ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Ευρώπη και ευρωρεαλισμός

Γράφει ο Σπύρος Λίτσας 

Αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Από την έναρξη της οικονομικής κρίσης στην ευρωπαϊκή ήπειρο οι δύο κυρίαρχες ιδεολογικοπολιτικές τάσεις έδειξαν τα «πραγματικά τους χρώματα». 


Από τη μια, η τάση των ευρω-ιδεαλιστών που καλυμμένη πίσω από την ορθολογική πολιτική αναγκαιότητα της διακρατικής συνεργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο έσπευδε να δικαιολογεί το σύνολο των θεσμικών και πολιτικών αστοχιών των Βρυξελλών. Η τάση αυτή λειτούργησε για μεγάλο χρονικό διάστημα όπως ο καταπιεστικός γονέας που αγαπά με πάθος το παιδί του αλλά ταυτόχρονα δεν του επιτρέπει να ωριμάσει ουσιαστικά. 


Από την άλλη, η τάση των ευρω-φοβικών που είδε στην κρίση του 2009 την ευκαιρία να αποδομήσει τις προοπτικές κοινής συμπόρευσης των κρατών-μελών της Ενωσης και την αναβίωση του λαϊκίστικου εθνικισμού που όσες φορές ακολουθήθηκε στο παρελθόν οδήγησε σε ολικούς πολέμους και εγκάρσιες συστημικές μεταβολές στην κατανομή ισχύος του ευρωπαϊκού χώρου. Απ' άκρη σ' άκρη της Ευρώπης τα ευρωφοβικά πολιτικά κόμματα είτε κυβερνούν, βλέπετε Ελλάδα, Πολωνία, Τσεχία, είτε ενισχύονται και απειλούν να κυβερνήσουν, βλέπετε Γαλλία και Ιταλία, είτε ευθύνονται για καταστροφικές μεταβολές στη χάραξη της εθνικής υψηλής στρατηγικής, βλέπετε την περίπτωση της Βρετανίας και τον ανορθολογισμό του Brexit, είτε επηρεάζουν καίρια τις πολιτικές εξελίξεις, βλέπετε την περίπτωση της Γερμανίας με το Alternative für Deutschland ή αυτή της Ισπανίας με τους Podemos.

H Ευρώπη αντιμετωπίζει μια βαθιά κρίση ταυτότητας που προκύπτει κυρίως από το ότι δεν έχει κατανοήσει τις κομβικές μεταβολές που το πολυπολικό διεθνές σύστημα έχει επιφέρει σε επίπεδο σκληρού αλλά και ήπιου ανταγωνισμού, από το ότι η πολυεπίπεδη κατάρρευση της Μέσης Ανατολής δημιουργεί ισχυρές πιέσεις στα νοτιοανατολικά σύνορα της Ενωσης, ενώ τέλος είναι φανερό ότι το μοντέλο της νομισματικής ένωσης δίχως αντιστοίχως την ουσιαστική οικονομική αλλά και πολιτική εμβάθυνση θυμίζει ολοένα και περισσότερο την αυτοακύρωση της Δηλιακής Συμμαχίας.

Είναι φανερό ότι χρειάζεται ένα νέο όραμα για την Ευρώπη. 


Ο έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας είχε απόλυτο δίκιο. Πώς μπορεί όμως το όραμα αυτό να γεννηθεί;  


Οχι διά μέσου της «σοσιαλιστικής εκμαίευσης» όπως πρότεινε ο έλληνας πρωθυπουργός, αφού η συγκεκριμένη «προοπτική» της Ενωσης, εκτός του ότι θα αποτελούσε μια επανάληψη της ιστορικής εξέλιξης της ηπείρου - και ως γνωστόν, η Ιστορία επαναλαμβάνεται μόνο ως φάρσα και ενίοτε ως τραγωδία -, θα «προσέφερε» μόνο τον εθισμό στο έλλειμμα προοπτικών υπέρβασης των υφιστάμενων αδιεξόδων μέσω της συλλογικής τελμάτωσης. 

Η νέα προοπτική της Ευρώπης μπορεί να προέλθει μόνο... 

μέσα από την εμβάθυνση στο φιλελεύθερο παράδειγμα. 


Η ολοένα και μικρότερη εμπλοκή της ευρωγραφειοκρατίας στον τρόπο που εξελίσσεται το οικονομικό παίγνιο, ένα νέο ευρωπαϊκό melting pot που θα σημάνει τη λειτουργική αξιοποίηση των προσφυγικών ροών στον πυρήνα μιας εξαιρετικά γερασμένης ηπείρου, η δημιουργική αύξηση των δημόσιων επενδύσεων με στόχο την αντίστοιχη αύξηση των θέσεων εργασίας με σημείο αναφοράς τις τεχνολογικές εξελίξεις της Τρίτης Βιομηχανικής Επανάστασης και στην ενίσχυση της ατζέντας ασφάλειας απέναντι στο τζιχαντιστικό Ισλάμ αποτελούν κορυφαία σημεία σε μια επιτακτικά αναδυόμενη πολιτική πραγματικότητα στην ήπειρό μας.

Το κυριότερο όμως που οφείλει να κάνει η Ευρώπη είναι να πάψει να βλέπει την αντανάκλασή της στο δυτικό κάτοπτρο με εσωστρεφή ναρκισσισμό. Οι εξελίξεις στο άμεσο μέλλον οφείλουν να φέρουν πιο κοντά τις δύο ακτές του Ατλαντικού Ωκεανού σε ένα ρεαλιστικό στοίχημα ενός διευρυμένου διατλαντικού άξονα που θα περιλαμβάνει τις ΗΠΑ, τον Καναδά και το Μεξικό στις ευρωπαϊκές υποθέσεις ως στοιχείο ενίσχυσης της συνεκτικότητας του δυτικού ιδεώδους στην Ευρώπη αλλά και ως ανθεκτικό μέσο μετάβασης της στη νέα εποχή. 


Η νέα πολιτική αναγκαιότητα περνά μέσα από το ιδεολογικό φάσμα του ευρωρεαλισμού και ενισχύει τις ενωσιακές προοπτικές του ευρωπαϊκού εγχειρήματος εμπλουτίζοντας το δυτικό περίγραμμα και αναδεικνύοντας τον διατλαντισμό ως πυξίδα εξόδου από τη συγκαιρινή καταιγίδα των πολλαπλών ρευστών μεταβολών.  


Ρεαλισμός, ενότητα του δυτικού κόσμου και φιλελεύθερη κινητικότητα είναι τα στοιχεία που η υφιστάμενη κρίση αναδεικνύει ως φορείς εκμαίευσης του νέου που είναι ώρα πλέον να γεννηθεί...