Η «αγανακτισμένη» μεσαία τάξη

Tου Παναγη Γαλιατσατου

Για την επαπειλούμενη καταστροφή της μεσαίας τάξης από τη θεραπεία του δημοσιονομικού μας εκτροχιασμού έχει χυθεί πολύ μελάνι στη χώρα τους τελευταίους μήνες. Και έχει ακουστεί πολύς θρήνος. Γιατί εξυπακούεται ότι ο όρος μεσαία τάξη έχει μια θετική χροιά. Παρουσιάζεται ως η ραχοκοκαλιά της κοινωνίας και της παραγωγής. Είναι οι «νοικοκυραίοι» που πρέπει να στηριχτούν. Η ύπαρξη μιας ευρείας μεσαίας τάξης σε μια χώρα άλλωστε είναι σταθεροποιητικός παράγοντας για τη χώρα.

Από την απεργία των ιδιοκτητών φορτηγών Δ. Χ. βιώνουμε τις αντιδράσεις της μεσαίας τάξης σε ό, τι αισθάνεται ότι την απειλεί. Το αξιοσημείωτο είναι ότι οι «νοικοκυραίοι» ούτε ως στήριγμα ούτε ως ραχοκοκαλιά της κοινωνίας συμπεριφέρονται. Δεν διστάζουν ούτε λεπτό να τη θέσουν σε ομηρεία για να υπερασπιστούν τα κεκτημένα τους. Στο χρονικό διάστημα που πέρασε από τότε οι «μέθοδοι πάλης» τους έχουν αναβαθμιστεί. Οι ιδιοκτήτες ΦΔΧ έκλειναν απλώς τους δρόμους. Τώρα, ο στόχος επεκτάθηκε στην καταστροφή των υπολοίπων. Οι ιδιοκτήτες ταξί προχωρούν σε καταδρομές εναντίον του τουρισμού.

Ετσι όπως συμπεριφέρεται, η μεσαία τάξη μόνο σταθεροποιητικός παράγοντας δεν είναι. Αυτό δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει όμως. Γιατί δεν πρόκειται για μια παραγωγική, καινοτόμα, πρωτοπόρα και επιχειρηματική τάξη, όπως σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στη μεγάλη της πλειοψηφία ζει από τις κρατικές δαπάνες ή από τα εμπόδια στον ανταγωνισμό. Ακόμα η επιβίωση πολλών έμπορων ήταν άμεσα συνυφασμένη με το πόσο σπάταλο θα ήταν το κράτος.

Ενα μεγάλο μέρος της μεσαίας τάξης άλλωστε είναι υπάλληλοι του Δημοσίου, που απέκτησαν ισχύ και προνόμια με πολιτική παρέμβαση. Αυτοί διόλου δεν διστάζουν να στρέψουν αυτή την ισχύ κατά των υπολοίπων, όταν θίγονται, όπως π. χ. τα συνδικάτα της ΔΕΗ ή οι καθηγητές πανεπιστημίων (στη μεσαία τάξη ανήκουν και αυτοί) που απειλούν να κλείσουν τα ιδρύματα.

Ενα άλλο μεγάλο μέρος της μεσαίας τάξης είναι ομάδες στις οποίες πολιτικές ρυθμίσεις εξασφάλιζαν μια καλύτερη επιβίωση, μέσω του αποκλεισμού όλων των άλλων. Αυτή ήταν η πεμπτουσία των κλειστών επαγγελμάτων. 

Μια άλλη ισχυρή ομάδα, οι επιστήμονες, φρόντισαν να θέσουν εαυτούς απόλυτα εκτός της βασάνου της διαπραγμάτευσης στην αγορά, μέσω της θεσμοθέτησης ελάχιστων αμοιβών και ποσοστών κέρδους. Επειδή και το μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού προσωπικού στη μεσαία τάξη ανήκει, αυτή κατάφερε να επιβάλει για λογαριασμό της καλύτερες συνθήκες εργασίας, αμοιβών, περίθαλψης και συνταξιοδότησης, χωρίς να είναι πιο παραγωγική. Και τις περισσότερες φορές, μάλλον ως τροχοπέδη στην ανανέωση και τον εκσυγχρονισμό λειτουργούσε.

Τις τελευταίες δεκαετίες, η αύξηση των κρατικών δαπανών και του κρατικού δανεισμού εξασφάλισε στη μεσαία τάξη ένα επίπεδο ευημερίας και σπατάλης αξιοζήλευτο ακόμα και για πλούσιες ευρωπαϊκές χώρες. Η περίφημη «νοικοκυροσύνη» αυτής της τάξης όμως εξαντλήθηκε στον περίβολο του σπιτιού της. Τώρα η μεσαία τάξη είναι αγανακτισμένη. Και αυτό που κάνει στην πραγματικότητα είναι να στρέφεται κατά της χώρας και του εαυτού της.