Η Ελλάδα (ξανα)κόβει το κάπνισμα

Του Μιχαλη Πιτσιλιδη

Διευθυντή του περιοδικού «popular Medicine»

Είναι εύκολο να κόψεις το τσιγάρο. Εγώ το έχω κάνει δεκάδες φορές μέχρι σήμερα, διαβεβαιώνει κάθε θεριακλής. Από σήμερα οι Ελληνες (ξανα)σβήνουν το τσιγάρο. Ολοι εκτός από τους θαμώνες των κέντρων με ζωντανή μουσική και εμβαδόν πάνω από 300 τ.μ. και των πελατών των καζίνο που παίρνουν παράταση.

Η κ. Μ. Ξενογιαννακοπούλου επέλεξε το χειρότερο για την οικονομία και την κοινωνία φθινόπωρο, για να καταγράψει μια ακόμα βέβαιη πολιτική αποτυχία.

Οι πνευμονολόγοι είναι και πάλι έτοιμοι για τα τηλεοπτικά παράθυρα, ύστερα από μακρά περίοδο φρονίμου απουσίας μετά το φιάσκο τής δήθεν πανδημίας γρίπης. Εκστρατεύουν και πάλι υπέρ της δημόσιας υγείας…

Οι αντικαπνισματικές εκστρατείες είναι υποκριτικές, αφού κανείς δεν μπορεί να ελέγξει το κάπνισμα στο αυτοκίνητο, στο σπίτι, στις μικρές επιχειρήσεις, στα καφενεία συναινούντων καπνιστών κ.ο.κ. Στους χώρους αυτούς συνυπάρχουν και θα συνυπάρχουν καπνιστές με μη καπνιστές. Επομένως, τα οφέλη για τους παθητικούς καπνιστές είναι εξαρχής μειωμένα.

Το λεγόμενο «παθητικό κάπνισμα» αποτέλεσε, ιστορικά, την πιο αποφασιστική ιδέα της αντικαπνισματικής πολιτικής. Αφού γίνεται αποδεκτό ότι το κάπνισμα βλάπτει και το διπλανό μη καπνιστή, νομιμοποιείται η πολιτεία να προστατεύσει το «θύμα», διώκοντας τον «θύτη». Αλλά τι είναι και πώς μετριέται το «παθητικό κάπνισμα»; Πώς ποσοτικοποιείται; Δεν υπάρχει τρόπος. Γι’ αυτό και η ιατρική κατέφυγε στο γνωστό τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί τη στατιστική. 

Βρέθηκε π.χ. από επιδημιολογικές μελέτες, ότι οι μη καπνιστές, σύντροφοι καπνιστών, διατρέχουν 30% αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα. Ο αδαής πανικοβάλλεται, θεωρώντας ότι 30 στους 100 συντρόφους καπνιστών θα πάθουν καρκίνο. Φυσικά δεν πρόκειται περί αυτού. Πρόκειται για αύξηση της πιθανότητας. Και πόση είναι αυτή η πιθανότητα; Μόνον 6 στους 100.000 μη καπνιστές παθαίνουν καρκίνο στον πνεύμονα. Επομένως, η αύξηση κατά 30% αντιστοιχεί σε 1,8 ακόμα περιπτώσεις στις 100.000 ή 0,9 στις 50.000. Με άλλα λόγια, σε κάθε 55.000 μη καπνιστές, συντρόφους καπνιστών, μόνο 1 θα πάθει καρκίνο στον πνεύμονα εξαιτίας (;) του καπνιστή συντρόφου.  

Η πιθανότητα να πεθάνει, ο ίδιος άνθρωπος, σε τροχαίο είναι, στην Ελλάδα, 10 φορές μεγαλύτερη, αλλά δεν απαγορεύουμε γι’ αυτό την κυκλοφορία των αυτοκινήτων. Με την ίδια λογική, άλλωστε, δεν θα έπρεπε να πωλούνται γλυκά σε παχύσαρκους ή διαβητικούς.

Για τον καπνιστή, ασφαλώς το κάπνισμα είναι μια κακή συνήθεια που υποσκάπτει μακροπρόθεσμα την υγεία του. Οπως και άλλες συνήθειες ή ουσίες, με πρώτο το οινόπνευμα. Κι όμως, η πολιτεία επέτρεψε να πωλούνται σκληρά ποτά ακόμα και στα περίπτερα, ώστε να αρχίζει ο εθισμός ήδη από τα δέκα-δώδεκα χρόνια. Κι όχι μόνον αυτό. Στις τηλεοπτικές σειρές όλοι και όλες πίνουν ασταμάτητα, ενώ οι εταιρείες αναγράφουν στις διαφημίσεις ποτών εκείνο το ανεκδιήγητο «απολαύστε υπεύθυνα», κλείνοντας πονηρά το μάτι: το οινόπνευμα είναι απόλαυση!

Τότε γιατί να μην αναγράφεται στα πακέτα των τσιγάρων η φράση «επικίνδυνη απόλαυση» που θα ήταν, άλλωστε, πολύ πιο κοντά στην πραγματικότητα; Κι αν ληφθεί υπόψη ότι το οινόπνευμα εμπλέκεται περίπου στα μισά από τα τροχαία και στα περιστατικά οικογενειακής και άλλης βίας, εύλογη φαίνεται η απορία για την ανοχή που δείχνουν οι οπαδοί των απαγορεύσεων απέναντί του…

Σήμερα, το πογκρόμ εναντίον του καπνίσματος έχει λάβει τέτοιες διαστάσεις, ώστε να είναι αδύνατη η διατύπωση αντίθετης άποψης, σχετικά με τις συνέπειές του. Εργασίες που υποστηρίζουν ότι το παθητικό κάπνισμα δεν βλάπτει είτε δεν πραγματοποιούνται είτε δεν δημοσιεύονται. Επιπλέον, η έρευνα για τη βελτίωση της ποιότητας των τσιγάρων έχει σταματήσει, στερώντας τα εκατομμύρια των καπνιστών από τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν ένα ασφαλέστερο προϊόν.

Και πώς αντιδρούν οι καπνοβιομηχανίες; Θετικά έως αδιάφορα. Πολλοί καπνιστές κόβουν το τσιγάρο μετά από 2-4 δεκαετίες καπνίσματος, συχνά για λόγους υγείας. Υπάρχουν γιατροί που συστήνουν διακοπή του καπνίσματος ακόμα και σε ογδοντάχρονους! Στα αυτιά των νέων, όμως, τα μελλοντικά προβλήματα υγείας από το τσιγάρο φαντάζουν πολύ μακρινά και δεν ασχολούνται με αυτά. Ετσι, η βιομηχανία χάνει τους μεγάλους σε ηλικία και επισφαλούς υγείας πελάτες, αλλά εστιάζει στους νέους, οι οποίοι θα παραμείνουν πελάτες για πολλές δεκαετίες. Δεν υπάρχει, άλλωστε, μεγαλύτερο κίνητρο για να δοκιμάσει κάτι ένας έφηβος, από την απαγόρευση που επιβάλλουν οι καθωσπρέπει ενήλικοι…

Ας μη γελιόμαστε. Στην πραγματικότητα, η αντικαπνισματική εκστρατεία αποτελεί το μεγαλύτερο εγχείρημα ελέγχου συνειδήσεων στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ο πειθαρχημένος άνθρωπος που δεν καπνίζει, δεν πίνει, γυμνάζεται τακτικά, διατρέφεται υγιεινά, έχει προσεκτική ερωτική συμπεριφορά και ακολουθεί πιστά τις εντολές της λεγόμενης «προληπτικής ιατρικής», αποτελεί σήμερα το πρότυπο του επιθυμητού πολίτη-καταναλωτή. Μεταξύ των άλλων και γιατί δεν διαθέτει χρόνο να ασχοληθεί με τίποτα άλλο, εκτός από τον μέχρι θανάτου υγιή εαυτό του...