ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Tα αδιέξοδα του Ραχόι και της Ισπανίας μτά το δημοψήφισμα

Του Tony Barber / Financial Times

Μετά το χαοτικό, επίμαχο δημοψήφισμα ανεξαρτησίας στην Καταλονία, ο Μαριάνο Ραχόι, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, θα αναγκαστεί να επιδείξει εξαιρετικές πολιτικές ικανότητες. 

 Το παράνομο δημοψήφισμα της Κυριακής έχει πολώσει δραματικά την καταλανική κοινωνία.

Έχει πυροδοτήσει εντάσεις μεταξύ της κυβέρνησης της περιοχής και των αρχών στη Μαδρίτη, παρουσιάζοντας μια σφοδρότητα που δεν έχουμε ξαναδεί από όταν επέστρεψε η Ισπανία σε δημοκρατία στα τέλη της δεκαετίας του 1970.

Ο κ. Ραχόι έρχεται αντιμέτωπος με ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο. Είναι ανυποχώρητος στο ότι είναι θεμελιώδες καθήκον της κυβέρνησής του να επικυρώσει τον νόμο και να διαφυλάξει την ακεραιότητα του ισπανικού κράτους. Ωστόσο η χρήση κλομπ και πλαστικών σφαιρών από την αστυνομία την Κυριακή, για να διακοπεί η διαδικασία του δημοψηφίσματος, βαθαίνει τη σύγκρουση και αναβάλει τη στιγμή που οι αρχές της Μαδρίτης και της Καταλονίας θα καθίσουν κάτω και θα βρουν έναν τρόπο για να βγουν από το αδιέξοδο.

Η στάση άλλων παικτών σε αυτό το δράμα επίσης είναι ζωτικής σημασίας. 

Υπερβολικά πολύ πείσμα από την πλευρά του συντηρητικού Λαϊκού κόμματος του Μαριάνο Ραχόι θα πλήξει τις σχέσεις με τα φιλελεύθερα και τα κεντροαριστερά κόμματα στη Μαδρίτη, που έχουν μέχρι στιγμής σταθεί στο πλευρό του ενάντια στον καταλανικό σεπαρατισμό.

Έπειτα από δύο μη καταληκτικές βουλευτικές εκλογές τον Δεκέμβριο του 2015 και τον Ιούνιο του 2016, ο κ. Ραχόι είναι επικεφαλής μιας κυβέρνησης μειοψηφίας που θα μπορούσε να πέσει, αν τα άλλα κόμματα προσπαθήσουν να κερδίσουν πολιτικό πλεονέκτημα από την κρίση στην Καταλονία. Πέντε μέρες πριν το δημοψήφισμα, η κυβέρνηση αναγκάστηκε να αποσύρει τον προϋπολογισμό του 2018, εξηγώντας πως δεν είχε τις απαραίτητες ψήφους για να τον εγκρίνει.

Σε όρους πολιτικών συμμαχιών, οι υπέρ της απόσχισης της Καταλονίας βρίσκονται σε ανίερη συμμαχία με τους εθνικιστές της μεσαίας τάξης και της κεντροδεξιάς και με τους ριζοσπάστες, ακόμη και επαναστάτες αριστερούς. 

 Οι εθνικιστές της μεσαίας τάξης επισημαίνουν πως δεν είναι πλέον ικανοποιημένοι με την αυτονομία που προσφέρεται στην Καταλονία υπό το ισπανικό Σύνταγμα του 1978. Ωστόσο, από την πλευρά της άκρας Αριστεράς, κάποιοι ακτιβιστές όχι μόνο λαχταρούν να πετύχουν ανεξαρτησία για την Καταλονία αλλά και να καταρρίψουν την καπιταλιστική οικονομική τάξη. Το κόμμα Popular Unity Candidacy (CUP), το οποίο προσφέρει ζωτικής σημασίας κοινοβουλευτική στήριξη στην αποσχιστική κυβέρνηση της Καταλονίας, έχει καλέσει σε γενική απεργία ως επόμενη φάση του αγώνα.

Πολλοί οπαδοί της απόσχισης  τείνουν να απεικονίζουν την προσπάθειά τους για ανεξαρτησία σε μανιχαϊκούς όρους. 

Την παρουσιάζουν ως αγώνα μεταξύ μιας οικονομικά προηγμένης, πολιτικά φωτισμένης περιοχής με πλούσια πολιτιστική παράδοση και ενός βαθιά παρεμβατικού ισπανικού κράτους με υπερβολικά συγκεντρωτικά ένστικτα, μια δόση καστιλιάνικης αλαζονείας και μια αταβιστική παρόρμηση προς την καταστολή του Φράνκο.

Ωστόσο, οι υπέρμαχοι της εδαφικής ενότητας της Ισπανίας δεν είναι σε καμία περίπτωση όλοι Καστιλιάνοι ή δεξιοί πολιτικοί. Πάρτε για παράδειγμα τον Φελίπε Γκονθάλεθ, έναν σοσιαλιστή που κατάγεται από το νότιο τμήμα της Ανδαλουσίας και που διετέλεσε πρωθυπουργός από το 1982 μέχρι το 1996. Σε πρόσφατο άρθρο εφημερίδας, καταδίκασε το δημοψήφισμα ως «αντάρτικο ρήγμα με τη δημοκρατική έννομη τάξη. Διαπράττεται από πολιτικούς με απόλυτη περιφρόνηση για τις ίδιες τις νόρμες που τους έδωσαν νομιμότητα (…) Φοβάμαι πως γινόμαστε μάρτυρες της ανάδειξης δυνάμεων εθνικισμού, παρόμοιων με εκείνες που οδήγησαν την Ευρώπη στις καταστροφές του πρώτου μισού του 20ού αιώνα».

Άλλος αντίπαλος του καταλανικού σεπαρατισμού είναι ο Άλμπερτ Ριβέρα, ο οποίος γεννήθηκε στη Βαρκελώνη, την καταλανική πρωτεύουσα. Ηγείται του Ciudadanos, ενός φιλελεύθερου κόμματος που αναδύθηκε ως αντίδραση στην οικονομική κρίση και στα σκάνδαλα διαφθοράς που κλυδώνισαν την Ισπανία κατά τα πρώτα χρόνια αυτής της δεκαετίας. Μία από τις πιο αγαπημένες ατάκες του κ. Ριβέρα είναι η εξής: «Η Καταλονία είναι η πατρίδα μου, η Ισπανία είναι η χώρα μου και η Ευρώπη είναι το μέλλον μας».

Κατ’ αρχάς, ο πιο λογικός τρόπος για να αποφορτίσουν τις εντάσεις οι αρχές της Μαδρίτης και της Καταλονίας είναι...

 να ανοίξουν διάλογο επάνω σε μια αναβαθμισμένη μορφή τοπικής αυτοδιοίκησης. 

 Ο Λουίς ντε Γκίντος, υπουργός Οικονομικών της Ισπανίας, υπαινίχθηκε μια τέτοια λύση πριν από δύο εβδομάδες, όταν έκανε λόγο για την πιθανότητα μεγαλύτερης οικονομικής αυτονομίας για την Καταλονία. Ωστόσο κατέστησε σαφές πως η προσπάθεια για δημοψήφισμα έπρεπε να σταματήσει.

Είναι ένα τίμημα που πολλοί σεπαρατιστές προς το παρόν δείχνουν απρόθυμοι να πληρώσουν.