ΚΥΠΡΟΣ: Αναγκαστική προσθαλάσσωση στην Ανατολική Μεσόγειο...

Του Γιώργου Καπόπουλου

Στην Αθήνα αλλά και στη Λευκωσία µια παράδοση µε βαθιές ρίζες στο παρελθόν προσλαµβάνει πάντοτε τις προθέσεις και τις επιδιώξεις των ξένων δυνάµεων στα µέτρα των επιθυµιών µας. Ετσι οι γεωπολιτικές αναλύσεις µεταλλάσσονται συχνά σε γεωπολιτικές φαντασιώσεις για να επιβεβαιωθεί πανηγυρικά ο πατέρας της Ψυχανάλυσης Φρόιντ που έλεγε ότι µια πολύ έντονη φαντασίωση καταγράφεται στο υποσυνείδητο ως βιωµένη εµπειρία...

Τα πρόσφατα δραµατικά γεγονότα στη Μεγαλόνησσο έφεραν στις πραγµατικές τους διαστάσεις τον παράγοντα Ρωσία, το Ισραήλ και τα ενεργειακά αποθέµατα στην κυπριακή ΑΟΖ ως διαπραγµατευτικά πολεονεκτήµατα στην Ευρωζώνη και την Ε.Ε.

Για τη Ρωσία επιβεβαιώθηκε µια σταθερά της σοβιετικής πρώτα και στη συνέχεια της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής από το 19864 µέχρι και σήµερα: Η Μόσχα στηρίζει τη Λευκωσία πολιτικά, στρατιωτικά και οικονοµικά στο βαθµό που δεν έρχεται σε σύγκρουση µε τις ΗΠΑ και µε την Τουρκία.

Στον στρατηγικό σχεδιασµό της ΕΣΣΔ και της Ρωσίας στόχος είναι η επιρροή και τα ερείσµατα σε µια χώρα που ανήκει στη Δύση και για την οποία δεν προσδοκάται ούτε επιδιώκεται ανατροπή συµµαχιών, µια τακτική που παραδοσιακά στην Μόσχα η κατά βάση συντηρητική ρωσική διπλωµατία απεχθάνεται και την χαρακτηρίζει ως adventurism (τυχοδιωκτισµό).

Την Άνοιξη του 1964 η Μόσχα έδωσε πολιτική στήριξη και προσφέρθηκε να δώσει όπλα στον Μακάριο για να αποτρέψει λύση στο Κυπριακό στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, και τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς ο τότε υπουργίας Εξωτερικών Γκροµίκο επισκεπτόµενος την Άγκυρα υιοθέτησε την τουρκική θέση για Οµοσπονδιακή Λύση.

Το Καλοκαίρι του 1974 η ΕΣΣΔ παρακολούθησε ως θεατής το πραξικόπηµα της Χούντας και τον πρώτο και δεύτερο Αττίλα και δεν επεχείρησε καν να εκµεταλευθεί την έξοδο της Αθήνας από το Στρατιωτικό Σκέλος του ΝΑΤΟ.

Είκοσι και πλέον χρόνια αργότερα στα µέσα της δεκαετίας του 90 η Ρωσία πούλησε στην Κύπρο το προηγµένο πυραυλικό σύστηµα S-300 χωρίς να διανοηθεί ότι θα εγγυούταν την εγκατάστασή του στη Μεγαλόνησο εγγυόµενη ασφάλεια απέναντι στις τουρκικές απειλές.

Σήµερα η Μόσχα θεώρησε εξ αρχής την κυπριακή κρίση ως υπόθεση της Ευρωζώνης µε την οποία η σχέση της περνά µε την στενή διµερή συνεργασία µε το Βερολίνο. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την εικαζόµενη επιθυµία της Ρωσίας για ναυτικές διευκολύνσεις στην Κύπρο επρόκειτο για σενάριο που προϋπέθετε συγκρουσιακή στρατηγική απέναντι στις ΗΠΑ, τη στιγµή που η ρωσική πλευρά ενδιαφέρεται για το αντίτιµο που θα µπορούν να αναµένουν από την Ουάσιγκτον αν εγκαταλείψουν τον Ασσαντ.

Παρόµοια λανθασµένη εκτίµηση έγινε στη Λευκωσία για το Ισραήλ: Το Τελ-Αβίβ θεωρεί σηµαντικό κεφάλαιο την εµβάθυνση των σχέσεων µε την Λευκωσία και την Αθήνα, δεν πρόκειται ποτέ να αναθεωρήσει τη διµερή οριοθέτηση ΑΟΖ µε την Κύπρο και θα συνεργασθεί για την έρευνα και εκµετάλλευση ενέργειας. Οµως η αποκατάσταση σχέσεων µε την Άγκυρα είναι κοινό συµφέρον και των δύο πλευρών µε τον αµερικανικό παράγοντα να πιέζει τον Νετανιάχου για ταχύτατη προσαρµογή σε µια προσέγγιση µε βαρύνουσα σηµασία για τα αµερικανικά ζωτικά συµφέροντα στην περιοχή.

 

Ρωσική... άγκυρα
Ετσι η δήλωση Μεντβέντεφ για τουρκικές διεκδικήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ είναι µάλλον άνοιγµα µηδενικού κόστους σε µια νέα ευνοϊκή για την Αγκυρα ισορροπία µε σπόνσορα την Ουάσιγκτον. Με τα παραπάνω δεδοµένα ναι µεν η Τουρκία δεν µπορεί να παρενοχλήσει τις έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά η πίεση για µεταφορά της ενέργειας µέσω Τουρκίας θα είναι ασφυκτική, καθώς µε καθαρά οικονοµικά κριτήρια είναι η προτιµότερη.

Με δύο λόγια αµερικανική επιλογή για σύµπλευση χωρίς αυταπάτες µε το Μετριοπαθές Πολιτικό Ισλάµ των Ερντογάν-ΑΚΡ δεν αφήνει περιθώρια για ενεργειακή συµµαχία Κύπρου – Ισραήλ - Ελλάδας που θα παρακάµπτει την Τουρκία. Εξυπακούεται ότι στη δυναµική κλεισίµατος εκκρεµοτήτων που προωθεί η Ουάσιγκτον ότι ένα από τα επόµενα αναµενόµενα βήµατα είναι η αµερικανική πίεση για επίλυση του Κυπριακού.

Αλλωστε η Τουρκία από καιρό επιζητά προσέγγιση µε το Ισραήλ µε τη συγγνώµη Νετανιάχου για το Μαβί Μαρµαρά που ζήτησε ο Ερντογάν και επέβαλλε ο Οµπάµα να διευκολύνει τον Τούρκο πρωθυπουργό να αναδιπλωθεί.

Φυσικό Αέριο Mύθος και πραγµατικότητα

Ουδείς αµφισβητεί την ύπαρξη µεγάλων αποθεµάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο µε πολύ πιθανή και την ύπαρξη αντίστοιχων πετρελαϊκών κοιτασµάτων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Θα πρέπει όµως πρώτα να ολοκληρωθούν οι διερευνητικές γεωτρήσεις για να έχουµε την πραγµατική εικόνα, ενώ αστάθµητος παράγων θα παραµένει η σχέση κόστους εξόρυξης και διεθνούς τιµής του φυσικού αερίου στον ορίζοντα του 2020 οπότε έχει εκτιµηθεί ότι µπορεί να αρχίσει η διοχέτευση του στη διεθνή αγορά. Το νέο δεδοµένο που έχει υποτιµηθεί στη Λευκωσία και στην Αθήνα είναι τα τεράστια αποθέµατα σχιστολιθικού αερίου που έχουν εντοπισθεί σε ΗΠΑ –Καναδά, αλλά και στην Πολωνία και στη Γερµανία που έχουν θεµελιώσει προσδοκία ριζικής πτώσης της τιµής του φυσικού αερίου.

Αν βρεθεί τεχνολογία µείωσης των ρυπογόνων περιβαλλοντολικών επιπτώσεων το σχιστολιθικό αέριο απεξαρτά την Ευρώπη τόσο από τη Μόσχα και συρρικνώνει δραµατικά τον ρόλο της Ανατολικής Μεσογείου ως εναλλακτικής πηγής προµήθειας για τη Γηραιά Ηπειρο. Ετσι η Ρωσία που περίπου 10% του ΑΕΠ προέρχεται από τις πωλήσεις φυσικού αερίου περιµένει να δει τους πελάτες της και κυρίως τη Γερµανία να πιέζουν για αναθεώρηση των συµβάσεων αγοράς.

Τα παραπάνω δείχνουν τη Ρωσία όχι µόνον να µην ενδιαφέρεται για την εκµετάλλευση νέων κοιτασµάτων στον Παγκόσµιο Ενεργειακό Χάρτη, αλλά για ακριβώς το αντίθετο, τη µείωση της παραγωγής µε στόχο την συγκράτηση των τιµών.

Εδώ εντοπίζεται µια δεύτερη ερµηνεία της πρωτοβουλίας Μεντβέντεφ να αναφερθεί στις αντιρρήσεις της Τουρκίας για τις έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά και η ταχύτητα µε την οποία Τούρκοι αξιωµατούχοι όπως οι Μπαγκίς και Μπαµπατζάν έσπευσαν να κλιµακώσουν την τουρκική σκληρή στάση απέναντι στη Λευκωσία.