ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Το ταραχώδες πολιτικό τοπίο στην Ευρώπη και το αβέβαιο μέλλον

Του James McCormack 

Eπικεφαλής του παγκόσμιου τμήματος αξιολογήσεων κρατών στη Fitch.
(To άρθρο δημοσιεύθηκε στις μηνιαίες αναλύσεις του οίκου Fitch, «Global Perspectives».)

Η Ευρώπη είναι αντιμέτωπη με πολιτικές προκλήσεις που θέτουν σε κίνδυνο την ολοκλήρωση της σύγκλισης των κρατών-μελών, όπως αυτή παρουσιάζεται στις συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Παρά το γεγονός ότι οι οικονομικές προκλήσεις επιμένουν ακόμα, έχουν αλλάξει οι προτεραιότητες, κάτι που είναι ευρέως ξεκάθαρο και ανεπιθύμητο. Εχουν ανακύψει πολιτικά ζητήματα και θέματα ασφαλείας. Η εύρεση λύσεων είναι εξίσου απαιτητική με τα δημοσιονομικά και οικονομικά προβλήματα που είχαν προηγηθεί.

 

Η μεταναστευτική κρίση μαζί με άλλες τάσεις που επικρατούν σε αρκετές χώρες και αφορούν στην πολιτική διάσπαση και πόλωση εντείνουν τη διχογνωμία μεταξύ των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. 

Το μέλλον της Ευρώπης τίθεται ξανά υπό αμφισβήτηση. Μια μεγάλη επίπτωση της μεταναστευτικής κρίσης είναι η εκ νέου έναρξη των ελέγχων στα σύνορα των χωρών που συμμετέχουν στη Συνθήκη Σένγκεν, με βάση την οποία διευκολύνεται η ελεύθερη κυκλοφορία προϊόντων και ατόμων. Η Συνθήκη Σένγκεν είναι ένα από σημαντικότερα σύμβολα της ευρωπαϊκής ενότητας. Από το 2015, η Αυστρία, η Δανία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ουγγαρία, η Μάλτα, η Νορβηγία, η Σλοβενία και η Σουηδία εφαρμόζουν προσωρινά ελέγχους στα σύνορα, με τη δικαιολογία ότι «υπάρχει μεγάλη εισροή ανθρώπων που ζητούν πολιτικό άσυλο». Μια γενικότερη αναστολή της Συνθήκης Σένγκεν, πιθανώς για μία διετία, όπως συζητήθηκε από τους υπουργούς της Ε.Ε., τον Ιανουάριο, θα σήμαινε οπισθοχώρηση από την ευρωπαϊκή σύγκλιση. Και αυτό θα αποτελούσε δυσάρεστο προηγούμενο και θα αύξανε τις πιθανότητες για άλλες ανατροπές στα συμφωνηθέντα μεταξύ των κρατών-μελών.
 
 

Ο ευρωσκεπτικισμός έχει καλλιεργηθεί ιδιαίτερα μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, με την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι η πολιτική δημοσιονομικής λιτότητας που εφαρμόστηκε από τις χώρες-μέλη με πακέτα οικονομικής βοήθειας ήταν πρωτοβουλία των πιστωτών και δεν είχε τη στήριξη των κυβερνήσεων ή της κοινής γνώμης. Παράλληλα, οι χώρες-μέλη που συνεισέφεραν σε αυτά τα πακέτα οικονομικής βοήθειας είχαν την αίσθηση πως άδικα επιφορτίζονταν τα οικονομικά βάρη της ευρύτερης περιοχής. Και στις δύο περιπτώσεις δημιουργήθηκε η ιδέα πως οι πολίτες στερούνταν κομμάτι της ανεξαρτησίας τους, διότι εκχωρούσαν τον έλεγχο στη χάραξη δημοσιονομικής πολιτικής. Ο ευρωσκεπτικισμός έχει αναδυθεί ξανά από τη μεταναστευτική κρίση και αυτήν τη φορά βασίζεται σε ανησυχίες για τον έλεγχο των συνόρων και των πληθυσμών.

 

Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στη Βρετανία, η Ευρωπαϊκή Ενωση θα έχει αποδυναμωθεί από όλες τις εξελίξεις που συσχετίζονται με αυτήν την πρωτοβουλία της κυβέρνησης του Ντέιβιντ Κάμερον.  

Ακόμη και εάν αποφασίσουν οι Βρετανοί να παραμείνουν στην Ε.Ε. και να απορρίψουν ένα Brexit, το δημοψήφισμα θα ενθαρρύνει εκστρατείες για την επαναδιαπραγμάτευση των όρων ένταξης και για την επίτευξη καλύτερης συμφωνίας με τις Βρυξέλλες.