ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ και ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Ο «δούλος» της διπλανής πόρτας

Της ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ

Πριν από τρία χρόνια περίπου έμαθα τον όρο «flexicurity», μια σύντμηση της λέξης «flexibility» και «security», που αναφέρεται σε μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, σε κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 


Ο όρος δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια των 90s από το Σοσιαλδημοκράτη τότε Πρωθυπουργό της Δανίας, Poul Nyrup Rasmussen και περιγράφει μια υβριδική πολιτική που συνδυάζει την «ευελιξία» των αγορών εργασίας και την «ασφάλεια» της απασχόλησης και των συνθηκών διαβίωσης.

Με λίγα λόγια, το flexicurity βρίσκεται στον αντίποδα της πλήρους απασχόλησης και των δικαιωμάτων που αυτή συνεπάγεται. Συνδυάζει ελαστικές μορφές εργασίας, όπως τηλεργασία, μειωμένα ή ευέλικτα ωράρια εργασίας, άδειες άνευ αποδοχών, με προστασία όμως των δικαιωμάτων του εργαζόμενου (πλάκα μας κάνει η Κομισιόν;).

Τώρα πόσο ασφαλής μπορεί να αισθάνεται ένας εργαζόμενος όταν αναγκάζεται να δουλεύει μόνο τρεις, από τις ημέρες της εβδομάδας, για να πληρώνεται μόνο για τις τρεις και όχι για τις πέντε ή έξι, ή πόσο ασφαλής μπορεί να νιώθει μια μητέρα όταν υποχρεώνεται να εργάζεται δεκαπέντε ώρες για να πληρωθεί οκτώ, πέντε ή τρεις, είναι στο χέρι σας να το κρίνετε.

Στα ελληνικά, η λέξη-αδελφάκι που «γεννήθηκε» από τις λέξεις «ευελιξία» και «ασφάλεια» για να περιγράψει το flexicurity είναι είτε η λέξη «ευασφάλεια» είτε η λέξη «ευελφάλεια». Λέξεις-εκτρώματα που δε διαφέρουν και πολύ από το περιεχόμενο των εννοιών τους. Προσωπικά, νομίζω ότι -αν τη συνηθίσω- θα αρχίσω να προτιμώ την upside down λέξη «ασφαλιξία», που υιοθέτησαν ορισμένοι δημοσιογράφοι και δεν απέχει και πολύ από την «ασφυξία».

Κάπως έτσι δεν πρέπει να αισθανόταν και ο 21χρονος Γερμανός ασκούμενος της Bank of America που έκανε την πρακτική του στο Λονδίνο και πέθανε μετά από 72 ώρες συνεχούς εργασίας, αφού έτσι πίστευε ότι κάποια στιγμή θα τον προσλάβουν;

Ο Ελληνάρας χαιρέκακος, νομίζω, ότι μπορώ να δω, ήδη, τι σκέφτεται: «Ε! Γερμανός δεν ήταν; Αυτοί σέρνουν πρώτοι το χορό σε αυτή την κατρακύλα!»

Μα, είμαστε σοβαροί; Και ο νεαρός, Μόριτς Έρχαντ -όπως ήταν το όνομά του- ένα παιδί, σαν όλα τα άλλα ήταν. Ένα παιδί που αγωνιζόταν για το μέλλον του, ένα παιδί με μάνα και πατέρα, που θρηνούν για το χαμό του. Ένα παιδί φυσιολογικό, που μπορεί να αγόραζε και αυτό (όπως και εσείς και εμείς και δε βγάζω, σε καμία περίπτωση, την ουρά μου απ’ έξω) το νέο iPhone που περιμένουμε να κυκλοφορήσει στις 10 Σεπτεμβρίου, χωρίς να γνωρίζει, όμως, τις συνθήκες απασχόλησης, για παράδειγμα, για τους εργαζόμενους που κατασκευάζουν τα εξαρτήματα για το νέο τηλέφωνο στα εργοστάσια ανά τον κόσμο.

Την είδηση ήρθε να αποκαλύψει η μη Κυβερνητική Οργάνωση China Labor Watch, η οποία σε έκθεσή της (δημοσιεύτηκε στα τέλη του περασμένου μήνα στη Wall Street Journal), αποκαλύπτει πως ο κατασκευαστής και συνεργάτης της Apple, «Pegatron», παρουσιάζεται να διατηρεί άθλιες συνθήκες για τους εργαζόμενους και παράλογες απαιτήσεις από αυτούς. Συγκεκριμένα, σύμφωνα πάντα με την έκθεση και φωτογραφίες-αδιάψευστους μάρτυρες, οι οποίες τραβήχτηκαν κρυφά και μαρτυρούν απάνθρωπες συνθήκες εργασίας στα εργοστάσια της Pegatron στην Κίνα, όπου εργάτες-μηχανές συναρμολογούν iPhone, υπολογιστές iMac και το νέο, επερχόμενο «φθηνό» iPhone 5C.

H έκθεση, που δημοσιεύει η WSJ, αναφέρει ότι εκεί οι άνθρωποι εργάζονται πάνω από 11 ώρες την ημέρα, εισπνέοντας χημικά, για 1,5 δολάριο την ώρα. Ζουν εσώκλειστοι σε κοιτώνες-τρώγλες των δώδεκα ατόμων. Υπάρχουν μόνο τέσσερα ή πέντε ντους για εκατοντάδες ανθρώπους, ενώ αυτά βρίσκονται σε χώρους, όπως παλιά γκαράζ και αποθήκες. Οι εργαζόμενοι με σύμβαση της Apple είναι όλοι πολύ νέοι, γιατί η εταιρεία δεν προσλαμβάνει για το εν λόγω εργοστάσιο, υπαλλήλους άνω των 35 ετών! Κάνουν βάρδιες των 11 ή περισσότερων ωρών και, φυσικά, οι υπερωρίες δεν πληρώνονται. Επίσης, δεν προσλαμβάνονται Θιβετιανοί ή Ουιγούροι και όσοι έχουν τατουάζ!

Θυμίζω ότι μη Κυβερνητική Οργάνωση China Labor Watch είναι εκείνη που πριν από, περίπου, ένα χρόνο είχε ξεσκεπάσει και το τι γινόταν στα εργοστάσια της Foxconn σε Κίνα και Ταϊβάν. Σύμφωνα, όμως, με τις φωτογραφίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, οι εγκαταστάσεις και οι συνθήκες εργασίας στη φάμπρικα της Pegatron, που συμμετέχει στην παραγωγική αλυσίδα προϊόντων της Apple εδώ και χρόνια και απασχολεί συνολικά πάνω από 70.000 εργάτες, είναι ακόμη χειρότερες! Επιπλέον έρευνες αποκάλυψαν συνθήκες εξαναγκασμού και εκβιασμού των εργατών, μέσω της παρακράτησης αποδοχών ή ακόμα και των ταυτοτήτων τους!

Η Apple αρκέστηκε να απαντήσει ότι από το 2007 έχει επιθεωρήσει 15 φορές τις εγκαταστάσεις της Pegatron και ότι οι ώρες απασχόλησης δεν ξεπερνούν για κανέναν εργαζόμενο, τις 46 ώρες την εβδομάδα. Ωστόσο, ο φωτογραφικός φακός αποτυπώνει συνθήκες μεσαίωνα και ένα σύγχρονο δουλεμπόριο στις φάμπρικες της αστραφτερής Apple.

Οι αποκαλύψεις αυτές έρχονται να συμπληρώσουν μια κακή περίοδο για την αμερικανική εταιρία, της οποίας η μετοχή κατρακυλάει καθημερινά. Είναι χαρακτηριστικό πως οι ρυθμοί ανάπτυξής της μειώθηκαν στο 13% από το 43%(!) της προηγούμενης χρονιάς, ενώ η ρευστότητα που διατηρεί η επιχείρηση από την εποχή του Steve Jobs αρχίζει να δέχεται σοβαρά πλήγματα.

Και αν όλα αυτά φαντάζουν πολύ μακρινά, σκεφτείτε πόσο κοντά είναι το Λονδίνο, όπου βρήκε το θάνατο ο Γερμανός φοιτητής μετά από 3 συνεχόμενα μερόνυχτα δουλείας (και δεν έκανα λάθος τον τόνο) ή αναλογιστείτε πόσοι Έλληνες δουλεύουν εκεί (αν και η εθνικότητα, το φύλο, το χρώμα ή ό, τι άλλο μπορεί να σκεφτεί κανείς, μικρή σημασία έχει όταν μιλάμε για ανθρώπινες ζωές).

Ο σύγχρονος δούλος βρίσκεται παντού. Στις λέξεις-εκτρώματα και έννοιες που εφευρίσκει κάθε τρεις και λίγο η Κομισιόν, στην άλλη άκρη της Γης, στις σύγχρονες γυαλιστερές φάμπρικες, σε μικρούς και γεμάτους βιβλία κοιτώνες και υποκαταστήματα μεγάλων τραπεζών και ομίλων, στο δρόμο, περπατά αποκαμωμένος δίπλα σου, μπορεί να βρίσκεται πίσω από τη διπλανή σου πόρτα ή ακόμα πιο αναπάντεχα, ο σύγχρονος δούλος είσαι εσύ!