ΤΟΥΡΚΙΑ: Ερντογάν, Δύση και Ρωσία

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΥ

ΗΠΑ και Ε.Ε. μετά από μια εθιμοτυπικού ύφους και περιεχομένου καταδίκη της απόπειρας πραξικοπήματος έστρεψαν αμέσως τα πυρά τους στον ίδιο τον Ερντογάν για το πρωτοφανές πογκρόμ που έχει εξαπολύσει κατά των αντιπάλων του. 

Την ίδια στιγμή η Μόσχα είναι πιο προσεκτική, με κύριο ερώτημα αν θα πραγματοποιηθεί η καταρχήν συμφωνία Πούτιν - Ερντογάν δύο βδομάδες πριν από το πραξικόπημα να συναντηθούν στο ρωσικό θέρετρο Σότσι στη Μαύρη Θάλασσα την πρώτη βδομάδα του Αυγούστου.

Να θυμίσουμε ότι στις 27 Ιουνίου ανακοινώθηκε στην Αγκυρα ταυτόχρονα η εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ και τη Ρωσία, ενώ πηγές στην τουρκική πρωτεύουσα δήλωναν ότι έχουν γίνει ανοίγματα προς το καθεστώς Σίσι στην Αίγυπτο.

Με δύό λόγια, η επόμενη μέρα του πραξικοπήματος βρίσκει την Τουρκία του Ερντογάν σε ένα μετέωρο βήμα μεταξύ της χρεοκοπημένης πολιτικής του στρατηγικού βάθους του πρώην πρωθυπουργού Νταβούτογλου και της όψιμης Ρεαλπολιτίκ των τελευταίων βδομάδων. 

Εύλογα λοιπόν τίθεται το ερώτημα πώς θα διαμορφωθούν τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον οι διεθνείς και περιφερειακές ισορροπίες του ανατολικού μας γείτονα.

Το κυρίαρχο στοιχείο είναι μια δίχως υπερβολή ισορροπία τρόμου ανάμεσα στη Δύση, τις ΗΠΑ και την Ε.Ε., και το καθεστώς Ερντογάν, καθώς καμιά από τις δύο πλευρές δεν μπορεί να πάει παρακάτω από τη σημερινή σκληρή ρητορική περιχαράκωση.

Ούτε οι ΗΠΑ μπορούν να εκδιώξουν την Τουρκία από το ΝΑΤΟ, ούτε η Ε.Ε. να διακόψει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, ακόμη και στην περίπτωση που η Αγκυρα κινηθεί προς την επαναφορά της θανατικής ποινής.

Οπου και να φθάσει η αυταρχική εκτροπή Ερντογάν, η ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ είναι σε κάθε περίπτωση μια εγγύηση ασφαλείας, ένας κάβος έστω και στα όρια αποκοπής που δένει την Αγκυρα με τη Δύση.

Σε ό,τι αφορά την Ε.Ε. το ενδεχόμενο να ανοίξει ξανά ο Ερντογάν τη στρόφιγγα των προσφυγικών ροών είναι εφιάλτης. Για τον ίδιο τον Ερντογάν είναι μια απειλή που μοιάζει με ρωσική ρουλέτα, καθώς η υλοποίηση της εκβιαστικής απειλής σημαίνει την οριστική απώλεια ενός αποτρεπτικού όπλου.

Έτσι Δύση και Τουρκία θα κινηθούν στο πλαίσιο ενός επικοινωνιακού Ψυχρού Πολέμου όπου καμιά πλευρά δεν θα ικανοποιήσει τα αιτήματα της άλλης, χωρίς όμως να διακινδυνεύσει να διαταράξει την ισορροπία που είχε διαμορφωθεί στις διμερείς σχέσεις μέχρι την 15η Ιουλίου.

Τα παραπάνω, υπό την προϋπόθεσή ότι...

θα επέλθει συνολική εσωτερική σταθεροποίηση στην Τουρκία, η οποία επί του παρόντος είναι ζητούμενη και την οποία θα επιβεβαιώσει συμβολικά και ουσιαστικά η επιστροφή του Ερντογάν στην Αγκυρα...  

Σε ό,τι αφορά τις σχέσεις με τη Ρωσία, αλλά και με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, σε διαφορετικό βαθμό ο ορίζοντας για τον Ερντογάν δεν είναι μεγαλύτερος από αυτόν του τακτικού ελιγμού.

Η συνεργασία με τις ΗΠΑ όπως φάνηκε από την πρόσφατη επίσκεψη Κέρι στη Μόσχα και τη συνάντησή του με τους Πούτιν -Λαβρόφ είναι το σημείο αναφοράς της ρωσικής πολιτικής για τη Συρία και την Ευρύτερη Μέση Ανατολή. Η στενή σχέση με την Ουάσιγκτον είναι αυτονόητη προτεραιότητα για την Αίγυπτο και ακόμη πιο αυτονόητη για το Ισραήλ.

Με δύο λόγια, ο Ερντογάν κινδυνεύει να βρεθεί σε μια άτυπη καραντίνα της Δύσης χωρίς περιθώρια εναλλακτικών εξισορροπήσεων με βάρος άξιο λόγου και σε βάθος χρόνου: Αν επιχειρήσει να αντιδράσει, θα έχει την ευθύνη της κλιμάκωσης και στην καλύτερη των περιπτώσεων το αποτέλεσμα δεν θα είναι άλλο από την επιδείνωση της απομόνωσής του.

Δίχως υπερβολή στη Διεθνη Σκηνή η Τουρκία του Ερντογάν βρίσκεται σε μια νεκρή ζώνη μεταξύ της δίνης του ναυαγίου του στρατηγικού βάθους και μιας αναδίπλωσης που τερματίσθηκε βίαια ανάμεσα στα διασταυρούμενα πυρά των πραξικοπηματιών και των πραιτοριανών του Ερντογάν.