Γράφει η Μάγδα Αναγνωστή
Αρχιτέκτων, συγγραφέας
Ποιος, τέλος πάντων, φέρνει στα παιδιά τα δώρα και πότε;
Πέραν βεβαίως της προφανούς απάντησης «οι γονείς και άλλα πρόσωπα που τα αγαπούν», που είναι όμως πολύ πεζή και κανένα παιδί δεν θέλει να την ξέρει, ακόμη και μέσα στον χριστιανικό κόσμο δεν υπάρχει κοινή εκδοχή ούτε για το ποιος ούτε για το πότε. Πόσο μάλλον αν φύγουμε προς μακρινότερους προορισμούς και πολιτισμούς.
Τα παιδιά της Ολλανδίας, πρώτα πρώτα στη γραμμή, παίρνουν τα δώρα τους τη νύχτα 5 προς 6 Δεκεμβρίου, από τον SinterKlaas, τον Αγιο Νικόλαο, που καταφτάνει με καράβι από την... Ισπανία.
Το ίδιο βράδυ παίρνουν τα δώρα τους από τον Saint-Nicolas αρκετά παιδιά στη Γαλλία, αλλά και στο Βέλγιο και στην Ελβετία, ακόμα και στη Ρουμανία.
Λίγες μέρες αργότερα, 12 προς 13 Δεκεμβρίου, στην Ισλανδία 13 σκανταλιάρικα ξωτικά, τα Yulelads, θα φέρουν τα δώρα στα μικρά Ισλανδόπουλα.
Πολλά παιδιά θα πάρουν τα δικά τους δώρα την παραμονή των Χριστουγέννων, αλλά όχι από το ίδιο πρόσωπο.
Σε μεγάλο μέρος της Γερμανίας, αλλά και στην Αυστρία, στην Τσεχία, στην Πολωνία, ακόμη και στη Βραζιλία, θα τα φέρει ένα μωρό με ξανθά μαλλιά και φτερά αγγέλου, ο μικρός Χριστούλης. Στη Γαλλία, πάλι, άλλα παιδιά, τα περιμένουν από τον Pere Noel και στην Αγγλία από τον Father Christmas, έναν χαρούμενο ασπρομάλλη με γενειάδα, ντυμένο στα πράσινα. Στους δε Σλάβους (Ρωσία, Σερβία, Ουκρανία κ.λπ.) θα έρθει ο Ded Moroz, με κατακόκκινη φορεσιά και με την τρόικα (έλκηθρο που το σέρνουν τρία άλογα), και θα αφήσει τα δώρα κάτω από το στολισμένο δέντρο την παραμονή της Πρωτοχρονιάς.
Τα Ελληνόπουλα θα περιμένουν τον Αγιο Βασίλη, τον καλόψυχο επίσκοπο που φτώχυνε επειδή μοίρασε όλο «το έχει του», επίσης την Πρωτοχρονιά.
Ενώ τα παιδιά στην Ιταλία θα πρέπει να κάνουν υπομονή έως ότου, τα Θεοφάνια, η καλή μάγισσα Befana θα τους φέρει τα δώρα τους, την ίδια βραδιά που οι τρεις μάγοι θα πάνε για τον ίδιο σκοπό στην Ισπανία.
Επί έναν μήνα, από τις 6 Δεκεμβρίου έως τις 6 Ιανουαρίου, κάθε λογής μυθικές ή μυθοποιημένες φιγούρες διασχίζουν την Ευρώπη για περίπου 2.000 χρόνια, κάνοντας μια νύχτα τον χρόνο τα μικρά παιδιά ευτυχισμένα.
Μια «εύκολη» παρατήρηση είναι πως μπορούμε να αντιστοιχίσουμε τις διαφορετικές συνήθειες με διαφορετικές ευρωπαϊκές φυλετικές ομάδες και συνεπώς διαφορετικές προχριστιανικές δοξασίες ή με διαφορετικά χριστιανικά δόγματα, πράγμα που είναι άλλωστε φυσικό και αναμενόμενο. Ισως δε αναμενόμενη να είναι και η εξέλιξη.
Περνώντας οι Ευρωπαίοι διαφορετικών εθνικοτήτων τον Ατλαντικό πήραν μαζί τους στην Αμερική, Βόρεια και Νότια, και τα διαφορετικά χριστουγεννιάτικα έθιμα. Στο χωνευτήρι της Νέας Υόρκης άρχισε σταδιακά να μορφοποιείται ο Santa Klaus ή σκέτος Santa, ως ο καλόκαρδος και γελαστός ασπρομάλλης με τα κόκκινα, που ζούσε στον Βόρειο Πόλο, αρχικά από τον Thomas Nast, στα τέλη του 19ου αιώνα, και τελικά από τον Ηaddon Sunbloom στα 1931 για λογαριασμό της Coca-Cola, ο οποίος του πρόσθεσε και παραπανίσια κιλά.
Το φινλανδικό μάρκετινγκ μας... αποκάλυψε στα 1927, μέσω ραδιοφώνου, πως ο Santa ζει σε ένα βορειότατο χωριουδάκι με το απίθανο όνομα Κορβατουντούρι, στην περιοχή του Ροβανιέμι. Από το 1980 αρχίζει η τουριστική αξιοποίηση αυτού του μύθου (καθαρώς επινοημένος), που εξελίχτηκε σε... βαριά βιομηχανία. Το brandname Santa πουλάει πολύ.
Στηρίζεται στην πανανθρώπινη ανάγκη της μυθοποίησης, ανάγκη που γίνεται όλο και πιο έντονη, καθώς το άτομο σήμερα πετάχτηκε στην κιμαδομηχανή (που έλεγε ο μακαριστός Χριστόδουλος) για να αλεστεί στον μύλο μιας δικτατορικής πραγματικότητας, ενός «ορθολογισμού» εκφυλισμένου σε τεχνολογία και όχι επιστήμη.
Η παράδοση βιάζεται, η οικογένεια αποδομείται, η σχέση φύσης και ατόμου ως αναπόσπαστου μέρους της διαστρέφεται. Σε αυτό το περιβάλλον ο μύθος βοηθά τον άνθρωπο -πολλώ μάλλον τα παιδιά- να ξεπερνά το σκοτάδι και τον φόβο, να αισθάνεται (καθώς είναι άλλωστε) ξεχωριστός μέσα στον κόσμο και να συνδέεται με το μακρινό ή και το απώτατο παρελθόν του.
Το ότι κάπου στα 1980 τοποθετείται η οριστική (;) μεταμόρφωση των κάθε είδους Αϊ-Βασίληδων στον ενιαίο Santa μόνο τυχαίο δεν είναι. Εναν Santa που τον περιμένουν τα παιδιά σε όλη τη Γη την παραμονή των Χριστουγέννων, όπως τον «βλέπουν» στην τηλεόραση, με το έλκηθρό του που το σέρνουν οκτώ τάρανδοι, και πετά στον ουρανό για να τους φέρει δώρα: τα χριστουγεννιάτικα δώρα, ασχέτως αν κάποια από τα παιδιά δεν ακολουθούν τη χριστιανική θρησκεία.
Και τα Χριστούγεννα μετατρέπονται σιγά σιγά...
στην παγκοσμιοποιημένη και... ανώδυνη γιορτή του Santa.
Χριστούγεννα χωρίς Χριστό.
Ομως το μήνυμα του Θείου Βρέφους είναι αναντικατάστατο!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου