζιντέριους Ερασμους Ροτεροντάμους (1469 το πιθανότερο-1536). Αναγεννησιακός λόγιος, φιλόσοφος και θεολόγος, ατρόμητος επικριτής, μεταξύ άλλων, κάθε παρέκκλισης της εξουσίας του κλήρου από τη δωρηθείσα πνευματική αποστολή του: «Ας καταλάβουν οι συκοφάντες μου πως αφιέρωσα τα νιάτα μου μελετώντας με πάθος τ’ αρχαία γράμματα, την ελληνική και λατινική γλώσσα [...] για να ομορφύνω το ναό του Κυρίου που τον ντροπιάζουν η αμάθεια και η βαρβαρότητα», έγραφε.
Ο Ερασμος, από τους πυλώνες του άκρως επικίνδυνου αγώνα χειραφέτησης της σκέψης, όταν τα ανελέητα ιερά βασανιστήρια και η αχόρταγη πυρά ήταν σε έξαρση, ακάματος μελετητής, τραπεζίτης γνώσεων, διέγνωσε πως δεν είναι η λογική που κυβερνά τον κόσμο αλλά η αβυσσαλέα βλακεία: άλλως πως τρέλα όπως αναφέρεται στο προλογικό σημείωμα του Στρατή Τσίρκα που μετέφρασε το «Μωρίας Εγκώμιον».
Ενα βιβλίο που ίσως έπρεπε να διδάσκεται στους μαθητές Λυκείου οξύνοντας περαιτέρω τη διδακτέα κριτική σκέψη, ακονίζοντας την φιλυποψία τους, προετοιμάζοντάς τους για πιο ομαλή ένταξη στον κόσμο των ενηλίκων. Ενας εκπληκτικός συγκερασμός, λένε οι γνώστες, σαρκασμού, περίτεχνης παρατήρησης ηθών και ξεμπροστιάσματος των παντού και πάντα αγομένων και φερομένων. «Το μοναδικό και αμίμητο σ’ αυτό το έργο» τεκμηριώνει ο Στέφαν Τσβάιχ είναι ότι τον εξάψαλμο στους ισχυρούς τον αναλαμβάνει, κατ’ ανάθεση Εράσμου, η Stultitia, δηλαδή η τρέλα που κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα: πλέκει το εγκώμιο του εαυτού της, δοκιμάζοντας τους αισθητήρες του ακροατηρίου. Τι πιστεύεις και τι όχι από όσα ακούς; Και ποιος κατά βάθος μιλάει; Ο παιγνιώδης στοχαστής ή η τρελή μαριονέτα του;
Ο Ερασμος είχε εγκαίρως προειδοποιήσει για το αδιαλείπτως επαναλαμβανόμενο –οι καιροί αλλάζουν, οι άνθρωποι όχι– που εκδηλώνεται πότε με επιδερμικές συνέπειες, άλλοτε με τραγωδίες παγκόσμιας φρίκης:
Υπάρχουν λέει δύο ειδών τρέλας:
Η μανία, που ρημάζει ψυχές και πολιτισμούς, και η ήμερη που σε κάνει να τα βλέπεις όλα με διάθεση χαρωπή. Γελά ο μωρός καν τι μη γελοίον η; Ενας από τους πολλούς τρόπους να σέρνεις, εκών άκων, χορό εγκωμίων, αποταμιεύοντας ψευδαισθήσεις.
Διευκρίνιση: Το παραπάνω πολύτιμο πληροφοριακό υλικό δεν αντλήθηκε από μνήμης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου