ΤΟΥΡΚΙΑ: Τα σκάνδαλα απομακρύνουν τον σουλτάνο από τη Δύση

Του ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ

Ρωγμές στις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ και τις ΗΠΑ προκαλεί η συνεχιζόμενη πολιτική αστάθεια από τη διαρκή αποκάλυψη σκανδάλων και τον παραλογισμό της σύγκρουσης που είναι σε εξέλιξη στο εσωτερικό της Τουρκίας.

Με τον Τ. Ερντογάν να προσπαθεί να αντιμετωπίσει το ανεξέλεγκτο «βαθύ κράτος» των γκιουλενιστών στη Δικαιοσύνη, στην αστυνομία και στην κρατική μηχανή, το οποίο χρησιμοποίησε για να ανατρέψει το «βαθύ κράτος» των κεμαλιστών και τώρα να εγκαθιδρύει σταδιακά το δικό του «βαθύ κράτος», επιφέροντας σοβαρό πλήγμα στη δημοκρατική λειτουργία της χώρας του.

Στην κρίση όμως αυτή έρχονται στην επιφάνεια και οι σκοτεινές επαφές της κυβέρνησης Ερντογάν με ακραία ισλαμικά στοιχεία στη Συρία, αλλά και ο αποσταθεροποιητικός ρόλος της Τουρκίας στο Ιράκ. Με σοβαρά προβλήματα πλέον στο εσωτερικό της χώρας και με την εξωτερική πολιτική του στη Συρία να έχει καταρρεύσει, ο κ. Ερντογάν δείχνει μεν να κερδίζει την πρώτη μάχη, αλλά βαθύτατα «λαβωμένος» να προσπαθεί να επιβιώσει σε έναν δύσκολο πόλεμο.

Οι εξελίξεις στην Τουρκία απειλούν να υπονομεύσουν τις ευρωτουρκικές σχέσεις και η πρώτη μεγάλη δοκιμασία θα είναι την Τρίτη, όταν ο κ. Ερντογάν συνοδευόμενος από τον Α. Νταβούτογλου και τον νέο υπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Μ. Τσαβούσογλου, θα φθάσει στις Βρυξέλλες για προγραμματισμένη από καιρό επίσκεψη. Το φθινόπωρο, παρά τα όσα είχαν συμβεί στο πάρκο Γκεζί με τη βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων, η ΕΕ αποφάσισε να ανοίξει ένα κεφάλαιο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων που ξεκίνησαν το 2005 και έκτοτε καρκινοβατούν κυρίως λόγω του Κυπριακού.

Η επίσκεψη του κ. Ερντογάν είχε σχεδιαστεί ως μια θριαμβευτική επιστροφή του στην έδρα της ΕΕ έπειτα από τρία χρόνια, όπου πολλά έχουν αλλάξει στην Τουρκία. Ομως η αποκάλυψη των σκανδάλων και η απροκάλυπτη παρέμβαση της εκτελεστικής εξουσίας στη Δικαστική ρίχνουν πια σοβαρές σκιές, καθώς αν και πολλές πρωτεύουσες δεν θέλουν να διαταράξουν τις σχέσεις με την Αγκυρα, η παραβίαση βασικών δημοκρατικών αρχών δεν μπορεί να παραβλεφθεί.

Ιδιαιτέρα σημαντική όμως θα είναι και η επίσκεψη του Γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ στην Αγκυρα στις 27-28 Ιανουαρίου, καθώς θα διαφανεί εάν το Παρίσι, παρά τα όσα έχουν συμβεί, είναι διατεθειμένο να ξεπαγώσει ενταξιακά κεφάλαια που είχε παγώσει ο Νικολά Σαρκοζί, εξασφαλίζοντας εμπορικά συμβόλαια για γαλλικές εταιρείες.

Σε περίοδο σοβαρής δοκιμασίας όμως έχουν εισέλθει και οι σχέσεις του Τ. Ερντογάν με την Ουάσιγκτον, καθώς ο Τούρκος ηγέτης, αφού επινόησε ακόμη και αμερικανικό δάκτυλο πίσω από την αποκάλυψη των σκανδάλων διαφθοράς, παίζει ένα ιδιαίτερα επικίνδυνο παιχνίδι στο Ιράκ, ενώ αποκαλύπτονται οι υπόγειες διασυνδέσεις με το Ιράν καθ' όλη τη διάρκεια του αμερικανικού εμπάργκο και συγχρόνως έρχονται στην επιφάνεια σχέσεις με τα ακραία ισλαμικά στοιχεία στη Συρία, τα οποία σπεύδει τώρα να αποκηρύξει.

 

«Καρφιά»

Η σπουδή της τουρκικής κυβέρνησης να εξασφαλίσει πρόσβαση σε νέες πηγές ενέργειας και συγχρόνως να «εξαγοράσει» την εύνοια του ηγέτη των Κούρδων του Ιράκ Μασούντ Μπαρτζανί (ως αντίπαλο δέος στο PKK) οδήγησε την Τουρκία στην υπογραφή συμφωνιών για την εξαγωγή πετρελαίου από το Ερμπίλ μέσω της Τουρκίας με αγωγό που καταλήγει στο λιμάνι της Μεσογείου Σεϊχάν. Αυτή η κίνηση έχει προκαλέσει την έντονη αντίδραση της κεντρικής κυβέρνησης στη Βαγδάτη, καθώς το Σύνταγμα της χώρας προβλέπει ότι η εξαγωγή του πετρελαίου γίνεται μόνο από την κεντρική κυβέρνηση. Σε μια στιγμή που το Ιράκ κινδυνεύει να βυθιστεί και πάλι στον κύκλο της βίας, τέτοιες κινήσεις προκαλούν μεγαλύτερη αποσταθεροποίηση και είναι μάλλον δικαιολογημένη η παρέμβαση του Αμερικανού αντιπροέδρου Τζ. Μπάιντεν που τηλεφώνησε στον Μ. Μπαρτζανί, ζητώντας του να αποφύγει ενέργειες που αποσταθεροποιούν το Ιράκ.

Αλλά και στον εμφύλιο της Συρίας, η Αγκυρα ξαφνικά και αφού οι γκιουλενιστές φρόντισαν να «καρφώσουν» τα μυστικά φορτία όπλων της ΜΙΤ σε αντάρτες της Συρίας υποχρεώθηκε να πραγματοποιήσει εφόδους σε κρησφύγετα και αποθήκες της ΜΚΟ «ΙΗΗ», η οποία έχει κατηγορηθεί για σχέσεις με τους ισλαμιστές και είχε πρωτοστατήσει στο επεισόδιο του «Μαβί Μαρμαρά», έχοντας την πλήρη υποστήριξη τότε του Τ. Ερντογάν. Στα κρησφύγετα της «ΙΗΗ» συμπτωματικά συνελήφθησαν μέλη της Αλ Κάιντα, αποκαλύπτοντας τις επικίνδυνες «συμμαχίες» που υπήρξαν στην Τουρκία, με στόχο την ανατροπή του καθεστώτος Ασαντ...