ΣΥΡΙΖΟΞΕΦΤΙΛΑΡΑΔΙΚΟ: Bocca di Leone

Του Λέανδρου Ρακιντζή
Αρεοπαγίτη Ε.Τ., πρώην Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης

 

To στόμα του λιονταριού (Bocca di Leone)​ ήταν κατά την εποχή της Δημοκρατίας της Βενετίας (1000 -1797 μ.Χ.) ένα μαρμάρινο κεφάλι λιονταριού με ανοικτό στόμα, που χρησίμευε σαν ταχυδρομικό κουτί, στο οποίο έριχναν τις ανώνυμες καταγγελίες προς τις αρχές της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας κυρίως για πολιτειακά αδικήματα, πολιτικές συνωμοσίες και διαφθοράς κρατικών αξιωματούχων.  


Υπήρχαν πολλά τέτοια bocca di leone στην πόλη της Βενετίας, διασώζονται δε ακόμη μερικά, που επιδεικνύονται σαν τουριστικά αξιοθέατα. 

Η καταγγελία περιήρχετο στο Συμβούλιο των Δέκα και εάν εκρίνετο ως σοβαρή απειλή κατά του πολιτεύματος διαπιστώνονταν η αλήθεια της με διαφόρους τρόπους ανάλογους με την κοινωνική θέση του καταγγελομένου και για τις κατώτερες κοινωνικές τάξεις με βασανιστήρια.

'Oσοι είχαν την ευτυχία να ζήσουν εποχές με πίστη στα συνταγματικά και ανθρώπινα δικαιώματα των πολιτών, εμπιστοσύνη στο κράτος δικαίου, στην πολιτική ευπρέπεια και τις δημοκρατικές διαδικασίες, σεβασμού και αναγνώρισης στις ανθρώπινες αξίες εξακολουθούν να πιστεύουν, ότι οι εποχές των bocca di leone και των κουκουλοφόρων της κατοχής πέρασαν οριστικά. Αλλά κανονικά θα έπρεπε να ανησυχούν, γιατί πολλές φορές η ηθική εξόντωση αθώων ανθρώπων, δια της λάσπης,  είναι χειρότερη από τη φυσική.

Η πολιτεία για να προστατεύσει τον εαυτό της και την κοινωνία από τη μείζονα διαφθορά των πολιτικών αξιωματούχων θέσπισε ειδικές διατάξεις για ανακριτικές πράξεις επί εγκλημάτων διαφθοράς, κατόπιν ισχυρών πιέσεων από διεθνείς οργανώσεις κατά της διαφθοράς. Και κυρίως από την οργάνωση GRECO για να ληφθούν μέτρα προστασίας των Whistleblowers [πληροφοριοδοτών] η χώρα μας θέσπισε με το ν.4254\2014 τα άρθρα 45Β και 253Β του Κ.Ποιν.Δ. την προστασία των μαρτύρων, που παρέχουν ουσιώδεις υπηρεσίες αποκάλυψης του εγκλήματος με τη διάκριση σε συγκαλυμμένους μάρτυρες [αρθ.253Β] και μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος [ αρθ.45Β]. 

Η χορήγηση των ιδιοτήτων αυτών στους μάρτυρες γίνεται με πράξη του αρμοδίου εισαγγελέως πλημμελειοδικών ή εισαγγελέως εγκλημάτων διαφθοράς με ενημέρωση ή έγκριση αντίστοιχα του αρμοδίου Αντιεισαγγελέα του Α.Π. με την απαραίτητη προϋπόθεση. Απαιτείται ακόμη ο μάρτυρας να έχει συμβάλλει ουσιωδώς με τις πληροφορίες που παρέχει στις διωκτικές αρχές στην αποκάλυψη και δίωξη προσώπων, που έχουν διαπράξει τις αξιόποινες πράξεις των άρθρων 159,159Α,235,236,237και 237Α του Ποινικού Κώδικα ήτοι δωροληψία και δωροδοκία πολιτικών αξιωματούχων, υπαλλήλων και δικαστικών λειτουργών. 

Η πράξη αυτή πρέπει να είναι πλήρως αιτιολογημένη και να συναρτάται με το αποτέλεσμα π.χ. δεν πρέπει να χορηγείται για μαρτυρία για περιγεγραμμένες πράξεις η αόριστες καταγγελίες, άλλως έχουμε αυθαίρετη κρίση. 


Η πράξη αυτή μπορεί σύμφωνα με τις διατάξεις των ιδίων άρθρων να ανακληθεί. 

Εκείνο που παρουσιάζει πρόβλημα, κατά τη γνώμη μου, είναι η διάταξη του άρθρου 45Β παρ.3 Κ.Π.Δ., που ο Αντιεισαγγελεύς του Α.Π. μπορεί να διατάξει την οριστική αποχή από την ποινική δίωξη των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος από τις εναντίον τους μηνύσεις των θιγομένων προσώπων. 


 Η διάταξη αυτή είναι αμφιβόλου συνταγματικότητας, επειδή έχει όλα τα χαρακτηριστικά της αμνηστίας, που απαγορεύεται για τα κοινά εγκλήματα από το άρθρο 47 παρ.4 του Συντάγματος και δεν πρέπει να εφαρμοστεί, αλλά να τροποποιηθεί.

Δεν προτίθεμαι να υπεισέλθω σε έλεγχο, ή καταγγελία, ή σχολιασμό των πράξεων, παραλείψεων ή ακυροτήτων της προδικασίας για την αποστολή του φακέλου της υποθέσεως Novartis στη Βουλή και τη χορήγηση από τους εισαγγελείς της ιδιότητος συγκαλυμμένου μάρτυρα ή μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος. Η υπόθεση είναι εκκρεμής ενώπιον της προανακριτικής επιτροπής της Βουλής κατά την οποία, εάν η υπόθεση εξετασθεί, κατ’ ουσία, ασφαλώς θα εξετασθούν όλα τα ζητήματα και ενδεχομένως να ανακληθεί η χορήγηση αυτή. Και θα επακολουθήσει πολυχρόνια δικαστική διαδικασία με πολλά παρακλάδια, όπου θα εξετασθούν όλα τα ζητήματα και θα δημιουργηθεί νομολογία. Εξάλλου δεν έχω αρμοδιότητα να κρίνω εισαγγελικές πράξεις, που κρίνονται μόνον από τα θεσμικά τους όργανα. 


Σαν παλαιός δικαστής όμως...


 κάνω έκκληση στους κ. εισαγγελείς να χορηγούν στους μάρτυρες την παραπάνω προστασία. Με πλήρη τήρηση της νομιμότητας, φειδώ και περίσκεψη για την περιφρούρηση του κύρους της Δικαιοσύνης από δυσμενή σχόλια και κατηγορίες για αμεροληψία, χειραγώγηση και παρεμβάσεις, που είναι αναπόφευκτα επί δικαίων και αδίκων, όταν η δικαιοσύνη εμπλέκεται με την πολιτική, όπου όλα ερμηνεύονται με βάση τον κομματικό φανατισμό και συμφέρον. 

Χωρίς όμως, αυτό να σημαίνει ότι όλα στη δικαιοσύνη είναι αγγελικά πλασμένα, εάν κρίνουμε από τα δημοσιεύματα στα Μ.Μ.Ε για διάφορες επιλογές, παρεμβάσεις και διαδικασίες και τις σοβαρές καταγγελίες των δικαστικών ενώσεων για πολιτικές παρεμβάσεις από μη θεσμικά όργανα.  


Ωστόσο, εγώ προσωπικά σέβομαι και τιμώ τη δικαιοσύνη και τους λειτουργούς της κυρίως αυτούς που επιδεικνύουν δικαστικό ήθος.