ΚΟΣΜΟΣ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ: Το τέλος των εφευρέσεων - Η τεχνολογία καλπάζει... μακριά από τις ιδέες που θα άλλαζαν τη ζωή των ανθρώπων

Του ΣΑΚΗ ΜΑΛΑΒΑΚΗ

Ο περίφημος «Σκεπτόμενος» άνθρωπος του γάλλου γλύπτη Ογκίστ Ροντέν κάθεται με τη χαρακτηριστική στάση του σε μια λεκάνη τουαλέτας ενώ ένα συννεφάκι που βγαίνει από το κεφάλι του μας πληροφορεί ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν σκέφτεται αλλά αναρωτιέται: «Θα εφεύρουμε ποτέ ξανά κάτι τόσο χρήσιμο όσο αυτό;». 

Με αυτόν τον ιδιαίτερο τρόπο σκέφτηκαν οι συντάκτες του «Εκόνομιστ» να παρουσιάσουν  ένα θέμα που έχει αρχίσει να απασχολεί πολλούς: Μήπως η περίοδος των μεγάλων ανακαλύψεων έχει οριστικά παρέλθει;

Το ερώτημα ενδεχομένως να φαντάζει παράλογο σε ανθρώπους που στην τσέπη τους έχουν ένα smartophone, στην τσάντα τους ένα tablet και οι οποίοι μέσω μιας υπηρεσίας που ονομάζεται facebook μπορούν να επικοινωνούν ταυτόχρονα με εκατοντάδες, χιλιάδες, εκατομμύρια «φίλους» τους. Αυτοί οι άνθρωποι - δηλαδή όλοι εμείς - αισθάνονται ότι ζουν σε μια εποχή όπου η επιστημονική φαντασία μετατρέπεται σε πραγματικότητα. Και αν αναλογιστούμε τις νανοτεχνολογίες, τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα ή τις μεταμοσχεύσεις βλαστοκυττάρων, τότε είναι εύλογο να πιστέψουμε πως στον 21ο αιώνα όντως πραγματοποιούνται όλα όσα οι μελλοντολόγοι του 20ού αιώνα είχαν προβλέψει και φανταστεί.       

ΚΑΤΙ ΛΕΙΠΕΙ.  

Ωστόσο, σύμφωνα με μια θεωρία την οποία συμμερίζονται ολοένα περισσότεροι μελετητές, ο σύγχρονος άνθρωπος έχει ξεμείνει από ιδέες πραγματικά επαναστατικές, από ιδέες που θα μπορούσαν να αλλάξουν την καθημερινότητα δισεκατομμυρίων ανθρώπων, όπως ακριβώς την άλλαξε η εφεύρεση της λεκάνης της τουαλέτας. 

Ο Ρόμπερτ Γκόρντον, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Νορθγουέστερν, θεωρεί ότι οι αληθινά σημαντικές εφευρέσεις για την ανθρωπότητα είναι λιγότερες από δέκα: 

Η ηλεκτρική ενέργεια, η διαδικασία της καύσης, το τρένο, το αυτοκίνητο, το αεροπλάνο, το ραδιόφωνο, το τηλέφωνο και τα αντιβιοτικά. Επειτα από αυτές, σύμφωνα με τον Γκόρντον, άλλες εφευρέσεις ή ανακαλύψεις ικανές να αλλάξουν δραστικά τη ζωή μας είναι απίθανο να πραγματοποιηθούν.

Ας φανταστούμε μια κουζίνα του 1900. Ακόμη και στα πιο πολυτελή σπίτια ο συγκεκριμένος χώρος ήταν πρωτόγονος καθώς οι άνθρωποι συνέχιζαν να χρησιμοποιούν μια εστία φωτιάς για να μαγειρέψουν και κολόνες πάγου για να διατηρούν τα τρόφιμά τους. Κατά τη διάρκεια των επόμενων εβδομήντα χρόνων εκτυλίχθηκε μια «επανάσταση», η οποία ολοκληρώθηκε με την εισαγωγή του ψυγείου, του φούρνου, του πλυντηρίου και, λίγο αργότερα, του πλυντηρίου πιάτων στα περισσότερα, δυτικά τουλάχιστον, σπίτια. Από τότε έως σήμερα, όμως, οι κουζίνες έχουν αλλάξει ελάχιστα. Μπορεί να διαθέτουν κεραμικές εστίες και μηχανές που φτιάχνουν 30 διαφορετικά είδη ροφημάτων, ουσιαστικά όμως είναι όμοιες με εκείνες της δεκαετίας του '70.

Το να αποκλείσουμε ότι θα πραγματοποιηθούν νέες ανακαλύψεις που θα οδηγήσουν σε νέες επαναστατικές εφευρέσεις είναι πρακτικά αδύνατο. Ωστόσο υπάρχει μια σχολή σκέψης η οποία θεωρεί ότι οι ανακαλύψεις που θα μπορούσαν να γίνουν και οι εφευρέσεις που θα μπορούσαν να δημιουργηθούν τελικά δεν πραγματοποιήθηκαν και τη θέση τους πήραν νεωτερισμοί των οποίων η χρησιμότητα αποδείχθηκε περιορισμένη.

 

«Από το μέλλον περιμέναμε ιπτάμενα αυτοκίνητα και τελικά λάβαμε τα μηνύματα 140 χαρακτήρων του twitter», παρατηρεί ο Πίτερ Θίελ, διευθυντής του Founder's Fund, ενός επενδυτικού οργανισμού που βρίσκεται πίσω από μερικές από τις πιο καινοτόμες ιδέες που εφαρμόστηκαν την τελευταία δεκαετία στη Silicon Valley.

Αυτά τα λόγια, όμως, περισσότερο από απόπειρα υποτίμησης του αντικτύπου που είχε στην παγκόσμια κοινότητα η ψηφιακή επανάσταση που πραγματοποίησαν εταιρείες όπως η Apple και η Google, αποτελούν μια υπενθύμιση ή έστω ένα συμπέρασμα: ο αντίκτυπος της ψηφιακής επανάστασης δεν γίνεται πλήρως αισθητός, διότι η επανάσταση βρίσκεται ακόμη στην αρχή της. Ισως να τον αισθανθούμε καλύτερα, όταν καινοτομίες όπως οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές θα δώσουν το έναυσμα για να ξεσπάσει αυτό που ο Κρις Αντερσον, διευθυντής του περιοδικού τεχνολογίας «Wired», αποκαλεί «νέα βιομηχανική επανάσταση». 

Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγει και η έρευνα του «Εκόνομιστ»: το γεγονός ότι το Διαδίκτυο οδήγησε στην παγκοσμιοποίηση ολόκληρου του πλανήτη και η παγκοσμιοποίηση επέφερε με τη σειρά της σημαντική βελτίωση στις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων σε χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία είναι κάτι το οποίο δεν μπορεί να υποτιμηθεί.

Ο φόβος ότι τίποτα καινούργιο, πραγματικά πρωτοποριακό, δεν πρόκειται να εφευρεθεί τα επόμενα χρόνια είναι υπερβολικός, σύμφωνα με το βρετανικό περιοδικό. Αρκεί να σκεφθούμε ότι σήμερα κυβερνήσεις και ιδιωτικές εταιρείες ξοδεύουν 1 τρισ. δολάρια τον χρόνο για έρευνα και ανάπτυξη, χρήματα κατά πολύ περισσότερα από όσα επενδύονταν στο παρελθόν. Αργά ή γρήγορα, κάποιος από τους χιλιάδες ερευνητές-οραματιστές ενός καλύτερου μέλλοντος θα αναφωνήσει και πάλι «εύρηκα» αναφορικά με μια ανακάλυψη ή εφεύρεση χρήσιμη για ολόκληρη την ανθρωπότητα και απλή όσο η λεκάνη της τουαλέτας.