Η δουλεία της «ελευθερίας»

Toυ ΘΑΝΑΣΗ ΝΙΑΡΧΟΥ

Στο συγκλονιστικό μυθιστόρημά της «Εις τον πάτο της εικόνας» γράφει σε κάποιο σημείο η Μάρω Δούκα: «Ετσι κι αλλιώς μια συνισταμένη ξένων συμφερόντων είναι η ελευθερία όλων μας». 

Μια ανατριχιαστική κουβέντα που άλλοτε παίρνει τη μορφή της πικρής διαπίστωσης και άλλοτε, εκ των υστέρων πάντα, της επαληθευμένης πρόβλεψης. Μέσα στον πάταγο που δημιούργησαν οι αποκαλύψεις για τα σκάνδαλα στο ποδόσφαιρο, ξεχάσαμε τους ίδιους τους ποδοσφαιρόφιλους. Τους ξεχάσαμε με την έννοια ότι αν υπάρξει οποιαδήποτε κύρωση για όσους ενέχονται στα σκάνδαλα, η κύρωση θα αφορά στις καταχρήσεις και τη διαφθορά που προϋποθέτουν και όχι στην ηθική ζημιά, αν όχι καταβαράθρωση, που έχει προκληθεί σε έναν ολόκληρο κόσμο - τους ποδοσφαιρόφιλους - με τις αποκαλύψεις.

Σάμπως θα ήταν δυνατόν τα σκάνδαλα να υπάρξουν αν οι ποδοσφαιρόφιλοι δεν αριθμούνταν σε εκατομμύρια και συνιστούσαν μιαν ασήμαντη, αμελητέα μειοψηφία. Θα αντιτείνει κανείς ότι το ίδιο το άθλημα - το ποδόσφαιρο - δεν παθαίνει απολύτως τίποτε, ακόμα και αν τα σκάνδαλα που αποκαλύπτονταν ήταν πολύ περισσότερα και σοβαρότερα - πράγμα μάλλον αδύνατον να ισχύσει.

Δεν γίνεται ωστόσο να μη συλλογιστεί κανείς τα χιλιάδες απογεύματα της Κυριακής ή της Τετάρτης (ή οποιασδήποτε τέλος πάντων μέρας πραγματοποιούνται οι ποδοσφαιρικές συναντήσεις) που για τα μιλιούνια των ποδοσφαιρόφιλων τα απογεύματα αυτά ήταν συνδυασμένα στη συνείδησή τους με μια ύψιστη μορφής ελευθερία. Μια ελευθερία που, ενώ λειτουργούσε ως αντίβαρο στην αποπνικτική δουλεία όλων των υπόλοιπων ωρών και ημερών, έρχεται τώρα με τις αποκαλύψεις για τα σκάνδαλα να προστεθεί ως μια ισχυρότερη μορφή δουλείας σε μιαν αλυσίδα που ακόμη και ο ασθενέστερός της κρίκος μοιάζει πολύ καλά στερεωμένος.

Μιλιούνια ποδοσφαιρόφιλων, αγνοώντας οτιδήποτε άλλο συνέβαινε, την ίδια ακριβώς στιγμή στο σπίτι τους, στη γειτονιά τους, στον κόσμο ολόκληρο - εκτός και αν ήταν πάλι κάτι σχετικό με το ποδόσφαιρο - προσέρχονταν για να ζήσουν ως μια ύψιστη μορφή ελευθερίας μια ποδοσφαιρική συνάντηση που είχε οργανωθεί με το να προϋποθέτει τους ίδιους ως θύματα. 

Και όπως το ποδόσφαιρο είναι συνδυασμένο συνήθως με άντρες (όσο και αν υπάρχουν πολλές γυναίκες λάτρεις του, στην ουσία λάτρεις του ανδρικού φύλου παρά του ποδοσφαίρου) δυναμικούς και αρρενωπούς, εν πάση περιπτώσει κάθε άλλο παρά καλλιτεχνικές φύσεις, νιώθεις να θλίβεσαι που οι άντρες αυτοί δεν εξεγείρονται, όπως θα το έκαναν αν τους είχαν εξαπατήσει οι πολιτικοί ή η γυναίκα τους.

Τίποτε φυσιολογικότερο φαίνεται για τα μιλιούνια των ποδοσφαιρόφιλων να μετράνε αποκλειστικά ως αριθμοί, ενώ καταστρώνονταν ερήμην τους τα στημένα παιχνίδια, αφού διατηρούν αλώβητο το προνόμιο να «ολοκληρώνονται» ως προσωπικότητες με το να επιλέγουν «ελεύθερα» την ομάδα τους ανάμεσα σε πολλές. Επιχειρήστε να εξηγήσετε σε έναν φανατικό ποδοσφαιρόφιλο ότι ενδέχεται να είναι το θύμα ενός στημένου παιχνιδιού για να νιώσετε, αν όχι να κινδυνεύει η ζωή σας, οπωσδήποτε την επιχειρηματολογία σας, οσοδήποτε τεκμηριωμένη, να καταρρέει ως άσφαιρη.

Αν το καλοσκεφτείς, φαίνεται πως ο πιο σίγουρος τρόπος για να εξαπατηθείς είναι να ανήκεις σε μια κατηγορία τόσο πολυπληθή που σε κάνει να μην αναρωτιέσαι ότι μπορεί να υπάρξεις ως θύμα, αφού είσαι σίγουρος πως κάποιος άλλος θα το είχε σκεφτεί πριν από σένα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πιο ευεπίφορες στην εξαπάτηση τάξεις είναι και οι πιο πολυπληθείς: εννοούμε τους προκατειλημμένα πιστούς, τους ψηφοφόρους και τους ποδοσφαιρόφιλους. Δεν γίνεται όταν είσαι μόνος σου να αντιλαμβάνεσαι αμέσως, χωρίς τίποτα το εμφανές, τον κίνδυνο που διατρέχεις χάρη σε έναν άλλο άνθρωπο. Αντίθετα όταν είμαστε πολλοί μαζί φανταζόμαστε ότι δεν υπάρχει κανείς τόσο δυνατός να μας εξαπατήσει. 

Φαίνεται όμως πως η Εκκλησία, το κράτος και το ποδόσφαιρο έχουν βρει τον τρόπο να μετράνε κεφάλια και τα κεφάλια να νιώθουν την ίδια στιγμή αναγνωρίσιμα ως ονόματα και - ακόμα χειρότερα - ως προσωπικότητες.