Κάθε ιδέα, ειδικά εάν είναι ή παρουσιάζεται ως μεγάλη, κρίνεται
τελικά από την «αξία χρήσης» που έχει για τους ανθρώπους. Δηλαδή, από το
εάν είναι σε θέση να προσφέρει απαντήσεις και διεξόδους στις κοινωνίες
τους, να κινητοποιήσει τα μέλη τους και να τα οδηγήσει σε νέους δρόμους,
να αποδείξει ότι μπορεί να φέρει καλύτερες μέρες για τους πολλούς.
Ο
Διαφωτισμός και η Μεγάλη Γαλλική Επανάσταση, για παράδειγμα, σφράγισαν
την πορεία της Ευρώπης και όλου του κόσμου επειδή, για πρώτη φορά τόσο
καθαρά και καθολικά, έφεραν τον σύγχρονο άνθρωπο και τα δικαιώματά του
στο προσκήνιο.
Το Κομμουνιστικό Μανιφέστο, από την πλευρά του,
συνέγειρε εκατοντάδες εκατομμύρια συνειδήσεις επειδή αποκρυπτογράφησε το
DNA της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και άνοιξε ένα παράθυρο στο
μέλλον. Παρέμενε δε η πιο φρέσκια και συγκλονιστική ιδέα μέχρι κάποιοι
να το χρησιμοποιήσουν χυδαία, προκειμένου να οικοδομήσουν ένα νέο είδος
εκμετάλλευσης, στο πλαίσιο του «υπαρκτού σοσιαλισμού».
Τηρουμένων
των αναλογιών, κάτι παρόμοιο συμβαίνει με την ιδέα της «ευρωπαϊκής
ενοποίησης». Παρότι οι εμπνευστές και ιδρυτές της ΕΟΚ, το 1957,
λειτουργούσαν σε περιβάλλον Ψυχρού Πολέμου και γνώριζαν εξαρχής ποιος
ήταν ο βασικός τους στόχος (να μην επιτρέψουν στην ΕΣΣΔ να έχει εύκολο
στόχο και πρόσβαση στις κοινωνίες της Δύσης), οι πολίτες της Ευρώπης
κάθε άλλο παρά αδιάφοροι έμειναν. Άλλωστε, το γεγονός ότι λίγα χρόνια
ύστερα από τον πιο φονικό πόλεμο στην ιστορία της Γηραιάς Ηπείρου και
ολόκληρης της ανθρωπότητας, οι Γάλλοι, οι Γερμανοί και όλοι όσοι μέχρι
πρότινος αλληλοσκοτώνονταν στα πεδία των μαχών, αποφάσιζαν να
συνυπάρξουν ειρηνικά κάτω από την ίδια σκέπη, συνιστούσε από μόνο του
μια σοβαρή εξέλιξη -και, ως ένα βαθμό, μια μεγάλη ιδέα.
Από τότε
μέχρι σήμερα, φυσικά, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Η Σοβιετική
Ένωση και το Τείχος του Βερολίνου κατέρρευσαν, οι πύραυλοι της Μόσχας
δεν στοχεύουν πια την καρδιά της Ευρώπης και ο «κόκκινος κίνδυνος» έχει
πάψει να αντιμετωπίζεται ως... μπαμπούλας από τις ευρωπαϊκές ελίτ και
την πλατιά μάζα των κάθε λογής «νοικοκυραίων». Όσο για την ΕΟΚ -η οποία
στο μεταξύ μετονομάστηκε σε Ευρωπαϊκή Ένωση και απέκτησε το νόμισμά της,
το ευρώ- βρέθηκε μπροστά στη μεγάλη πρόκληση: Η πρωτοφανής σε έκταση
και βάθος οικονομική κρίση που ξέσπασε το 2008 και συνεχίζεται ως σήμερα
την αναγκάζει να αποδείξει στην πράξη την «αξία χρήσης» της στο μισό
δισεκατομμύριο των πολιτών που κατοικούν στις 27 χώρες-μέλη.
Τα
κατάφερε, άραγε; Ή, τουλάχιστον, κινείται στη σωστή κατεύθυνση;
Τα
συμπεράσματα της τελευταίας έρευνας του (θεωρούμενου ως έγκυρου)
ινστιτούτου Pew αποτελούν «γροθιά στο στομάχι» για τους υπέρμαχους της
Ε.Ε. και τους παραδοσιακούς πολιτικούς σχηματισμούς. Η πλειονότητα των
πολιτών δεν εμπιστεύεται πλέον τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, με την απαξίωσή
τους να είναι εντυπωσιακή όχι μόνο στις προβληματικές χώρες, αλλά και
σε εκείνες του «πυρήνα», όπως είναι η Γαλλία.
Η εξέλιξη είναι
αναμενόμενη, καθώς ελάχιστοι πείθονται ότι η στρατηγική της λιτότητας
και της βίαιης αναδιανομής του πλούτου από τους «κάτω» προς τους «πάνω»
και από τον Νότο προς τον Βορρά μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερες μέρες.
Μάλλον το συμπέρασμα είναι το ακριβώς αντίθετο και, γι' αυτό, η έκρηξη
του ευρωσκεπτικισμού κάθε απόχρωσης είναι πασιφανής. Μάλιστα, στις
ευρωκλογές του 2014 αναμένεται ότι θα γίνει κάτι παραπάνω από αισθητή.
Αυτό δε που δείχνουν να μην έχουν συλλάβει τα κέντρα αποφάσεων είναι
ότι το τεράστιο ρήγμα που έχει δημιουργηθεί ανάμεσα στην Ε.Ε. και τις
κοινωνίες δεν καλύπτεται με μνημόνια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου